عطار نیشابوری، تجسم حکمت ایرانی در افق دیپلماسی فرهنگی و توسعه گردشگری معنوی/ تجلی عرفان در کالبد میراث
در روزگار بحران‌های معنایی و سرگشتگی جهانی، رجوع به چهره‌های تمدن‌ساز همچون شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، نه تنها ضرورتی معرفتی، بلکه راهبردی فرهنگی برای بازخوانی هویت ایرانی و بسط قدرت نرم در عرصه بین‌الملل است. بیست‌وپنجم فروردین، روز بزرگداشت این شاعر، فیلسوف، داروساز و عارف سترگ ایرانی، فرصتی مغتنم برای تبیین جایگاه او در منظومه میراث‌فرهنگی، ترسیم افق‌های نو در توسعه گردشگری معنوی و بهره‌گیری از سرمایه‌های ادبی در ارتقای تصویر جهانی ایران است؛ امری که در سیاست‌های نوین وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نقشی محوری دارد.
میراث‌آریا: عارف شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری، یکی از ارکان استوار عرفان نظری و ادبیات تعلیمی ایران‌زمین، در قرن ششم هجری در نیشابور دیده به جهان گشود؛ شهری که خود به‌عنوان یکی از کانون‌های دیرپای تمدن و فرهنگ، همواره نقشی کلیدی در تکوین هویت ایرانی-اسلامی داشته است. عطار، که زندگی‌اش در تلفیق علوم طبیعی، عرفان نظری و هنر شعر جریان داشت، توانست در منظومه‌ای بی‌نظیر از آثار، چون «منطق‌الطیر»، «الهی‌نامه»، «مصیبت‌نامه»، «تذکرةالاولیاء» و «اسرارنامه»، آموزه‌های عرفانی، اخلاقی و فلسفی را در قالبی شاعرانه و ژرف‌نگرانه صورت‌بندی کند.
آرامگاه عطار؛ عرصه‌ای برای گردشگری معنوی
آرامگاه عطار نیشابوری در شهر نیشابور، نه‌فقط به‌عنوان یک اثر تاریخی، بلکه به مثابه یک میدان معنایی و فرهنگی باید بازخوانی شود؛ فضایی که ظرفیت تبدیل به قطب گردشگری عرفانی و مقصدی برای زائران معرفت‌جو از سراسر جهان را دارد. این مهم، در پرتو برنامه‌ریزی‌های بلندمدت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای بازآفرینی هویت فضاهای فرهنگی، معنای تازه‌ای می‌یابد.
نیشابور؛ مثلث حکمت، هنر و عرفان
آرامگاه عطار که در جوار آرامگاه خیام و بنای کمال‌الملک واقع شده، می‌تواند در قالب یک «مثلث حکمت، هنر و عرفان»، به‌عنوان برند گردشگری معنوی شرق ایران معرفی شود. این فضا، با تلفیق عناصر معماری سنتی، طراحی معاصر، رویدادهای فرهنگی و ظرفیت صنایع‌دستی نیشابور، قابلیت آن را دارد که به الگویی برای باززنده‌سازی دیگر مقابر مفاخر ایرانی بدل شود.
ظرفیت صنایع‌دستی در بازنمایی حکمت عطار
بهره‌گیری از نمادها و مفاهیم مندرج در آثار عطار، در طراحی محصولات صنایع‌دستی، به‌ویژه در حوزه خوشنویسی، نگارگری، سفال‌گری و چاپ‌های دستی، می‌تواند به خلق ارزش افزوده در بازارهای فرهنگی منجر شود. هنرهای سنتی ایران، چنان‌که در سیاست‌های حمایتی وزارت میراث‌فرهنگی نیز تأکید شده، نه‌فقط حامل زیبایی‌شناسی، بلکه حامل معانی‌اند؛ و چه حاملان شایسته‌تری از اشعار و حکایات عطار؟
گردشگری ادبی و عرفانی؛ مزیت فرهنگی مغفول‌مانده
گردشگری ادبی و عرفانی، یکی از حوزه‌های نوظهور در ادبیات گردشگری فرهنگی جهان است؛ حوزه‌ای که ایران، با داشتن چهره‌هایی چون سعدی، حافظ، مولانا و عطار، ظرفیت بی‌بدیلی در آن دارد. نیشابور می‌تواند و باید، به‌عنوان یکی از پایگاه‌های اصلی این گونه از گردشگری معرفی شود.
عطار؛ نقطه پیوند دیپلماسی فرهنگی و تمدن‌سازی ایرانی
میراث معنوی عطار، فرصتی طلایی برای دیپلماسی فرهنگی ایران است. مفاهیمی چون «سیمرغ»، «سالک»، «هفت‌وادی» و «وحدت وجود» -همگی از بن‌مایه‌های آثار عطار- قابلیت ترجمه فرهنگی و تبدیل به زبان مشترک میان ملت‌ها را دارند. بنابراین، بازنمایی آثار عطار در رسانه‌های بین‌المللی، برگزاری جشنواره‌های بینافرهنگی با محوریت او و حمایت از ترجمه‌های آکادمیک و خلاقانه، بخشی از راهبردهای کلان فرهنگی کشور می‌تواند باشد.
عطار؛ شاعر یک سنت فکری تمدنی
جایگاه عطار در پیوند میان دین، فلسفه، عرفان و هنر، او را به یکی از نمادهای وحدت‌بخش در فرهنگ ایرانی بدل کرده است. او نه فقط یک شاعر، که یک سنت فکری است؛ سنتی که در روزگار ما می‌تواند الهام‌بخش بازتعریف نسبت میان انسان، خدا، طبیعت و جامعه باشد. عطار، به‌مثابه یک «پروژه تمدنی»، نه‌تنها نیازمند صیانت، بلکه نیازمند بسط، بازآفرینی و جهانی‌سازی است؛ امری که در تعامل وزارت میراث‌فرهنگی با نهادهای دانشگاهی، هنری، رسانه‌ای و فرهنگی، قابلیت تحقق می‌یابد.
رسالت فرهنگی امروز ما در قبال فردای حکمت ایرانی
بزرگداشت عطار نیشابوری تنها وظیفه یک روز خاص در تقویم فرهنگی نیست؛ بلکه بخشی از مسئولیت تاریخی ما در قبال نسل‌هایی است که در پی معنا، هویت و زیبایی‌اند. امروز، بیش از هر زمان، باید به ظرفیت‌های نمادین، تمدنی و معنوی چهره‌هایی چون عطار اندیشید و در این مسیر، نهادهای فرهنگی و دانشگاهی کشور، با نقش محوری خود، می‌توانند حلقه اتصال میان گذشته فاخر و آینده‌ای فرهنگی باشد.
انتهای پیام/
