تجربه بورس مسکو در مواجهه با جنگ؛ الگویی برای بورس تهران
آیا سازمان بورس ایران آماده است تا در صورت وقوع بحرانی مثل درگیری کنونی ایران با رژیم صهیونیستی، با تصمیماتی چون تعطیلی موقت بازار یا کاهش شدید دامنه نوسان، از سقوط آزاد شاخصها جلوگیری کند؟
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، با بالا گرفتن تنشهای منطقهای و گمانهزنیهایی درباره احتمال تشدید درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل، نگرانیها درباره سرنوشت بازارهای مالی، بهویژه بازار سهام، بیش از پیش افزایش یافته است. در چنین شرایطی، مرور تجربه سایر کشورها در مواجهه با بحرانهای نظامی، میتواند برای سیاستگذاران اقتصادی و نهاد ناظر بازار سرمایه ایران آموزنده باشد.
یکی از بارزترین نمونههای بینالمللی در این زمینه، عملکرد دولت روسیه و نهادهای مالی این کشور در روزهای ابتدایی تهاجم نظامی به اوکراین در فوریه 2022 است. در روز 24 فوریه 2022، همزمان با آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین، بورس مسکو با شوک سنگین منفی مواجه شد؛ شاخص اصلی بورس سقوط قابل توجهی کرد و نرخ روبل در برابر دلار آمریکا بهشدت کاهش یافت. این بحران مالی به حدی شدید بود که بانک مرکزی روسیه و دولت این کشور برای کنترل بحران و مدیریت فضای هیجانی بازار، تصمیم گرفتند بورس مسکو را بهطور کامل تعطیل کنند.
تعطیلی یکماهه بورس مسکو؛ ابزاری برای مدیریت هیجان
بورس مسکو از 25 فوریه 2022 (یک روز پس از آغاز جنگ) برای سه روز کاری متوالی بهطور کامل تعطیل شد و سپس، این تعطیلی به مدت تقریباً یک ماه ادامه یافت. تا 24 مارس 2022، بازار سهام روسیه به حالت تعلیق درآمد و تنها در برخی روزها معاملات بسیار محدودی در بخش اوراق قرضه دولتی انجام شد.
هدف اصلی از این تعطیلی، کاهش فشار فروش ناشی از ترس عمومی، جلوگیری از تضعیف بیشتر واحد پول ملی، و ایجاد فرصت برای سازماندهی پاسخهای مالی و پشتیبانی از بازارها بود. دولت روسیه در همین بازه، سیاستهای مکملی مانند افزایش شدید نرخ بهره بانکی، اعمال محدودیتهای ارزی، و کنترل جریان سرمایه را نیز در پیش گرفت.
آیا بورس تهران آماده سناریوهای مشابه است؟
در شرایط فعلی ایران، هرگونه وقوع جنگ یا حمله نظامی – ولو محدود و موقتی – میتواند آثار شدیدی بر انتظارات عمومی، بازار ارز، و بازار سهام بر جای بگذارد. واکنش هیجانی سرمایهگذاران، بهویژه حقیقیها، میتواند به صفهای فروش گسترده، کاهش شدید شاخصها، و از بین رفتن اعتماد عمومی به بازار بینجامد. در چنین شرایطی، سازمان بورس و اوراق بهادار بهعنوان نهاد ناظر باید پیشاپیش برای سناریوهای بحران، برنامه مشخصی داشته باشد.
تعطیلی موقت بورس در زمان وقوع بحرانهای شدید – همانند تجربه روسیه – نه تنها به معنای دخالت منفی یا دستکاری در بازار نیست، بلکه میتواند بهعنوان ابزاری برای خرید زمان، تحلیل وضعیت، و آرامسازی فضا مورد استفاده قرار گیرد. این اقدام از بروز رفتارهای تودهای زیانبار جلوگیری کرده و مانع از فروپاشی یکباره قیمتها میشود.
در صورت عدم تمایل به تعطیلی کامل بازار، دستکم کاهش دامنه نوسان به محدودهای بسیار محدود، مانند یک درصد مثبت و منفی، میتواند به کنترل هیجانات در کوتاهمدت کمک کند. در حال حاضر، دامنه نوسان پنج درصدی در اغلب نمادهای بورسی، در شرایط آرام بازار نیز منشأ نوسانات تند و احساسات شدید است؛ در بحران نظامی، همین دامنه میتواند به تسریع سقوط شاخصها منجر شود.
بازار نیازمند نهاد سیاستگذار آماده است، نه دستهای بسته
افزایش احتمال بروز تنشهای نظامی در منطقه، این هشدار را به مسئولان اقتصادی کشور میدهد که برای شرایط اضطراری آمادگی داشته باشند. بورس تهران، برخلاف بازارهای جهانی، از عمق و نقدشوندگی بالایی برخوردار نیست و همین مسئله، شکنندگی آن را در برابر شوکها تشدید میکند. نهاد ناظر بازار سرمایه باید با نگاهی پیشنگر و نه صرفاً واکنشی، سیاستهای خود را برای مواجهه با بحرانهای امنیتی بازتعریف کند.
تعطیلی موقت بورس، کاهش دامنه نوسان، تعلیق معاملات برخی نمادهای خاص، و فراهمسازی خطوط اعتباری برای بازارگردانها، از جمله ابزارهایی است که میتواند برای عبور از شرایط خاص در دستور کار قرار گیرد. در غیر اینصورت، خطر فروریختن اعتماد عمومی و هجوم به سمت بازارهای غیرمولد، مانند ارز و طلا، بیش از پیش افزایش خواهد یافت.
انتهای پیام/
