استان گیلان در شمال ایران دارای جاذبه‌های زیبایی است. در این استان می‌توانید جنگل‌های سبز، کوه‌های بلند، رودخانه‌ها، آب‌های معدنی و چشمه‌های آرامش‌بخش، تالاب‌های زیبا و آبشارهای بی‌نظیر را ببینید. همچنین بازارهای پرانرژی و پررنگ نیز بخشی از جاهای دیدنی گیلان هستند. اما به‌همراه جاذبه‌ها، سوغات گیلان نیز جذابیت بسیاری دارد. در این مقاله قصد داریم با سوغات خوراکی و صنایع دستی گیلان بیشتر آشنا شویم.

سوغاتی های گیلان:

سوغات خوراکی گیلان شامل انواع محصولاتی است مانند برنج، چای لاهیجان، پنیر سیاه‌مزگی شفت، زیتون و روغن زیتون رودبار، دلار یا درار، انواع ماهی، خشکبار، کلوچه و نان، حلوا، شیرینی، مربا، رب و ترشی و انواع میوه.

همچنین، صنایع دستی گیلان نیز بسیار متنوع است و شامل صنایع چوبی، تابلوهای نقاشی مینیاتور و معرق، سفالگری، گلیم بافی، بامبو بافی، کپو بافی، حصیر بافی، نمد مالی، رشتی دوزی، چاروق و چموش دوزی، صندوق بولاکی، کولوش جارو، چادرشب بافی، عروسک بافی، دستبافته‌های پشمی، شال بافی، بافتنی و قلاب بافی، مروار بافی، مینای خانه بندی، تذهیب و کدوی قلیانی می‌شود.

خوراکی

برنج

برنج یکی از سوغات خوراکی مشهور گیلان است. برنج ایرانی و به‌ویژه برنج‌های کشت شده در استان گیلان به دلیل کیفیت، عطر و طعم برجسته‌ای که دارند، در سراسر جهان شناخته شده و معروف هستند. همچنین، برنج گیلان به عنوان یکی از گران‌ترین برنج‌های دنیا شناخته می‌شود. کشاورزان گیلان بیشتر به کشت برنج مشغول هستند و این فعالیت منبع درآمد اصلی آن‌ها است. برخی از معروف‌ترین انواع برنج گیلان شامل هاشمی، طارم، آستانه، دم سیاه و صدری است.

چای لاهیجان

چای لاهیجان، یکی از بهترین چای‌های ایران است که در ابتدا در شهر لاهیجان شروع شد و به تدریج در سایر شهرهای استان گیلان و مازندران نیز پراکنده شد. انواع مختلفی از چای لاهیجان وجود دارد از جمله چای ساچمه‌ای، سرگل، باروتی، قلم و شکسته که همگی دارای طعم خوش‌طعمی هستند.

چای ایرانی با توجه به مواد مغذی معدنی فراوانی که دارد، از بهترین انواع چای محسوب می‌شود. این چای به عنوان یک نوشیدنی مفید می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌هایی مانند سرطان، دیابت، استرس و بیماری‌های قلبی موثر باشد. همچنین مصرف این چای باعث افزایش سرعت متابولیسم، تقویت عملکرد ذهن، تقویت سیستم ایمنی بدن، بهبود بوی دهان و… می‌شود.

پنیر سیاه‌مزگی

پنیر سیاه‌مزگی، یکی از محصولات لبنی محلی روستای زیبا و بکر سیاه‌مزگی است. این منطقه در بخش احمد سرگوراب شهرستان شفت واقع شده و پنیر سیاه‌مزگی در آن تولید می‌شود. این پنیر با درصد چربی بالا تولید می‌شود و طعمی نمکی و تند دارد. پنیر سیاه‌مزگی از قدیم در روستاهای شفت به صورت خانگی تهیه می‌شد و امروزه نیز یکی از محصولات محبوب در گیلان و برای گردشگران است.

زیتون و روغن زیتون

زیتون و روغن زیتون نیز از محصولات معروف شهرهای رودبار و منجیل در استان گیلان هستند. این مناطق به کشاورزی زیتون مشغول هستند و زیتون‌های باکیفیتی تولید می‌کنند. از جمله فرآورده‌های محبوب زیتون می‌توان به روغن زیتون، زیتون پرورده و صابون زیتون اشاره کرد.

دلال

دلال یا دلار، یک نوع سبزی خوشمزه و عطری است که در استان گیلان و به نام نمک سبز نیز شناخته می‌شود. این سبزی‌ها مانند گشنیز، خالواش، نعنا، چوچاق و بو انجیر را شامل می‌شوند. برای تهیه آنها، ابتدا سبزی‌ها را شسته و خرد می‌کنند. سپس با اضافه کردن نمک، آنها را در ظروف شیشه‌ای دردار و در یخچال نگهداری می‌کنند. دلال یا دلار معمولاً همراه با ماست، گوجه سبز و خیار سرو می‌شود.

انواع ماهی

همچنین، در استان گیلان می‌توانید در تمام بازارها و رستوران‌ها به راحتی ماهی تازه یا غذاهایی که ماهی در آنها استفاده می‌شود را پیدا کنید.

ماهی دودی

ماهی دودی یکی از سوغات معروف است که به همراه غذاهای مانند برنج رشتی سرو می‌شود. این ماهی نمک‌سودشده است و می‌توان آن را بدون نیاز به یخچال و فریزر برای مدت طولانی نگهداری کرد. ماهی دودی دارای طعم شور و بوی دودی خاصی است.

ماهی سفید

همچنین، ماهی آزاد و ماهی سفید نیز از ماهی‌های محبوب در این منطقه هستند. ماهی سفید دارای استخوان‌های ریز و خال‌های سفید روی سر است و خاویاری هم دارد که با قیمت بالا به فروش می‌رسد.

ماهی اوزون برون

ماهی اوزون برون یکی از بهترین و خوشمزه‌ترین ماهی‌های گیلان است. این ماهی اغلب به‌صورت کبابی خورده می‌شود و در مناطق شمالی ایران به نام “تیریج” شناخته می‌شود. ماهی اوزون برون به دلیل تولید خاویار، ارزش اقتصادی بالایی دارد.

ماهی کولی

ماهی کولی نیز یکی از ماهی‌های بسیار خوشمزه در گیلان است و طرفداران زیادی دارد. این ماهی اغلب سرخ شده و همراه با سیب‌زمینی سرخ‌کرده و زیتون سرو می‌شود.

ماهی سوف

ماهی سوف به عنوان یکی از پرفروش‌ترین ماهی‌های گیلان شناخته می‌شود. خال‌های مشکی در نوارهای تیره و گوشت نرم و سفید این ماهی از ویژگی‌های آن است.

ماهی سیم

ماهی سیم بیشتر به صورت نمک‌سود‌شده مصرف می‌شود. گوشت چرب و تیغ‌های ریز ماهی سیم از ویژگی‌های آن است.

ماهی کفال

ماهی کفال اصالتاً از روسیه به دریای خزر وارد شده است. این ماهی به صورت سرخ‌شده یا کبابی و با نارنج و لیمو سرو می‌شود.

انواع خشکبار

بادام زمینی آستانه اشرفیه

بادام زمینی که به پسته شامی نیز شهرت دارد، یکی از دانه‌های آجیلی مقوی است که در شهرهای مختلف تولید می‌شود. شهرستان آستانه اشرفیه در استان گیلان به عنوان قطب تولید بادام زمینی در ایران شناخته می‌شود. بیشتر کشاورزان این شهرستان به کشت و تولید این محصول اشتغال دارند. بادام زمینی آستانه اشرفیه با کیفیت بالا، طعم بسیار خوب و دانه‌های درشت شناخته می‌شود.

کاشت بادام زمینی از ابتدای اردیبهشت تا اواسط خرداد ادامه پیدا می‌کند و اواخر شهریور تا اواخر مهر نیز برداشت این محصول صورت می‌گیرد. بنابراین، اگر علاقه‌مند به تماشای برداشت و خرید بادام زمینی تازه هستید، در فصول اشاره شده به آستانه اشرفیه مراجعه کنید.

فندق رودسر

فندق یکی از ارزشمندترین مغزها است که علاوه بر استفاده در صنعت غذایی، در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز کاربرد دارد. در منطقه‌ای به نام اشکورات که در توابع شهرستان رودسر استان گیلان قرار دارد، یکی از بهترین و باکیفیت‌ترین فندق‌های ایران تولید می‌شود. هر سال، بخش قابل توجهی از این محصول به کشورهایی مانند آلمان، اسپانیا، یونان، سوریه و عراق صادر می‌شود.

در گذشته، بعد از برداشت هر محصول زراعی و باغی، کشاورزان و مردم روستاها جشن و سرور می‌گرفتند. اما امروزه این رسوم به‌شدت کاهش یافته و در بسیاری از نقاط ایران فراموش شده است. با این حال، جالب است بدانید روستاهای شهرستان‌های رودبار و رودسر از جمله کمترین مناطقی هستند که در زمان برداشت فندق همچنان جشن و سرور برگزار می‌کنند.

انواع کلوچه و نان

کلوچه فومن

کلوچه فومن یک نوع کلوچه است که در شهر فومن تهیه می‌شود و دارای قدمتی بیش از ۱۰۰ سال است. در گذشته، زنان فومنی این کلوچه را در خانه‌ها پختند، اما امروزه بسیاری از کلوچه‌پزی‌ها در سراسر شهر فومن در این شغل فعالیت می‌کنند. کلوچه فومن نه تنها در بین ایرانیان محبوب است، بلکه گردشگران خارجی نیز به آن علاقه‌مند هستند و هنگام ورود به فومن سعی می‌کنند کلوچه فومن را تهیه کنند.

کوکی لاهیجان

کوکی لاهیجان یکی از محبوب‌ترین کوکی‌های موجود در ایران است که بهترین روش تهیه آن در شهر لاهیجان استفاده می‌شود. این کوکی با طعم خوشمزه‌ای در عین سادگی تهیه می‌شود. برای تهیه کوکی لاهیجان از موادی مانند آرد قنادی، کاکائو، روغن یا کره، پودر قند، کشمش، وانیل، گردو، تخم‌مرغ و بیکینگ پودر استفاده می‌شود. این کوکی همراه با چای ایرانی طعمی بی‌نظیر دارد.

اگردک ماسوله

اگردک ماسوله یک نان محلی شیرین و خوشمزه است که بیشتر برای عصرانه و سفره افطار تهیه می‌شود. این نان در شهرهایی مانند قزوین، ساوه، همدان و آذربایجان نیز پخته می‌شود، اما پخت آن در ماسوله استان گیلان رایج‌تر است. از مواد تشکیل‌دهنده اگردک می‌توان به آرد گندم، آرد برنج، پودر قند، روغن، شیر، تخم‌مرغ، پودر زنجبیل و بیکینگ پودر اشاره کرد.

نان خلفه یا خرفه

نان خلفه یا خرفه یکی از انواع نان‌های سنتی ایران است که در شرق استان گیلان معروف است. این نان در تابه یا پشت گمج (قابلمه سفالی که روی اجاق و شعله مستقیم قرار می‌گیرد) پخته می‌شود و علاوه بر طعم و عطر بی‌نظیر، بسیار مفید است. برای پخت نان خلفه از پوره کدو حلوایی، آرد برنج، آرد گندم، تخم شنبلیله، نمک، شکر و آب استفاده می‌شود. محلی تهیه می‌شوند.

نان تمیجان

نان تمیجان یا نان برنجی یکی از نان‌های سنتی و اصیل استان گیلان است. این نان از آرد گندم، آرد برنج، نمک و آب تهیه می‌شود و روی تابه‌ای چدنی به نام ساج پخته می‌شود. نان تمیجان به‌عنوان بیسکویت رژیمی نیز شناخته می‌شود و در بازارهای استان گیلان می‌توان آن را تهیه کرد. این نان را معمولاً در وعده‌های صبحانه، عصرانه، افطار و پذیرایی از مهمانان نوروزی سرو می‌کنند.

نان کدو حلوایی

نان کدو حلوایی یک نوع نان بین‌المللی است که در ایران و استان گیلان نیز پخته می‌شود. این نان بافت نرمی دارد و از آرد سفید، پوره کدو حلوایی، خمیر مایه، آب، شیر، شکر، کره و نمک تهیه می‌شود. در گیلان، این نان را با کمی عسل سرو می‌کنند.

کلوبیج

کلوبیج یکی از نان‌های خوشمزه است که گیلانی‌ها برای عصرانه یا دورهمی‌ها تهیه می‌کنند. این نان با استفاده از آرد گندم، آرد برنج، شیر یا ماست، تخم‌مرغ، شکر، گلاب و بیکینگ پودر درون تابه پخته می‌شود.

انواع حلوا

حلوای ضیابری

حلوای ضیابری یک نوع شیرینی محلی گیلانی است که در منطقه ضیابر شهرستان صومعه‌سرا پخته می‌شود. مواد لازم برای تهیه این حلوا شامل آرد برنج، شکر، پودر قند، مغز گردو، زنجبیل، هل و زیره و جوهر لیمو هستند. این حلوا معمولاً در عید نوروز طبخ می‌شود و قدمت آن به چند قرن پیش بازمی‌گردد.

حلوای به

حلوای به، یکی از حلواهای سنتی و مقوی ایرانی است. این حلوا در فصول پاییز و زمستان تهیه می‌شود و مواد لازم برای آن شامل نشاسته گل، شکر، میوه به، مغزیجات، هل، کره، آب و پودر ژلاتین است. حلوای به در استان گیلان معروف است و معمولاً در مناسبت‌های مختلف سرو می‌شود. طعم این حلوا شبیه به و مسقطی دارد و همراه با چای عصرانه می‌توانید لذت ببرید.

حلوای دو رنگ گیلانی

حلوای دو رنگ گیلانی نیز یکی از حلواهای محلی استان گیلان است. این حلوا از ترکیب حلوای ساده و کاکائویی تشکیل شده است و مواد تشکیل دهنده آن شامل آرد گندم، کره، روغن جامد، پودر قند، کاکائو، هل، گردو و کنجد است. پس از تهیه، حلوای دو رنگ بریده شده و با پودر گردو یا کنجد تزیین می‌شود. این حلوا برای مراسم مذهبی و نذری مناسب است.

ترک حلوای گیلانی

ترک حلوای گیلانی نیز یک حلوای سنتی است که اغلب در ماه رمضان تهیه می‌شود. مواد لازم برای ترک حلوا شامل آرد سبوسدار، روغن جامد، آب، هل، گلاب، شکر و زعفران است. این حلوا معمولاً با پودر قند، پودر کاکائو یا پودر پسته تزیین می‌شود.

دست حلوای گیلانی

دست حلوای گیلانی نیز یکی از حلواهای محلی و مجلسی گیلان است. مواد تشکیل دهنده آن شامل آرد سفید قنادی، آرد برنج، روغن جامد، آب، هل، شکر، گلاب، پودر گل سرخ، پسته و گردو است. این حلوا به شیرینی شبیه است و معمولاً در مهمانی‌ها سرو می‌شود.

انواع شیرینی

شیرینی میان‌پر گیلانی

شیرینی میان‌پر گیلانی با استفاده از این مواد تهیه می‌شود. در ابتدا آرد برنج و آرد سفید را با هم مخلوط می‌کنیم. سپس شیر، شکر، خمیرمایه، زعفران، زرده تخم‌مرغ، روغن، هل، گردو و وانیل را به مواد خشک اضافه می‌کنیم و همه را با هم مخلوط می‌کنیم تا تهیه خمیری یکنواخت بدست آید.

سپس خمیر را به قطعات کوچک تقسیم می‌کنیم و آن‌ها را به شکل مروارید کوچک درمی‌آوریم. سپس این مرواریدها را در روغن داغ سرخ می‌کنیم تا طلایی و شکل‌دار شوند. پس از سرخ شدن، آن‌ها را از روغن درمی‌آوریم و روی کاغذ آب‌گریز قرار می‌دهیم تا از روغن زیاد آن‌ها جدا شود.

در نهایت، شیرینی میان‌پر را با پودر قند تزیین می‌کنیم و آماده سرو می‌شود. این شیرینی به‌عنوان یکی از شیرینی‌های محبوب در عید نوروز در گیلان معروف است و عموماً با چای عصرانه سرو می‌شود.

رشته خوشکار

علاوه بر رشته خوشکار و شیرینی میان‌پر، در گیلان شیرینی‌های دیگری نیز وجود دارند. به‌عنوان مثال، شیرینی‌هایی مانند آجیلی، نون‌گشتی، تیکه‌نان، سوت‌کلمه و غیره در این منطقه محبوبیت دارند. هر یک از این شیرینی‌ها دارای طعم و مزه‌های خاص خود هستند و در مناسبت‌ها و جشن‌های مختلف سرو می‌شوند.

به‌طور کلی، شیرینی‌های گیلانی به دلیل استفاده از مواد محلی و طرز تهیه خاص خود، جذابیت ویژه‌ای دارند و از جمله آثار فرهنگی و گردشگری این منطقه محسوب می‌شوند. برای تجربه‌ی بهتر از این شیرینی‌ها، می‌توانید آن‌ها را در فروشگاه‌ها و قنادی‌های محلی در گیلان تهیه کنید یا خودتان در خانه آن‌ها را تهیه کنید و لذت ببرید.

کاکا

کاکا یک شیرینی خوشمزه و محبوب در گیلان است. این شیرینی با استفاده از آرد گندم، تخم‌مرغ، کدو حلوایی، شکر، دارچین، شیر، زعفران، گردو و روغن تهیه می‌شود. احتمالاً شما فکر می‌کنید که طعم کدو حلوایی باقیمانده در شیرینی مناسب نیست، اما با دیدن ظاهر زیبا و طعم خوشایند آن، نظرتان عوض خواهد شد.

کاکا به خوبی در فصل سرد سال جوانبی است. معمولاً این شیرینی در مهمانی‌ها و جشنواره‌های شب یلدا سرو می‌شود. به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان کدو حلوایی، کاکا خواص ضد پیری دارد و برای جلوگیری از بیماری‌های موسمی بسیار مناسب است.

باقلوای یاس

باقلوای یاس نیز یک نوع شیرینی محبوب در ایران است. این شیرینی با استفاده از مغز خرد شده مانند گردو، پسته، بادام و فندق تهیه می‌شود. علاوه بر این، شربتی با عطر هل به باقلوا اضافه می‌شود. در استان گیلان، به جای هل، از گل یاس برای عطردهی به باقلوا استفاده می‌شود که در طعم آن تأثیرگذار است.

انواع مربا

خمس انجیر

خمس انجیر یک نوع مربا است که با استفاده از انجیرهای بومی گیلان تهیه می‌شود. درختان انجیر وحشی و اهلی در این استان وجود دارند و در برخی موارد انجیرها به اندازه بزرگی که به آن‌ها “انجیر سه وقته” نیز می‌گویند. مواد اولیه خمس انجیر شامل انجیر سیاه بومی، شکر یا شیره انگور، آب و هل است. این مربا معمولاً در وعده صبحانه یا همراه چای عصر سرو می‌شود.

خمس انگور

خمس انگور یکی از دسرهای محبوب در ایران است. این دسر اصالتاً از استان گیلان تهیه می‌شود و از انگورهای محلی آن منطقه استفاده می‌کند. خمس انگور بدون نیاز به افزودن شکر یا شیرین کننده دیگری تهیه می‌شود و از این رو ارزش غذایی بالایی دارد. این دسر با استفاده از مواد اولیه ساده مانند انگور بی‌دانه، هل، دارچین و گردو درست می‌شود. خمس انگور مناسب برای کودکان، افراد دیابتی و افرادی است که رژیم غذایی خاصی دارند. این دسر را می‌توان در وعده‌های صبحانه یا عصرانه با نان تازه و چای مصرف کرد.

مربای به یکی از دسرهای محبوب استان گیلان است. علاوه بر طعم خوب، این مربا خواص بسیاری دارد و به تقویت معده و جلوگیری از رفلاکس کمک می‌کند. برای تهیه این مربا، به همراه موادی مانند میوه به، هل، شکر، آب لیموترش و زعفران استفاده می‌شود. مربای به بیشتر در فصل پاییز تهیه می‌شود.

مربای بالنگ

مربای بالنگ یکی از محبوب‌ترین مرباها در ایران است و در استان گیلان به عنوان سوغاتی شناخته می‌شود. میوه بالنگ حاوی مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان و املاح مفید مانند آهن، روی، کلسیم و پتاسیم است. این میوه خواص زیادی دارد، از جمله تقویت سیستم ایمنی، پیشگیری از سرطان ریه و دستگاه گوارش، کنترل فشار خون و کاهش تهوع. همچنین، فیبر طبیعی موجود در میوه بالنگ به سلامتی دهان و دندان، معده، قلب، پوست و مو کمک می‌کند.

اربا دوشاپ

“اربا دوشاپ” یا “اربه” یا “خردمندی” نامی است که برای “خرمالوی وحشی” استفاده می‌شود. این میوه در استان گیلان رشد می‌کند و به‌صورت خودرو در جنگل‌ها یافت می‌شود. اربا دوشاپ در واقع شیره‌ای است که از این میوه تهیه می‌شود. در شهرهای مختلف گیلان مانند رضوان‌شهر، لاهیجان، آستارا، فومن، شفت، املش، لنگرود و غیره، پخت و استفاده از این شیره رایج است. هر سال همزمان با فصل برداشت این میوه، جشنواره “اربا دوشاب” در شهرهای استان گیلان برگزار می‌شود.

اربا دوشاپ به دلیل داشتن طبع گرم، برای بیماری‌های آرتروز و روماتیسم بسیار مفید است. از دیرباز، شالی‌کاران از این شیره برای محافظت از بدن در برابر رطوبت استفاده می‌کردند. اربا دوشاپ در تهیه انواع غذاهای محلی مانند نان محلی، کدو دوشاپ، شربت و سرکه دوشاپ، کاکا دوشاپ، حلوا دوشاپ و برنج بوداده دوشاپ استفاده می‌شود. برخی افراد این شیره را در صبحانه یا میان‌وعده و همچنین با برف تمیز میل می‌کنند، زیرا طعمی بی‌نظیر دارد.

رب انار

“رب انار” نیز یکی از بهترین و خوشمزه‌ترین سوغات خوراکی گیلان است. این رب دارای خواص درمانی و غذایی بسیاری است و می‌توان آن را به‌تنهایی یا در کنار غذاهای مختلف مصرف کرد. رب انار اصلی گیلان از انارهای ترش و بومی این استان تهیه می‌شود. همچنین در تهیه غذاهای گیلانی مانند فسنجان، اناربیج، خورشت خوتکا و غیره از این رب استفاده می‌شود.

ترشی هفت بیجار

ترشی هفت بیجار یکی از ترشی‌های محبوب و منحصر به فرد در استان گیلان است. این ترشی به عنوان عضو ثابتی در سفره‌های گیلانی حضور دارد. مواد اولیه برای تهیه ترشی هفت بیجار شامل بادمجان، فلفل سبز تند، گوجه سبز کال، سیر، و انواع سبزی‌های معطر محلی مانند نعنا، پونه، خالیواش و چوچاق، آب‌غوره و نمک هستند. این مواد به صورت خیلی ریز خرد می‌شوند. جالب است که ترشی هفت بیجار بعد از تهیه، یک ساعت زمان می‌برد تا آماده سرو شود.

ترشی سیر

ترشی سیر یکی از ترشی‌های محبوب در ایران و به ویژه در استان گیلان است. سرو ترشی سیر همراه با غذاهای سنتی ایرانی، لذت غذا را دو چندان می‌کند. برای تهیه این ترشی، سیرهای تمیز و شسته شده پس از خشک شدن، درون سرکه قرار می‌گیرند. با گذشت زمان، سیرها رنگ قهوه‌ای تیره می‌گیرند و این فرآیند حداقل ۶ ماه طول می‌کشد. هرچه مدت زمان تهیه ترشی بیشتر باشد، کیفیت آن بهتر خواهد بود. به همین دلیل، ترشی سیر هفت‌ساله هم طرفداران زیادی دارد.

سیر به دلیل داشتن ویتامین‌های مختلف، به سلامتی بسیار مفید است. برخی از مزایای سیر شامل پاکسازی و دفع سنگ صفرا، دفع سموم کبد، رفع گرفتگی عروق قلب، افزایش سرعت هضم غذا، بهبود عملکرد دستگاه گوارش و خون‌سازی است.

انواع میوه

ازگیل

یکی از انواع میوه‌ها، ازگیل نام دارد. ازگیل در مناطقی مانند تالش، آستارا، بندر انزلی، فومن و رشت کشت می‌شود. این میوه علاوه بر طعم خوبی که دارد، بسیار مفید است. استفاده از ازگیل می‌تواند در درمان یبوست، سنگ کلیه، پیشگیری از سرطان، جلوگیری از ریزش مو، بهبود عضلات و تقویت اعصاب مفید باشد. اگر شما طرفدار طعم ملس هستید، ازگیل یک میوه مناسب برای شما است.

خوج

یکی دیگر از انواع میوه، خوج نام دارد. خوج یا گلابی وحشی که در استان گیلان رشد می‌کند، یکی از میوه‌های خودرو است. این میوه با گلابی در ظاهر شباهت زیادی دارد، اما طعم متفاوتی دارد. مردم گیلان این میوه را با نام “دلار” نیز می‌شناسند و از آن استفاده می‌کنند. در شهرهای مختلف گیلان می‌توانید خوج را به عنوان یک سوغات تهیه کنید.

والش

یکی دیگر از انواع میوه، والش نام دارد. والش یا تمشک وحشی، نوعی میوه خودرو است که شباهتی به شاه‌توت دارد. این میوه را می‌توان در حاشیه جاده‌ها و مناطق جنگلی پیدا کرد. والش رنگ و طعم خاصی دارد و علاوه بر خوردن تازه‌اش، مربا و شربت والش نیز در بازارهای محلی گیلان به فروش می‌رسد.

صنایع دستی گیلان

صنایع چوبی

سوغات صنایع دستی گیلان شامل محصولات چوبی است که در سراسر استان گیلان تولید می‌شود. در فروشگاه‌های صنایع دستی مختلف می‌توانید انواع سازه‌های چوبی را پیدا کنید و بسته به نیاز خود یا به عنوان سوغات، آن‌ها را خریداری کنید. انواع محصولات چوبی شامل عصا، ظروف مختلف مانند کاسه، میوه‌خوری، قاشق و چنگال، ملاقه و کفگیر، پیاله، قندلاک، تخته، وردنه، گوشت‌کوب و غیره است.

خراطی و نازک‌کاری

هنر خراطی و نازک‌کاری چوب نیز در گیلان و به ویژه در شهر زیبای رشت بسیار محبوب است و برای این هدف کارگاه‌های زیادی در این حوزه فعالیت می‌کنند. محصولات این کارگاه‌ها شامل ظروف پذیرایی مختلف مانند میوه‌خوری، شکلات‌خوری، آجیل‌خوری، قندان و نمکدان، رحل قرآن، چوب‌رختی، عصا و غیره است.

منبت‌کاری

همچنین، منبت‌کاری نیز یکی از هنرهای دستی مشهور در گیلان است که به دلیل وجود انواع چوب‌ها در این منطقه، بسیار توسط علاقه‌مندان انجام می‌شود. در این هنر، با استفاده از ابزارهای خاص به نام “مغار”، نقوش و کارهای نیمه‌برجسته روی چوب ایجاد می‌شود.

تابلوهای نقاشی مینیاتور و معرق

تابلوهای نقاشی مینیاتور و معرق یکی از آثار باارزش و زیبا در شهر رشت هستند. امروزه بسیاری از هنرمندان در این شهر به انجام این هنر مشغول هستند. شما می‌توانید این تابلوهای زیبا را از طریق گالری‌ها خریداری کنید.

سفالگری

سفالگری یک هنر قدیمی است که هزاران سال قبل شروع شده است. سفال یکی از قدیمی‌ترین مصنوعات دستی انسان است و در شهرهای ایران بسیاری از آثار سفالی قدیمی وجود دارد. در استان گیلان نیز سفالگری از زمان‌های دور مورد توجه بوده و بسیاری از آثار سفالی عصر آهن در مناطق املش و مارلیک کشف شده‌اند. در گویش محلی گیلانی، سفال به معنی خشت آتش‌گرفته است.

بر اساس تحقیقات باستان‌شناسان، در مناطق دیلمان، تالش و مارلیک، انسان‌ها از زمان ابتدایی این هنر، ظروف و مجسمه‌ها را با سفال ساخته بودند و اغلب این آثار رنگ‌های سرخ، خاکستری و مشکی داشتند. رنگ سفالینه‌های گیلان به دلیل وجود فراوانی آهن در خاک این منطقه، با سایر شهرهای ایران متفاوت است و به رنگ آجری است.

گلیم‌بافی

گلیم‌بافی یک هنر محلی در بسیاری از شهرهای ایران است، و استان گیلان نیز از این قاعده مستثنی نیست. بهترین گلیم‌ها در شهرهای آستارا و تالش این استان ساخته می‌شوند. زنان عمدتاً مشغول بافتن این گلیم‌ها هستند و آنها در الیاف، بافت و نقش‌بندی‌شان با یکدیگر متفاوت هستند. در صنعت گلیم‌بافی از نخ‌های پنبه‌ای یا پشمی با استفاده از رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شود.

قبلاً گلیم برای پوشاندن دیوارها و همچنین به عنوان زیرانداز و روانداز برای دام‌های باربر استفاده می‌شد. اما امروزه بیشتر به منظور تزیین استفاده می‌شود. برخی از گلیم‌های گیلانی برای افزایش جذابیت و قدمت، با چای و پوست گردو شسته می‌شوند.

بامبو بافی

بامبو بافی نیز یکی دیگر از صنایع دستی گیلان است که از گیاه بامبو به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کند. گیاه بامبو در مناطقی با رطوبت ۶۵ تا ۹۰ درصد در دامنه تپه‌ها و کوه‌ها رشد می‌کند. کیفیت بامبو به میزان رطوبت، حرارت و نوع خاک منطقه بستگی دارد. در مناطق شمالی ایران مانند لاهیجان، رودسر، قاسم‌آباد و علی‌آباد کشت بامبو متداول است.

در بامبو بافی، از این گیاه برای ساخت انواع ظروف تزیینی و کاربردی مانند آباژورها، لوسترها، سبدهای نان، میوه‌خوری‌ها، شکلات‌خوری‌ها، صندلی‌ها و غیره استفاده می‌شود. صنعت بامبو بافی در شهر لاهیجان به خصوص منطقه لیالستان بسیار پررنگ است و تاریخچه این هنر به حدود ۱۰۰ سال پیش برمی‌گردد.

کپو بافی

کپو بافی یکی از صنایع دستی قدیمی استان گیلان است. در این هنر، زنان و مردان محلی از برگ درخت خرما استفاده می‌کنند و بافته‌هایی کروی و دایره‌شکل می‌سازند. برای بافت کپو، برگ خرما را به دور نی مردابی پیچیده و شکل فیتیله‌ای به آن می‌دهند.

کپو بافی در ساخت انواع وسایل مانند سینی، سبدهای در دار، سبد نان، جعبه لوازم خیاطی، جامدادی، گلدان، زیر قابلمه، سبد میوه، ظرف قاشق و چنگال، کلاه و… استفاده می‌شود. این وسایل به صورت رنگی و ساده بافته می‌شوند. بعضی از کپوها زمینه ساده حصیری دارند و با کامواهای رنگی و نقوش هندسی تزیین می‌شوند. بعضی دیگر کاملاً با کاموا پوشانیده می‌شوند. این امر بر دوام و ماندگاری محصول تأثیری ندارد.

حصیر بافی

حصیر بافی نیز یکی از بهترین صنایع دستی ایران است. در این هنر، از الیاف گیاهی خاص با استفاده از دست یا ابزارهای ساده دستی استفاده می‌شود. با روش‌هایی مانند زیر و رو کردن، بافتن و پیچاندن، الیاف به شکل‌های مختلف تبدیل می‌شوند. حصیر بافی در استان گیلان رایج است و در شهرها و روستاهای اطراف آن می‌توان آثار این هنر را مشاهده کرد. گیاهانی مانند “لی” و “سوف” برای حصیر بافی استفاده می‌شوند و در اطراف آبگیرها و مرداب‌ها رشد می‌کنند.

حصیر بافی برای ساخت انواع زنبیل، سبد، کلاه، بادبزن، زیرانداز، سفره، پرده و… استفاده می‌شود. بافته‌های حصیری به صورت حجیم و تخت تهیه می‌شوند و نقش و نگار آن‌ها به نوع بافت بستگی دارد. همچنین، رنگ‌آمیزی سازه‌های حصیری اغلب با استفاده از رنگ‌های طبیعی صورت می‌گیرد.

نمد مالی

نمد مالی یکی از صنایع دستی قدیمی ایران است که هنوز هم در برخی مناطق کشور تولید می‌شود. یکی از این مناطق استان گیلان است. نمد از پشم ساخته می‌شود و از الیاف بلندی تشکیل شده است. برای ساخت هنر نمدمالی نیاز به دستگاه خاصی ندارید و هنرمندان گیلان برای بهتر کردن کیفیت نمدها از زرده تخم‌مرغ و صابون استفاده می‌کنند. در گذشته از نمد مالی برای ساخت کلاه، جلیقه، کت و زیرانداز استفاده می‌شد، اما امروزه کاربردهای قبلی آن کاهش یافته و بیشتر به منظور تزیین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

رشتی دوزی

یکی دیگر از هنرهای خاص استان گیلان، رشتی دوزی است. این هنر با نام‌های “رشته دوزی” و “گلبند دوزی” نیز شناخته می‌شود. ریشه این هنر به سده‌های قبل از میلاد و دوره هخامنشی بازمی‌گردد. قدیمی‌ترین نمونه رشتی دوزی که باقی مانده است، متعلق به استاد حسین رشتی در قرن سیزدهم شمسی است و در حال حاضر در موزه آستان قدس رضوی در مشهد نگهداری می‌شود. هنر رشتی دوزی پس از اسلام رونق زیادی یافت و در دوره حکومت شاه عباس صفوی به عنوان یکی از محصولات صادراتی با کیفیت همراه با قالی‌های ابریشمی محسوب می‌شد.

رشتی دوزی در دوره‌های افشاریه و زندیه نیز به عنوان هنری لوکس و ارزشمند شناخته می‌شد، اما در اواخر دوره قاجار به دسترسی عمومی رسید و دیگر به عنوان یک هنر گران‌بها شمرده نمی‌شد. رشتی دوزی معمولاً بر روی پارچه‌های ضخیم نظیر ماهوت با استفاده از نخ‌های رنگی و ابریشمی و با استفاده از قلاب اجرا می‌شود. این هنر سه روش ضخیم‌دوزی، ساده‌دوزی و تکه‌دوزی را داراست. طرح‌های معمول این هنر شامل بته جقه، شاخ گوزنی و گل و مرغ است. رشتی دوزی بیشتر بر روی بازوبند، کوسن، انواع لباس و رومیزی و … مشاهده می‌شود.

چاروق و چموش دوزی

چاروق و چموش دوزی یکی از صنایع دستی مشهور استان گیلان است. چموش (چوموش) نوعی پاپوش بدون پاشنه است که از پوست دباغی شده گاو، بوفالو یا بز ساخته می‌شود. ساخت این کفش تنها با هنر دوخت انجام می‌شود و بدون استفاده از میخ و چسب صورت می‌گیرد. چاروق در فصل سرما پا را گرم و در فصل گرما پا را خنک نگه می‌دارد. این هنر در مناطق ماسوله و فومن بسیار رایج است. چاروق‌ها عموماً از چرم طبیعی تولید می‌شوند و در صورت نیاز با استفاده از رنگ‌های طبیعی مانند رنگ پوست انار رنگ می‌شوند. در نهایت، با استفاده از نخ‌های سبز، زرد و قرمز، گلدوزی و تزیین می‌شوند.

صندوق بولاکی

صندوق بولاکی یکی دیگر از صنایع دستی مردم گیلان است. این صندوق با نقش‌و‌نگارهای زیبا و رنگارنگ تزیین شده است. ریشه این هنر به دوران تجارت بین ایران و روسیه و زمان حکومت تزارها برمی‌گردد. مهاجرانی که به ایران می‌آمدند، وسایل خود را در این صندوق‌ها حمل می‌کردند. بیشتر این مهاجران از قبیل هشترخانی بودند و به همین دلیل این صندوق در گذشته با نام “صندوق هشترخانی” شناخته می‌شد. امروزه صندوق بولاکی بیشتر به منظور تزیین استفاده می‌شود، اما هنوز هم در روستاهای گیلان به عنوان یکی از اقلام ضروری جهیزیه عروس شناخته می‌شود.

کولوشی جارو

کولوشی جارو نیز جاروی ساده و سنتی رشتی است که از ساقه برنج ساخته می‌شود. این جارو به صورت دستی استفاده می‌شود. در گذشته، زمانی که جاروبرقی وجود نداشت، از کولوشی جارو برای نظافت استفاده می‌شد. اما امروزه تعداد طرفداران آن کمتر شده است و بیشتر به عنوان یک شیء نوستالژیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چادر شب بافی

چادر شب بافی یکی از هنرهای دستی در استان گیلان است. این هنر دارای تاریخچه‌ای به مدت حدود ۶۰۰ سال است. چادر شب، یک نوع پارچه رنگارنگ با طرح‌های چهارخانه یا ساده است که با استفاده از دستگاه پاچال و با استفاده از پشم، پنبه یا ابریشم بافته می‌شود. این پارچه‌ها معمولاً به صورت مربعی با ابعاد دو متر در دو متر است. بانوان گیلانی اغلب از چادر شب به عنوان کمربند استفاده می‌کنند تا در هنگام کار در شالیزار از نفوذ رطوبت به بدن جلوگیری کنند.

عروسک بافی

عروسک بافی نیز یکی دیگر از صنایع دستی استان گیلان است که به طور عمده در شهرهای فومن و ماسوله تولید می‌شود. این عروسک‌ها اغلب لباس‌های محلی گیلانی را به تن دارند و با استفاده از کامواهای رنگارنگ بافته می‌شوند و داخل آن‌ها را با الیاف یا پنبه پر می‌کنند.

دست بافته های پشمی

در استان گیلان به دلیل دامداری و صنعت دامپروری، پشم با کیفیت بالایی وجود دارد. مردم این استان پشم را با استفاده از دستگاه ریسندگی به نخ تبدیل کرده و پس از رنگرزی از آن برای تولید انواع پوشاک مانند جوراب، دستکش، شال گردن و کت استفاده می‌کنند. این محصولات پشمی را می‌توان در شهرهای رشت، انزلی و ماسوله تهیه کرد.

بافتنی وقلاب بافی

بافتنی و قلاب بافی نیز از صنایع دستی محبوب در گیلان است. بانوان گیلانی بر روی شانه‌های خود شال‌های بزرگ قلاب‌بافی می‌پوشانند. این شال‌ها اغلب از پشم طبیعی دام ساخته می‌شوند و به دلیل عدم نفوذپذیری در برابر سرما و رطوبت، در مناطق کوهستانی بیشتر استفاده می‌شوند. شال‌ها عمدتاً در شهر تالش با استفاده از دستگاه و با دار افقی بافته می‌شوند.

مروار بافی

مروار بافی یکی از صنایع دستی استان گیلان است که از چوب ترکه ساخته می‌شود. این چوب از مناطق دیگر خارج از استان گرفته می‌شود. مروار بافی شباهت زیادی به بامبو بافی دارد، اما مقاوم‌تر و کمتر انعطاف پذیر است. آستانه اشرفیه و روستای تازه آباد گورکا از جمله مراکز اصلی تولید محصولات مروار بافی هستند، اما می‌توان این محصولات را از صومعه سرا، صیقلان و بندر کیاشهر نیز تهیه کرد. محصولات مروار بافی شامل سبد میوه بدون در و در دار، جا نانی، جا لیوانی و غیره می‌شوند.

میناکاری

مینای خانه بندی یا میناکاری نیز یکی از صنایع دستی مهم استان گیلان است که از مواد اولیه مانند آب طلا، نقره خالص استرلینگ و سنگ‌های معدنی ساخته می‌شود. محصولات مینای خانه بندی شامل سرویس عصرانه‌خوری، آینه، شمعدان و ظروف تزیینی می‌شوند.

تذهیب

تذهیب یکی از هنرهای اصیل ایرانی است که از دوران ایران باستان و دوره ساسانی ریشه می‌گیرد. این هنر برای آراستن متون کتب مقدس، نگارگری، تابلوها، نقاشی‌های دیواری، بناها و آثار تاریخی استفاده می‌شود. در تذهیب از رنگ‌های طبیعی گیاهی و معدنی مانند طلا، لاجورد، نیلی و اخرا استفاده می‌شود. نقوش تذهیب اغلب به شکل‌های اسلیمی، ختایی و هندسی هستند. امروزه تذهیب توسط تعداد کمی از هنرمندان گیلانی انجام می‌شود، زیرا تذهیب‌های آماده در بازار موجود است، اگرچه ارزش تذهیب‌های اصیل را ندارند.

کدوی قلیانی

کدوی قلیانی یا قلیان کوئی، یکی از صنایع دستی استان گیلان است که با استفاده از نقاشی روی کدو انجام می‌شود. در این هنر، از قالب‌های خاصی استفاده می‌شود تا به کدو شکل و فرم دلخواه داده شود. سپس کدو را برای مدتی خشک شدن می‌گذارند. پس از آن، انواع طرح‌ها از شکل‌های هندسی تا طبیعت و حیوانات را روی کدو نقاشی می‌کنند. معمولاً از رنگ‌های طبیعی مانند دانه اسپند، زاج سیاه و پوست انار برای نقاشی استفاده می‌شود.

سپس از کدوی قلیانی برای ساخت اشیاءی مانند تنگ، پایه آباژور و ظرف آب قلیان استفاده می‌شود. تولید این صنایع دستی در شهرهای لنگرود، آستانه اشرفیه و روستای لیالستان در لاهیجان رایج است.

خلاصه مقاله

سوغات خوراکی استان گیلان شامل موارد زیر است: برنج، چای، پنیر سیاه‌مزگی، زیتون، روغن زیتون، ماهی‌های دودی (آزاد، سفید، کولی، سوف، سیم و کفال)، بادام زمینی، فندق، کلوچه فومن، کوکی، اگردک، نان‌های خلفه یا خرفه، تمیجان، کدو حلوایی و کلوبیچ، حلوا‌های ضیابری، به، دو رنگ و ترک حلوا، شیرینی‌های رشته خوشکار، میان پر، کاکا و باقلوای یاس، مرباهای خمس انجیر سیاه، انگور، به، بالنگ و اربا دوشاپ، رب انار، ترشی هفت بیجار، میوه‌های ازگیل، خوج و والش.

سوغات صنایع دستی استان گیلان شامل موارد زیر است: صنایع چوبی، خراطی و نازک‌کاری چوب، منبت‌کاری، تابلوهای نقاشی مینیاتور و معرق، سفالگری، گلیم‌بافی، بامبو بافی، کپو بافی، حصیر بافی، نمد مالی، رشتی‌ دوزی، چاروق و چموش دوزی، صندوق بولاکی، کولوش جارو، چادر شب بافی، عروسک بافی، دست‌بافته‌های پشمی، بافتنی و قلاب بافی، مروار بافی، مینای خانه بندی، تذهیب و کدو قلیانی.

برای خرید سوغات استان گیلان، می‌توانید به بازارهای شهرهای این استان مراجعه کنید، مانند رشت، تالش، لاهیجان، ماسوله، فومن، لنگرود، املش و سایر شهرها. همچنین، افراد محلی و صاحبان حرفه‌های مختلف نیز محصولات خود را در بازارهای سنتی، روزانه، هفتگی و بازارچه‌های صنایع دستی و سوغات عرضه می‌کنند.