یادآوری فرصتی از دست‌رفته در اقتصاد ایران
در حالی که اصل تعاون در قانون اساسی ایران جایگاهی ویژه دارد، این بخش کلیدی اقتصاد همچنان در سایه بی‌توجهی و تقابل ایدئولوژیک گرفتار مانده است. کارشناسان معتقدند که تعاون، به‌عنوان الگویی مردم‌محور و دموکراتیک، می‌تواند کلید توزیع عادلانه ثروت و تقویت همبستگی اجتماعی باشد، اما موانع فکری و ساختاری مانع شکوفایی آن شده‌اند.
حمید حاج‌اسماعیلی، کارشناس حوزه کار و اشتغال، با انتقاد از کم‌رنگ بودن نقش تعاون در اقتصاد ایران، تأکید می‌کند که این بخش، با وجود جایگاه برجسته‌اش در قانون اساسی، به دلیل نبود باور عملی و عمیق در میان تصمیم‌گیران، نتوانسته نقش واقعی خود را ایفا کند. به گفته او، تعاون در ایران بیش از آنکه یک ساختار اقتصادی پویا باشد، به نامی در حاشیه اقتصاد کشور تبدیل شده است. حاج‌اسماعیلی معتقد است که فقدان اراده جدی در دولت و حاکمیت برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های تعاون، اصلی‌ترین دلیل این ناکامی است.
تقابل ایدئولوژیک؛ پاشنه آشیل تعاون
یکی از موانع اصلی توسعه تعاون، تقابل تاریخی میان دو جریان فکری اقتصاد دولتی و اقتصاد سرمایه‌داری است. حاج‌اسماعیلی توضیح می‌دهد که گروه‌های افراطی حامی اقتصاد دولتی، تعاون را غیرضروری می‌دانند و معتقدند دولت به‌تنهایی می‌تواند نیازهای جامعه را تأمین کند. در مقابل، طرفداران اقتصاد سرمایه‌داری، فعالیت‌های تعاونی را به‌عنوان گرایشی چپ‌گرایانه و غیرضروری در بستر اقتصاد دولتی رد می‌کنند. این دو دیدگاه متضاد، به‌عنوان مانعی بزرگ، مانع از رشد و شکوفایی تعاون در ایران شده‌اند.
تعاون؛ الگویی جهانی برای اقتصاد و دموکراسی
برخلاف تصورات رایج، تعاون نه‌تنها یک ساختار اقتصادی، بلکه الگویی جهانی و مردم‌محور است که در کشورهای مختلف، از کانادا تا هند، نقش مؤثری در توسعه اقتصادی و اجتماعی ایفا کرده است. حاج‌اسماعیلی تأکید می‌کند که تعاونی‌ها می‌توانند به‌عنوان بستری برای تقویت همکاری‌های اجتماعی و ترویج فرهنگ دموکراتیک عمل کنند. او تعاونی‌ها را «باشگاه‌های کوچک دموکراسی» می‌نامد که می‌توانند به توزیع عادلانه ثروت و کاهش شکاف‌های اجتماعی کمک کنند.
روز تعاون؛ فرصتی برای بازنگری و احیا
سیزدهم شهریورماه، «روز تعاون»، فرصتی است برای یادآوری اهمیت همبستگی و مشارکت مردمی در توسعه کشور. احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در پیامی به این مناسبت اظهار داشت: «با پذیرش روح تعاون، می‌توانیم شعار سال را محقق کنیم و با تکیه بر نیروی همبستگی، چالش‌هایی مانند فقر و نابرابری را از میان برداریم.» این سخنان در حالی مطرح می‌شود که کارشناسان بر لزوم بازنگری در سیاست‌ها و رفع موانع ساختاری برای تقویت بخش تعاون تأکید دارند.
ضرورت سرمایه‌گذاری در تعاون برای آینده‌ای بهتر
حاج‌اسماعیلی با اشاره به پتانسیل‌های تعاون در حل بحران‌های اقتصادی و اجتماعی، خواستار توجه جدی‌تر به این بخش شد. او معتقد است که تقویت تعاونی‌ها نه‌تنها به بهبود وضعیت اقتصادی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند روحیه همکاری و همبستگی ملی را ارتقا دهد. به گفته این کارشناس، برای تحقق این هدف، باید بسترهای لازم برای رشد تعاون فراهم شود و از این الگوی جهانی به‌عنوان اهرمی برای توسعه پایدار بهره گرفت.
منبع:
رکنا
امیر خیرخواهان
