آشنایی با ارگ بم
ارگ بم، که به عنوان بزرگترین سازه خشتی جهان شناخته میشود، در شهر تاریخی بم در جنوب شرقی ایران واقع شده است. این سازه، یکی از آثاری است که در فهرست میراث معنوی جهان ایران ثبت شده و به عنوان یک پایگاه مهم در کنار جاده ابریشم شناخته میشود. ارگ بم، بزرگترین سازه خشتی است […]
ارگ بم، که به عنوان بزرگترین سازه خشتی جهان شناخته میشود، در شهر تاریخی بم در جنوب شرقی ایران واقع شده است. این سازه، یکی از آثاری است که در فهرست میراث معنوی جهان ایران ثبت شده و به عنوان یک پایگاه مهم در کنار جاده ابریشم شناخته میشود. ارگ بم، بزرگترین سازه خشتی است که در فهرست میراث فرهنگی یونسکو ثبت شده است. این بنا در دوره ساسانیان تأسیس شده و در بالای تپهای مصنوعی در ربع شمال غربی شهر قدیمی بم قرار دارد. این منطقه در چهارراه جاده ابریشم و جادههایی که به آسیای میانه، خلیج فارس و مصر منتهی میشد، قرار گرفته بود.
ارگ بم در قرن هفتم تا یازدهم به اوج شکوفایی خود رسید. در این دوره، این مرکز به یک مرکز تجاری پر رونق تبدیل شد و در داد و ستد و تجارت پارچههای ابریشم و پنبه نقش مهمی ایفا کرد. مجموعه ارگ، با مساحتی به طول ۳۱۵ متر در امتداد محور شرق-غربی و به طول ۲۷۰ متر در امتداد محور شمال-جنوب، مساحت زیادی را شامل میشود.
متأسفانه، حدود ۸۰ درصد از ارگ بم به دلیل زلزلهای که در سال ۱۳۸۲ شهر بم را لرزاند، تخریب شده است. اما خبر خوب این است که ارگ در حال حاضر در حال بازسازی است و بیش از نیمی از آن بازسازی شده است.
تاریخچه ارگ بم به دوران هخامنشیان بازمیگردد، اما توسعه آن در طول چند صد سال اتفاق افتاده و مهمترین دورانهای گسترش آن به دورههای اشکانی، ساسانی و تیموری برمیگردد. برخی عناصر معماری استفاده شده در ارگ بم، شباهت زیادی به تخت جمشید دارند، مانند ترکیب ویژگیهای ساختمانی و محیط طبیعی تپهای که بر آن قرار گرفته است.
پس از رشد ارگ بم در دوره اشکانی، ساسانیان این سازه و استان کرمان را در اختیار خود قرار دادند. اما با شکست ساسانیان در برابر اعراب، این شهر تحت حمله اعراب قرار گرفت و خسارات زیادی به دست آورد. در زمان امام علی (ع)، گروهی شورشی به نام خوارج به کرمان فرار کردند و در ارگ بم پناه گرفتند. سپس یعقوب لیث صفاری، بنیانگذار حکومت صفاریان در منطقه سیستان و کرمان، توانست خوارج را شکست داده و کنترل ارگ بم را به دست آورد.
نخستین باری که در نوشتههای دوران اسلامی از شهر بم یاد شده، به قرن دهم میلادی بازمیگردد. در آن دوران، شهر بم به عنوان یک بازار پررونق و بزرگ توسعه یافته بود و با کشتزارهای سرسبز پوشیده شده بود. بم در آن زمان به خاطر پارچههای پنبه رنگارنگ و درختان نخل در کنار بازار باشکوهش معروف بود.
در سدههای بعد، حکومتهای محلی شرق ایران، مانند باقیماندههای مغول، صفویان و قاجاریان، از ارگ بم به عنوان یک نقطه استراتژیک در شرق ایران و در مسیر تجاری شرق به غرب آسیا که از ایران عبور میکرد، استفاده میکردند.
در نتیجه زلزلهای که در ماه دی سال ۱۳۸۲ روی داد و خسارات زیادی به مردم و شهر بم وارد کرد، ارگ بم نیز آسیب فراوانی دید و در فهرست آثار تاریخی در خطر یونسکو قرار گرفت. اما با مرور زمان، فرایند بازسازی آن آغاز شد و با کمک کشورهای دیگر، اکنون ارگ بم از فهرست آثار در خطر خارج شده است.
پس از خراب شدن ارگ بم در زلزله سال ۱۳۸۲، اقدامات بسیاری برای بازسازی این سازه خشتی صورت گرفت و در این فرایند، آثار زیادی از خرابههای ارگ بم کشف شدند. به مناسبت نهمین سالگرد وقوع زلزله بم، یکی از کارشناسان میراث جهانی خبری منتشر کرد که در آن به کشف پرستشگاههای ناشناخته در گسل بم (افراز) و شناستعدادی سنگنگاره که متعلق به سه دوره مختلف هستند نیز در آوارههای ارگ بم پیدا شده است. روی این سنگنگارهها صحنههایی از شکار حیوانات مانند بز و پلنگ با استفاده از تیر و کمان به تصویر کشیده شده است.
اما برای گردشگرانی که میخواهند به کرمان سفر کنند، یک سوال بسیار ترسناک پیش میآید؛ چه کشفیات وحشتناکی از ارگ بم برمیآیند؟ در واقع، یکی از ترسناکترین کشفیات این بنا، اجساد ۶۸ نوزاد که درون دیوارهای قطور ارگ بم پیدا شدهاند، میباشند. پس از بررسی اجساد کشف شده توسط باستانشناسان، تخمین زده شده است که این کودکان حدود ۲۰۰ سال در دیوارهای ارگ بم دفن شده و در سالهای اخیر در هنگام حفاری در این منطقه، به اسکلتهای متلاشی شده آنها که در لایههای خشتی دیوارها بودهاند، برخورد شده است. لازم به ذکر است که تمام اسکلتهای کشف شده مربوط به کودکان یک تا شش ساله بودهاند. این موضوع شاید عجیب به نظر برسد، اما با بررسی آزمایشات DNA تعدادی از اجساد توسط دکتر لیلا پاپلی، مشخص شده است که همه این کودکان پسر بودهاند. برخی از افراد بر اساس گزارش دکتر پاپلی، اعتقاد دارند که اجساد کشف شده ممکن است مربوط به یک رسم قدیمی پسرکشی باشند.
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید