ورود بی‌رویه جوانان بدون مهارت به بازار کار؛ تهدید بزرگ اقتصاد ایران

در سال‌های اخیر، افزایش تعداد افراد موسوم به “NEET” یا همان جوانانی که نه شاغل‌اند، نه در حال تحصیل و نه در حال آموزش حرفه‌ای، به یکی از دغدغه‌های جدی بازار کار و سیاست‌گذاران اقتصادی تبدیل شده است. با وجود تلاش‌های متعدد برای توانمندسازی این گروه، ورود ناگهانی یا کنترل‌نشده آن‌ها به بازار کار می‌تواند تبعات قابل توجهی به همراه داشته باشد.

بر اساس آمارهای سال ۱۴۰۳؛  شاخص NEET یعنی جوانان ۱۵تا۲۴ ساله غیر محصل غیر شاغل در سال۱۴۰۳برابر ۲۴.۳است که در مقایسه با سال قبل۱.۳درصد کاهش یافته است. مقدار این شاخص در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط روستایی نسبت به نقاط شهری پیش تر بوده ا ست. مقدار این شاخص برای مردان و زنان درسال ۱۴۰۳ به ترتیب برابر۱۵.۴درصد و ۳۴.۱ درصد بوده است.

 متوسط ساعت کار شاغلان درسال ۱۴۰۳ برابر ۴۵.۶ساعت بوده است که در مقایسه با سال قبل۰.۱ ساعت کاهش یافته است. متوسط ساعت کار برای مردان و زنان به ترتیب برابر ۴۸.۵ و ۳۵.۸ساعت بوده که در مقایسه با سال قبل به ترتیب برابر ۰.۱ کاهش و ۰.۲ ساعت افزایش یافته است.

گزارش های میدانی بیانگر این است که درصد بالایی از جوانان در بازه سنی ۱۸تا ۳۰سال، در زمره افراد NEET قرار دارند. بسیاری از آن‌ها به دلایل مختلفی از جمله فقر، مشکلات خانوادگی، عدم دسترسی به آموزش مناسب یا نبود انگیزه، از فرآیندهای آموزش و اشتغال فاصله گرفته‌اند. اما اکنون با فشارهای اقتصادی و اجتماعی، گروه زیادی از آن‌ها در تلاش برای ورود به بازار کار هستند؛ بازاری که خود با چالش‌های فراوانی چون رکود، بیکاری گسترده، و رقابت شدید مواجه است.

حضور افراد NEET در بازار کار، بدون مهارت و آموزش کافی باشد، می‌تواند پیامدهای منفی متعددی  مانند کاهش بهره وری نیروی کار, افزایش رقابت نابرابر, بی ثباتی شغلی و نرخ بالای ترک شغل, نیاز به آموزش جبرانی پرهزینه ,‌افزایش نارضایتی اجتماعی  به دنبال داشته باشد.

با کاهش بهره‌وری نیروی کار، افراد فاقد آموزش یا تجربه ممکن است در انجام وظایف شغلی دچار مشکل شوند و کیفیت خدمات یا محصولات کاهش یابد.ورود انبوهی از نیروی کار ارزان و بدون مهارت می‌تواند به کاهش دستمزدها منجر شود و برای نیروی کار ماهر مشکلاتی ایجاد کند. بسیاری از NEETها سابقه نظم کاری یا تعهد سازمانی ندارند، که ممکن است باعث بی‌ثباتی در محیط کار و ترک مکرر شغل شود. کارفرمایان یا دولت ممکن است مجبور شوند منابع مالی زیادی صرف آموزش‌های پایه‌ای برای این افراد کنند، که هزینه‌های اقتصادی و زمانی قابل توجهی دارد. اگر NEETها نتوانند جایگاه مناسبی در بازار کار پیدا کنند، ممکن است احساس سرخوردگی و طردشدگی اجتماعی افزایش یابد و به بروز ناهنجاری‌های اجتماعی منجر شود.

کاهش نرخ بیکاری جوانان؛ پیامد تحول جمعیتی است نه بهبود اقتصادی!

علی حسین شهریور دبیرکل خانه تعاونگران در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم گفت: نرخ بیکاری جوانان ۲۰تا ۳۴ساله ایران به پائین‌ترین سطح در ۱۶سال اخیر رسیده است، اما این کاهش آماری بیش از آنکه نشاندهنده بهبود بازار کار باشد، پیامد کاهش جمعیت جوان و افزایش شمار جوانان منصرف شده از جست‌وجوی شغل (NEETها) است.

وی با اشاره به اینکه، بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری جوانان ۱۸تا ۳۵سال در تابستان ۱۴۰۳به ۱۴.۸ درصد کاهش یافته است گفت: با این حال، نرخ بیکاری در گروه سنی ۲۰تا ۲۴سال همچنان بالای ۲۱درصد باقی مانده که نشاندهنده چالش‌های ساختاری در جذب این گروه به بازار کار است.

دبیرکل خانه تعاونگران افزود: نکته قابل تأمل، کاهش جمعیت جوانان ۱۵تا ۲۴سال از ۱۷.۷ میلیون نفر در سال ۱۳۸۴به ۱۱میلیون نفر در سال ۱۴۰۲و حضور حدود ۳میلیون جوان در گروه NEETها (نه شاغل، نه محصل، نه مهارت آموز) است که در کاهش ظاهری نرخ بیکاری تأثیرگذار بوده است.

 شهریور، در پاسخ به این سوال که آیا کاهش نرخ بیکاری جوانان را نشانه مثبتی برای اقتصاد ایران می‌دانید؟ گفت: متأسفانه این کاهش بیشتر بازتاب پیری جمعیت و خروج جوانان از چرخه اشتغال است. وی افزود: حدود ۴۰درصد جوانان ۲۰تا ۲۴سال حتی در جست وجوی کار نیستند، یا به تحصیلات طولانی مدت روی آورده اند یا کاملاً از بازار کار حذف شده اند.

کارشناسان تأکید می‌کنند که ورود افراد NEET به بازار کار باید از طریق برنامه‌های هدفمند، آموزش‌های مهارتی، و مشاوره‌های روان‌شناختی انجام شود تا از تبعات منفی جلوگیری شود. ایجاد مراکز مشاوره شغلی، توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، و ارتباط موثر بین بازار کار و نهادهای آموزشی از راهکارهای کلیدی برای مدیریت این روند هستند.