مدیریت بحران آب؛ از حوضه آبریز تا تابلو بورس
در شرایطی که بحران آب به یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیستی، اقتصادی و امنیتی ایران تبدیل شده است، اجرای طرح گواهی صرفه‌جویی آب در بازار سرمایه، گامی نوآورانه در مسیر مدیریت تقاضا و تشویق بهره‌وری منابع محسوب می‌شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، با آغاز رسمی معاملات گواهی صرفه‌جویی آب در بورس، بازار سرمایه ایران وارد مرحله‌ای جدید از تلفیق ابزارهای مالی با اهداف زیست‌محیطی شده است. این گواهی‌ها که قابلیت خرید و فروش دارند، نشان‌دهنده میزان آب صرفه‌جویی شده توسط یک نهاد یا فرد هستند و می‌توانند در قالب اوراق مالی، به پروژه‌های پایدارسازی مصرف آب جهت دهند.
گواهی صرفه‌جویی آب چیست؟
این گواهی‌ها نماینده کاهش واقعی، مستند و قابل اندازه‌گیری مصرف آب هستند که از طریق اقدامات مشخص مانند بهینه‌سازی سیستم آبیاری، بازچرخانی فاضلاب، کاهش هدررفت، یا تغییر الگوی کشت حاصل شده‌اند. دارنده این گواهی می‌تواند آن را به متقاضیان دیگر واگذار کند یا برای دریافت حمایت‌های مالی، وام یا تضمین استفاده نماید.
کاربردها و مزایای کلیدی گواهی صرفه‌جویی آب
. تشویق عملی به کاهش مصرف آب: هر میزان صرفه‌جویی می‌تواند به یک منبع درآمد برای کشاورزان، صنایع یا شهرداری‌ها تبدیل شود.
. امکان جذب سرمایه و تامین مالی پروژه‌های محیط‌زیستی: گواهی‌ها مانند اوراق بهادار قابلیت استفاده در وثیقه‌گذاری، مشارکت در صندوق‌های سبز یا فروش مستقیم دارند.
.ابزار پاسخگویی زیست‌محیطی صنایع پرمصرف: کارخانه‌ها و صنایع می‌توانند با خرید گواهی‌ها، تعهدات مصرف بهینه آب خود را ایفا کرده یا در فرآیند اخذ مجوز، امتیاز بگیرند.
. شفاف‌سازی مصرف و تخصیص منابع آبی: بورس به‌عنوان بستر معاملاتی، رصد عمومی، قیمت‌گذاری و تنظیم‌گری را فراهم می‌کند.
تجربه جهانی در اجرای گواهی صرفه‌جویی آب
استرالیا با راه‌اندازی بازار رسمی حقوق مصرف آب در حوضه «ماری-دارلینگ» توانست تا 30 درصد مصرف آب در بخش کشاورزی را کاهش دهد و با ایجاد بازار ثانویه، تخصیص منابع را براساس بهره‌وری بازطراحی کند.
کالیفرنیا (آمریکا) نیز از اعتباراتی به‌نام Water Efficiency Credits برای الزام صنایع به کاهش مصرف یا خرید گواهی استفاده کرده که منجر به گسترش فناوری‌های بازچرخانی آب شده است.
چین با صدور گواهی صرفه‌جویی آب در مناطق صنعتی، سرمایه‌گذاری خصوصی را به سمت پروژه‌های کاهش هدررفت سوق داده است.
اسپانیا نیز از طریق تخصیص مجدد حقوق مصرف آب در حوضه‌های بحران‌زده، زمینه مشارکت بخش خصوصی در مدیریت پایدار منابع را فراهم کرده است.
فرصت‌ها و الزامات اجرای موفق گواهی صرفه‌جویی در ایران
اگر چه اجرای این اوراق می‌تواند به نجات منابع آبی کشور کمک کند، اما موفقیت آن مشروط به فراهم بودن برخی زیرساخت‌ها و الزامات است، که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
. زیرساخت‌های اندازه‌گیری دقیق صرفه‌جویی: برای جلوگیری از جعل یا ارزیابی غیرواقعی، نیاز به سامانه‌های سنجش هوشمند و نظارت میدانی مستمر وجود دارد.
. چارچوب حقوقی روشن: مالکیت صرفه‌جویی، نحوه قیمت‌گذاری، مالیات، مسئولیت‌ها و حقوق انتقال باید در قانون به‌وضوح مشخص شوند.
. رگولاتوری قوی و شفاف‌سازی بازار: برای جلب اعتماد فعالان اقتصادی، بازار این اوراق باید توسط یک نهاد شفاف و مستقل رصد و تنظیم شود.
. آموزش و توانمندسازی ذی‌نفعان: کشاورزان، صنایع، شهرداری‌ها و بخش خصوصی باید از طریق آموزش و مشاوره، توانایی بهره‌برداری مؤثر از این ابزار را کسب کنند.
در مجموع باید گفت اجرای اوراق صرفه‌جویی آب در بورس، گامی هوشمندانه در جهت پیوند اقتصاد و محیط‌زیست است. اگر طراحی، نظارت و اجرای این ابزار به‌درستی صورت گیرد، نه تنها می‌توان به کاهش واقعی مصرف آب دست یافت، بلکه امکان تامین مالی پروژه‌های توسعه‌ای و ارتقاء حکمرانی زیست‌محیطی کشور نیز فراهم می‌شود.
انتهای پیام/
