10 زورخانه قدیمی ایران

گاهی لازم است به گذشته بازگردیم و تاریخ را مرور کنیم، به دورانی که یادگیری فنون جنگی روش و راه خاص خود را داشت و جنگ‌ها به صورت مداوم انجام می‌شدند. در آن زمان، جنگجوها بخشی از این فنون را نه در سربازخانه‌ها بلکه در زورخانه‌ها آموختند و خود را برای جنگ آماده می‌کردند. این ورزشگاه‌ها، جایی بودند که نه تنها آداب جنگ و دفاع و آزمایش قدرت بلکه آداب پهلوانی و اخلاق را نیز آموزش می‌دادند. در آن زمان این ورزشگاه‌ها به عنوان زورخانه شناخته می‌شگاهی باید به گذشته بازگردیم و تاریخ را مرور کنیم. به دورانی که یادگیری فنون جنگی روش و راه خاصی داشت و جنگ‌ها به صورت مداوم انجام می‌شدند. در آن زمان، جنگجوها بخشی از این فنون را نه در سربازخانه‌ها بلکه در زورخانه‌ها آموزش می‌بینستند و خود را برای جنگ آماده می‌کردند. این ورزشگاه‌ها نه تنها آداب جنگ و دفاع و آزمایش قدرت را بلکه آداب پهلوانی و اخلاق را نیز در همان جا آموزش می‌دادند. در آن زمان این ورزشگاه‌ها با نام زورخانه شناخته می‌شدند.

زورخانه پهلوان پور

زورخانه پهلوان‌پور، یکی از قدیمی‌ترین زورخانه‌های تهران قدیم است. این زورخانه توسط حمزه علی پهلوان‌پور در تاریخ ۱۳۰۴ ه‍.ش افتتاح شد. در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی، پهلوان حمزه علی پهلوان‌پور زورخانه را خریداری و نام خود را بر در آن قرار داد و این ترتیب زورخانه پهلوان‌پور تشکیل شد.

حمزه علی پهلوان‌پور، به همراه سقاخانه «کل‌عباس علی»، مالک چند نانوایی و مغازه‌های دیوار به دیوار با زورخانه بود. او به دلیل بخشیدن به ورزشکاران و نیازمندان، لقب «درخانه بازها» را دریافت کرد. در زمانی که زورخانه دچار آتش‌سوزی شد، پهلوان‌پور برخی از مغازه‌ها و خانه‌اش را فروخت تا هزینه ترمیم آن را تأمین کند.

پس از درگذشت پهلوان‌پور، زورخانه به فروش رسید و تابلوها و نقاشی‌های قدیمی آن برداشته شد و بنا برای سالیان سال رها شد. اما در سال ۱۳۸۸ ه‍.ش شهرداری منطقه ۱۱ آن را بازسازی کرده و مجدداً راه‌اندازی کرد.

زورخانه پهلوان‌پور در طول یک قرن فعالیت خود، شاهد حضور بسیاری از پهلوانان در گود خود بود. تا به امروز، نشانه‌هایی از «حاج مصطفی طوسی»، «کل اسمال»، «حاج علی تک تک» و «حاج باقر مهدیه» روی در و دیوار موزه زورخانه قابل مشاهده است.

زورخانه پهلوان علی میرزا

زورخانه پهلوان علی میرزا در شهر همدان، یکی از زورخانه‌های باستانی است. پهلوان علی میرزا، ورزشکار و صاحب بازوبند پهلوانی، عاشق ورزش باستانی و کشتی پهلوانی بود. او به عنوان یکی از دلاوران معروف زورخانه‌های کولانج، بنه بازار و شیشه گران شناخته می‌شد.

پهلوان علی میرزا با پسوند “میرزا” به دلیل سوادی که داشت، در سال ۱۲۰۵ هجری شمسی در شهر همدان به دنیا آمد. او در طول زندگی‌اش به عنوان یکی از پهلوانان برجسته شناخته می‌شد و در زورخانه‌های ایران، احترام و آیین ویژه‌ای برایش وجود داشت. پهلوان علی میرزا تا سن شصت سالگی با پهلوانان مشهور رقابت کرد و در آن زمان به عنوان پهلوانی بازنامی شد. وی تا هشتاد سالگی به کشتی‌کاری ادامه داد و تا سن نود و پنج سالگی به ورزش باستانی اشتیاق داشت و بیش از صد سال طول عمر کرد.

زورخانه پولاد

زورخانه پولاد در شهر شیراز یکی از زورخانه‌های قدیمی و معروف است. این زورخانه در دوران زندیه ساخته شده و در کنار مسجد وکیل و بازار وکیل قرار داشته است. پس از حدود ۱۳۰ سال، آب انبار مذکور به زورخانه تبدیل شد و از آن زمان تاکنون، به مدت حدود ۱۶۰ سال، به عنوان یک زورخانه فعال بهره‌برداری می‌شود. این زورخانه جزء پنج زورخانه قدیمی و فعال ایران شناخته می‌شود، اما متأسفانه شایعاتی درباره خاموش شدن زنگ این زورخانه که محمد علی کلاهی بنیانگذار آن است، وجود دارد. در این زورخانه ۱۶۰ ساله، بسیاری از پهلوانان نامدار مانند خلیل عقاب، محمد کاظم دلاوری، ملاعلی سیف و محمد علی کلاهی با زنگ و نوای گرم مرشد محمود خداپرست تمرین کرده و پرورش یافته‌اند.

زورخانه بیژن

زورخانه بیژن در شهر کرمانشاه، یکی از قدیمی‌ترین زورخانه‌ها است که توسط زنده‌یاد نورعلی جهانی در سال ۱۳۲۰ تأسیس شد. این زورخانه در یکی از محله‌های باستانی کرمانشاه واقع شده است و از گذشته تاکنون مکانی برای تجمع ورزش‌دوستان بوده است.

زورخانه بیژن همچنان به صورت فعال فعالیت می‌کند و هر روز پس از اقامه نماز مغرب و عشاء، تمرینات ورزش‌های باستانی در آن برگزار می‌شود. در روزهای جمعه نیز، پیشکسوتان و ورزشکاران در ساعات صبح ورزش باستانی را انجام می‌دهند. همچنین، هر سال در این زورخانه به مناسبت تولد امام علی (ع)، مراسمی برگزار می‌شود.

زورخانه نیرو شادی

زورخانه نیرو شادی در محله مولوی و بازارچه سعادت واقع شده است. این زورخانه در سال ۱۳۰۵ تأسیس شده و یکی از مراکز قدیمی ورزش باستانی در قلب تهران قدیم محسوب می‌شود. به‌عنوان قدیمی‌ترین زورخانه تهران، این مکان تا به امروز به‌طور پیوسته نسل به نسل منتقل شده و آیین و رسوم ورزش باستانی همچنان در آن رعایت می‌شود.

زورخانه شیر

زورخانه شیر، یک باشگاه ورزشی باستانی، یکی از مراکز قدیمی شهر تهران است و در منطقه خیابان پیروزی واقع شده است. این زورخانه در سال ۱۳۰۴ تأسیس شد و از قدیمی‌ترین مراکز ورزش پهلوانی در پایتخت به شمار می‌رود. پس از چندین قرن فعالیت، زورخانه شیر، که صد ساله است، توسط شهرداری تهران مرمت و بازسازی شده است و همانند بسیاری از زورخانه‌های دیگر شهر تهران، در حال حاضر توسط علاقه‌مندان به ورزش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زورخانه علی قلی آقا

زورخانه علی قلی آقا در شهر اصفهان، یکی از قدیمی‌ترین زورخانه‌ها است که در منطقه علی قلی آقا واقع شده است. به دلیل قدمت بالای این زورخانه و حضور ورزشکاران و پهلوانان در آن، این مکان به عنوان پایتخت ورزش پهلوانی شناخته می‌شود. زورخانه علی قلی آقا معمولاً میزبان مسابقات ورزش پهلوانی و جلسات زورخانه در اصفهان است.

زورخانه صاحب الزمان

زورخانه صاحب‌الزمان نیز یکی دیگر از زورخانه‌های قدیمی اصفهان است که پهلوانان و قهرمانان زیادی را تربیت کرده است. این زورخانه روزانه از ساعت ۴ تا ۸ شب نمایش ورزش باستانی برگزار می‌کند و هر سال تعداد زیادی گردشگر را به خود جذب می‌کند.

زورخانه هژیر

زورخانه هژبر، یکی از قدیمی‌ترین زورخانه‌های تهران است که در طول زمان آسیب‌های متعددی را تحمل کرده و توسط شهرداری تعمیر و بازسازی شده است. در این زورخانه، علاوه بر ورزش‌های زورخانه‌ای، فعالیت‌های کشتی نیز انجام می‌شود. زورخانه هژبر بخشی بزرگ از فرهنگ تهران را در دوران معاصر تشکیل می‌دهد و در گذشته ورزشکاران سایر رشته‌ها نیز در این مکان به تمرین می‌پرداختند. اما در حال حاضر، این مکان به یک مقصد گردشگری تبدیل شده است و هر سال تعداد زیادی گردشگر خارجی و داخلی را به خود جذب می‌کند.

زورخانه سلامت

زورخانه سلامت، یکی از اماکن قدیمی ورزش باستانی در منطقه جنوبی منطقه ۱۲ تهران واقع شده است. پس از تعمیر و بازسازی توسط شهرداری تهران، زورخانه سلامت به عنوان محلی برای تمرین ورزش‌های پهلوانی برای علاقه‌مندان به این رشته ورزشی در دسترس قرار گرفته است.