چرا تاج محل در فهرست عجایب هفت‌گانه جهان است؟

تاج محل نامی است که اگر کمی به فرهنگ هند علاقه‌مند باشید، حتماً تا الان به گوشتان خورده است. این مقبره‌ی باشکوه از مرمر سفید در نزدیکی شهر آگرا در ایالت اوتارپرادش هند قرار دارد و به عنوان نماد عشق و نگین انگشتری کشور هند شناخته می‌شود.

تاج محل به دستور شاه جهان، پادشاه قدرتمند گورکانی، در یادبود همسر ایرانی‌تبارش ممتاز محل ساخته شد. عشق شاه جهان و ممتاز محل عشقی از نوع هندوستانی و بسیار پرسوزوگداز بود. ممتاز محل در هنگام به دنیا آوردن چهاردهمین فرزندش جان خود را از دست داد و شاه جهان که از مرگ او به شدت سوگوار بود، تصمیم گرفت مقبره‌ای باشکوه برای او بسازد.

ساخت تاج محل ۲۲ سال به طول انجامید و در سال ۱۶۵۳ به پایان رسید. این مقبره از مرمر سفید ساخته شده و با سنگ‌های قیمتی و کنده‌کاری‌های ظریف تزئین شده است. چهار مناره در چهار گوشه‌ی مقبره قرار دارند و گنبدی بزرگ بر فراز آن قرار دارد.

داستان عاشقانه تاج محل

تاج محل نه تنها به خاطر زیبایی خیره‌کننده‌اش، بلکه به خاطر داستان عاشقانه‌ای که پشت آن نهفته است، در سراسر جهان مشهور است. این داستان، داستان عشق شاه جهان، پادشاه گورکانی هند، به همسر ایرانی‌اش ممتاز محل است.

شاه جهان و ممتاز محل در سال ۱۶۱۱ با هم ازدواج کردند. آنها ۱۸ سال با خوشبختی در کنار هم زندگی کردند و صاحب ۱۴ فرزند شدند. ممتاز محل نه تنها همسر محبوب شاه جهان بود، بلکه مشاور و همراه همیشگی او نیز بود. شاه جهان به قدری عاشق ممتاز محل بود که او را ملکه اعظم هند کرد و لقب ممتاز محل را به او داد.

در سال ۱۶۳۱، ممتاز محل در هنگام به دنیا آوردن چهاردهمین فرزندش جان خود را از دست داد. شاه جهان از مرگ همسرش به شدت سوگوار شد و به دستور او، ساخت مقبره‌ای باشکوه در یادبود ممتاز محل آغاز شد. این مقبره که تاج محل نام دارد، از مرمر سفید ساخته شده و با سنگ‌های قیمتی و کنده‌کاری‌های ظریف تزئین شده است.

تاج محل یکی از زیباترین بناهای جهان است و به عنوان نماد عشق شناخته می‌شود. این مقبره هر ساله میلیون‌ها گردشگر را از سراسر جهان به خود جذب می‌کند.

معماری تاج محل

معماری تاج محل یکی از دلایل اصلی شهرت و محبوبیت این بنای باشکوه است. این آرامگاه که در سال ۱۶۳۲ به دستور شاه جهان، پادشاه گورکانی هند، برای همسر ایرانی‌اش ممتاز محل ساخته شد، ترکیبی منحصر به فرد از معماری اسلامی، ایرانی و گورکانی است.

شاه جهان برای ساخت تاج محل بهترین معماران را از کشورهای مختلف به هند آورد. در میان این معماران، نام چند معمار ایرانی مانند استاد احمد لاهوری، حمید لاهوری، اسماعیل‌خان و عیسی خان به چشم می‌آید. همچنین ساخت تاج محل حدود 22 سال به طول انجامید.

معماری تاج محل تحت‌تأثیر بناهای مشهوری مانند گور امیر، مسجد جامع دهلی، آرامگاه همایون و مقبره‌ی اعتمادالدوله بوده است. اما شاه جهان می‌خواست بنای یادبود همسرش از مرمر سفید ساخته شود تا همچون نگینی بدرخشد. او همچنین دستور داده بود از سنگ‌های بسیار قیمتی مانند یشم، کریستال، فیروزه و لاجورد هم در ساخت این آرامگاه استفاده کنند.

یکی از ویژگی‌های بارز معماری تاج محل رعایت کامل تقارن در بناست. چهارگوشه‌ی آرامگاه کاملاً شبیه به هم هستند و تنها آرامگاه مردانه است که تا حدی این تقارن را به هم می‌زند. چهار مناره‌ی اطراف گنبد هم به شکلی ساخته شده‌اند که در صورت وقوع زلزله یا هر حادثه دیگری، روی بنا سقوط نکنند و به بیرون بیفتند. این مناره‌ها هرکدام ۴۰ متر ارتفاع دارند و دارای سه‌طبقه و سه بالکن هستند.

ارتفاع تاج محل ۷۳ متر است و مساحت باغی که بنا در آن واقع شده حدوداً ۱۸ هکتار است. اما این گنبد مرمرین تاج محل است که به کل ساختمان نمایی شگفت‌انگیز بخشیده است. گنبدی به ارتفاع ۳۵ متر که از نوع گنبد پیازی است و دارای پایه‌هایی ستون‌دار است. این پایه‌ها به سمت سقف مقبره باز می‌شود و نور خورشید را به داخل فضا هدایت می‌کند. چهار طرف گنبد، چهار چتری گنبد شکل همکار شده‌اند که باعث برجسته‌تر دیده‌شدن گنبد تاج محل می‌شوند. همچنین میله‌ای از جنس طلا در مرکز گنبد قرار داشته که یکی از عناصر معماری ایرانی گورکانی بوده است. در قرن نوزدهم این میله را با میله‌ای برنزی که طلاکاری شده جایگزین کردند.

فضاهای گوناگون تاج محل

ورودی:

دروازه روضه: دروازه‌ی ورودی مجموعه تاج محل که با نقوش متنوعی تزیین شده است. ارتفاع این دروازه ۳۰ متر است و آیاتی از قرآن مجید بر حاشیه‌های آن بر سنگ سیاه نقش بسته است.
دروازه‌ی بزرگ: دروازه‌ی دوم مجموعه که از جنس مرمر سفید است و با کنده‌کاری‌های ظریف تزئین شده است.

مقبره:

محل آرامگاه شاه جهان و ممتاز محل: مقرنس‌کاری‌ها، خطاطی‌ها و سنگ‌های قیمتی زیبایی این بخش را دوچندان کرده‌اند.
مزار اصلی شاه جهان و ممتاز محل: گفته می‌شود که مزار اصلی این دو طبق شریعت اسلام در زیرزمین ساختمان قرار دارد.

مسجد:

مسجدی زیبا در ضلع غربی تاج محل که از مرمر سفید ساخته شده است.
این مسجد دارای سه گنبد و دو مناره است و برای اقامه نماز استفاده می‌شود.

مهمان‌ خانه:

مهمان‌خانه‌ای در ضلع شرقی تاج محل که برای پذیرایی از مهمانان و بازدیدکنندگان ساخته شده است.
این مهمان‌خانه دارای چندین اتاق و یک حیاط بزرگ است.

موزه:

موزه‌ای در داخل مجموعه تاج محل که در آن اشیاء و لوازم مربوط به شاه جهان و ممتاز محل به نمایش گذاشته شده است.
این موزه شامل نقاشی‌ها، جواهرات، لباس‌ها و سلاح‌های مختلف است.

باغ:

باغی زیبا و سرسبز که تاج محل در آن واقع شده است.
این باغ دارای درختان، گل‌ها، حوض‌ها و کانال‌های آب است و فضایی خنک و دلنشین را ایجاد می‌کند.

علاوه بر موارد ذکر شده، فضاهای دیگری نیز در تاج محل وجود دارند که می‌توان به آنها اشاره کرد:

حوض بزرگ: حوضی بزرگ در مقابل مقبره که انعکاس تاج محل در آن بسیار زیبا و دیدنی است.
مناره‌ها: چهار مناره در چهار گوشه‌ی مقبره که ارتفاع هر کدام ۴۰ متر است.
گنبد: گنبد باشکوه تاج محل که از مرمر سفید ساخته شده و ارتفاع آن ۳۵ متر است.

دانستنی‌ های جالب تاج محل

تغییر رنگ تاج محل:

یکی از اسرارآمیزترین ویژگی‌های تاج محل، تغییر رنگ آن در طول روز است. در آغاز روز، تاج محل به رنگ صورتی، در هنگام عصر به رنگ شیری و در شب و زیر نور ماه به رنگ طلایی دیده می‌شود.
برخی این تغییر رنگ را نماد تغییرپذیری حالات زنانه در طول روز می‌دانند و برخی دیگر آن را به سرشت تغییرکننده‌ی انسان نسبت می‌دهند.

اتاق‌ های مخفی:

گفته می‌شود در بنای تاج محل، طبقه‌ای بسیار بزرگ با ۱۰۸۹ اتاق وجود دارد. همچنین در طبقه‌ی پایین آن ۲۲ اتاق دیگر نیز هست.
هیچ بازدیدکننده‌ای اجازه ورود به این اتاق‌ها را ندارد و حتی در طبقه‌ی اول تاج محل که ورود به آن آزاد است، اتاق‌هایی با در بسته وجود دارد.
راز پشت این درها باعث شده است که هرکس حدسی درباره‌ی آنها داشته باشد.
برخی معتقدند که ساخت تاج محل هرگز کاملاً تمام نشده است و به همین دلیل درهای برخی اتاق‌ها که کار ساختشان تمام نشده، بسته مانده تا ساختمان بی‌نقص به نظر برسد.
عده‌ای دیگر بر این باورند که در یکی از این اتاق‌ها، جسد مومیایی شده‌ی ممتاز محل قرار داده شده است. اما با توجه به مسلمان بودن شاه جهان، این حدس چندان قابل قبول نیست.
برخی نیز فکر می‌کنند که تاج محل در واقع معبدی برای «شیوا» یکی از خدایان هندی بوده که شاه جهان آن را تبدیل به آرامگاه همسرش کرده است. آنها بسته‌بودن درها را به وجود مجسمه‌ها و نقاشی‌های بودا نسبت می‌دهند.

قتل یا نقص‌ عضو هنرمندان:

شایعه‌ی جالب‌توجه دیگری هم درباره‌ی تاج محل وجود دارد. طبق بعضی گفته‌ها، شاه جهان دستور قتل یا نقص‌عضو هنرمندان سازنده‌ی بنا را داده بوده است!
گفته می‌شود دلیل این کار شاه جهان این بوده که او نمی‌خواسته آنها بتوانند بنایی مشابه بنای تاج محل بسازند! البته هیچ سند و مدرکی برای اثبات این فرضیه وجود ندارد.

علاوه بر موارد ذکر شده، دانستنی‌های جالب دیگری نیز در مورد تاج محل وجود دارد که می‌توان به آنها اشاره کرد:

هزینه‌ی ساخت تاج محل حدود 32 میلیون روپیه بوده است که معادل 1 میلیارد دلار امروزی است.
برای ساخت تاج محل، حدود 20 هزار کارگر، نقاش، خطاط، سنگ‌تراش و معمار از کشورهای مختلف به هند آورده شدند.
برای حمل سنگ‌های مرمر تاج محل از 1000 فیل استفاده شده است.
تاج محل در سال 1983 به عنوان یکی از عجایب هفت‌گانه جدید جهان انتخاب شد.