یارانه معیشتی این افراد عملاً حذف شد | دستور پزشکیان روی زمین نماند

دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، روز گذشته (۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴) در بازدیدی سرزده از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بر تسریع در اجرای قانون حذف یارانه دهک‌های هشتم، نهم و دهم و تخصیص منابع آن به سه دهک پایین درآمدی تأکید کرد. وی فقدان داده‌های دقیق و به‌روز را مانع اصلی اجرای این قانون دانست، اما آن را توجیهی برای تأخیر نپذیرفت و خواستار اقدام فوری شد.

بودجه یارانه‌ها و کسری منابع

بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۴، دولت مکلف است یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد را حذف کند. منابع هدفمندی یارانه‌ها از فروش داخلی فرآورده‌های نفتی، گاز طبیعی، صادرات فرآورده‌ها و فروش میعانات گازی به پتروشیمی‌ها تأمین می‌شود. با این حال، این درآمدها برای پوشش یارانه نقدی ۹ دهک کافی نیست و دولت باید ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از بودجه عمومی برای جبران کسری اختصاص دهد.

در حال حاضر، خانوارهای دهک‌های ۱ تا ۳ ماهانه ۴۰۰ هزار تومان و دهک‌های ۴ تا ۹ ماهانه ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر یارانه دریافت می‌کنند. این پرداخت‌ها ماهانه حدود ۲۶ هزار میلیارد تومان از منابع دولت را به خود اختصاص می‌دهد. حذف یارانه سه دهک پردرآمد می‌تواند این منابع را به سمت اقشار کم‌درآمد هدایت کند و به تحقق عدالت اجتماعی کمک کند.

یارانه‌ای که برای برخی بی‌معناست

حدود ۸۰ درصد جمعیت ایران یارانه نقدی دریافت می‌کنند، اما برآوردها نشان می‌دهد ۱۱ میلیون نفر از این افراد در دهک‌های غیرنیازمند قرار دارند و یارانه ۳۰۰ هزار تومانی تأثیری در زندگی آن‌ها ندارد. در فروردین ۱۴۰۴، یارانه ۴۳۶ هزار نفر از لیست دریافت‌کنندگان حذف شد. احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اعلام کرد که از ابتدای دولت چهاردهم، یارانه ۷۵۰ هزار نفر قطع شده که ۱۵۰ هزار نفر آن‌ها مقیم خارج از کشور بوده و مابقی در دهک‌های بالای درآمدی قرار داشتند.

امکان اعتراض و جریمه برای اطلاعات نادرست

وزیر کار تأکید کرد که افرادی که به حذف یارانه خود اعتراض دارند، می‌توانند درآمد ماهانه‌شان را اعلام کنند. در صورت تأیید صحت اطلاعات و قرار گرفتن زیر سقف درآمدی تعیین‌شده، یارانه آن‌ها بازگردانده خواهد شد. اما ارائه اطلاعات نادرست می‌تواند به محرومیت از سایر حمایت‌های دولتی، مانند وام یا زمین یارانه‌ای، منجر شود.

آیین‌نامه جدید و چالش داده‌های به‌روز

بر اساس تبصره ۸ قانون بودجه ۱۴۰۴، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها موظف است با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه، آیین‌نامه‌ای برای بازنگری دهک‌بندی و حذف یارانه غیرمشمولان تدوین کند. این آیین‌نامه که در اردیبهشت ۱۴۰۴ به تصویب هیئت وزیران رسید، معیارهایی چون مالکیت مسکن، خودرو، سفرهای خارجی و گردش مالی را برای تعیین دهک‌های درآمدی در نظر گرفته است. با این حال، اجرای آن به داده‌های به‌روز و اتصال سامانه‌های اطلاعاتی وابسته است. تک‌برگی شدن اسناد مالکیت و نقل‌وانتقال خودرو و یکپارچگی سامانه‌ها، از جمله نیازهای ضروری برای تسریع در این فرآیند است.

ضرورت اصلاح نظام یارانه‌ای

کارشناسان معتقدند که نظام یارانه‌ای فعلی به دلیل گستردگی و عدم دقت در شناسایی مشمولان، بار مالی سنگینی به دولت تحمیل کرده است. حذف یارانه دهک‌های پردرآمد نه‌تنها می‌تواند منابع را به اقشار کم‌درآمد هدایت کند، بلکه گامی در راستای اصلاح نظام توزیع یارانه و تحقق عدالت اقتصادی است. با این حال، موفقیت این طرح به شفافیت در اجرا، به‌روزرسانی داده‌ها و نظارت دقیق بر فرآیند دهک‌بندی بستگی دارد.

حذف یارانه بیش از ۷۵۰ هزار نفر از دهک‌های هشتم و نهم

احمد میدری، وزیر کار، درباره حذف یارانه خانوارهای پردرآمد گفت: «تاکنون حدود ۷۵۰ هزار نفر از دهک‌های ۸ و ۹ به دلیل داشتن درآمد بالا و سطح رفاهی مطلوب از لیست یارانه‌بگیران خارج شده‌اند.»

این فرآیند همچنان ادامه دارد و احتمال اینکه در ماه اردیبهشت نیز تعداد قابل توجهی از یارانه‌بگیران این دهک‌ها از لیست حذف شوند، وجود دارد.

شرایط حذف یارانه چگونه است؟

حذف یارانه بر اساس معیارهای اقتصادی صورت می‌گیرد که شامل:

• مالکیت خودروهای لوکس
• داشتن سرمایه بالا در حساب‌های بانکی
• داشتن واحد مسکونی متعدد
• درآمد ماهانه بالای خانوار

افرادی که یارانه‌شان قطع شده است، می‌توانند اعتراض کنند و در صورت اثبات عدم شایستگی حذف، دوباره وارد لیست یارانه‌بگیران شوند.