چه کسانی مشمول عیدی و پاداش می شوند؟

مجتبی شجاعتی ثمرین کارشناس اقتصادی در یادداشتی نوشت: در دنیای امروز نیروی کار به عنوان سـتون فقرات جامعه و عنصر محرکه صنعت و اقتصـاد ، نیازمند توجه و احترام ویژه ای می باشد. بر همین مبناء پرداخت عـیدی از سوی کارفرمایان به عنوان یک تکلیف قانونی و نمادی از قدردانی نسبت به  زحمات کارگران در طول سـال  می باشد که در روزهای پایانی سال ، زمانی که کارگران با زحمات خود دستاوردهای اقتصادی جامعه را رقم  می زنند اهمیت پرداختن به این موضوع دو چندان می شود . در این مقال سعی داریم با رویکردی قانونی  و شـفاف و سنجش پذیر به بررسی روند و نحوه محاسبه عـیدی کارگران مشمول قانون کار پرداخته  تا با  آگاهی بخشـیدن به کارگران و کارفرمایان در مورد حقوق و تکالیف قانونی خود ، ضمن جلوگیری  از بروز اختلافات احتمالی فی مابین ، قدمی مثبت  درجهت  ایجاد  روابط کاری سـالم و سازنده ، بین کارگران و کارفرمایان برداشته  باشیم.

چه کسانی مشمول عیدی و پاداش موضـوع قانون کار می باشند؟

کلیه اشخاصی که در کارگاههای موضوع  ماده  ۴ قانون کار به مدت یک سـال و حتا کمتر از یک سال ، و یا بصورت پاره وقت و ساعتی و حتی فصلی  اشـتغال داشته باشند ، با توجه به شرایط  مشـمول عیدی و پاداشِ موضوع  ماده واحده  قانون مربوط  به تعیین عـیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاههای مشمول قانون کار مصوب  ۱۳۷۰/۱۲/۰۶  مجلس شورای اسلامی خواهند شد.  با توجه به اینکه قانون گذار با تصویب قانون نحوه پرداخت عیدی به کارکنان دولت مصوب  ۱۳۷۴/۱۰/۲۰ اعتبار قانون تعیین عـیدی و پاداش کارگران مشمول قانون کار مصوب  ۱۳۷۰/۱۲/۰۶ را لغو نکرده است ، بنا بر این علاوه بر کارگران بخش خصوصی ، کارگران بخش دولـتی نیز در موضوع میزان  و نحوه محاسبه عیدی و پاداش سالیانه ، مشمول قانون اخیر بوده  و همسان  با دیگر کارگران مشـمول قانون کار، از عـیدی و پاداش بهره مند  می گردند.

میزان عـیدی کارگران با سابقه اشتغال یک سال و بیشتر

بر اساس  ماده واحده قانون تعیین عـیدی و پاداش مصوب  ۱۳۷۰/۱۲/۰۶، قانون گذار برای عیدی کارگران حداقل و حداکثری تعیین نموده است  و بر طبق ماده مذکور  کارفرما مکلف است  حداقل مبلغی معادل با  دستمزد مصوب ۶۰  روز را  به عنوان عیدی به کارگر پرداخت نماید و مبلغ پرداختی نباید از مقدار  دستمزد  مصوب ۹۰  روزکارگر  بیشتر باشد . لذا با توجه به اینکه حداقل دسـتمزد مصوب  روزانه  در سال ۱۴۰۳ مبلغ   ۲/۳۸۸/۷۲۸  ریال تعیین گردیده است ، در نتیجه  میزان حداقل عـیدی استحقاقی کارگران برای سال ۱۴۰۳ برابر با حاصل ضرب مبلغ مذکور در عدد ۶۰ ، یعنی معادل  ۱۴۳/۳۲۳/۶۸۰  ریال ، و میزان حداکثرمجاز آن نیز مبلغ  ۲۱۴/۹۸۵/۵۲۰  ریال خواهد  بود.

میزان عـیدی کارگران با سابقه اشتغال کمتر از یک سال

مطابق با تبصره ۱ ماده واحده قانون تعیین عـیدی و پاداش مصوب  ۱۳۷۰/۱۲/۰۶ مبلغ پرداختی  به کارگرانی که کمتر از یک سال در کارگاه  مشـغول به کار بوده اند ، به نسبت مدت کارکرد آن ها محاسـبه و پرداخت خواهد شد . لذا برای محاسبه میزان عـیدی در آن خصوص  ، باید تعداد ماه هایی  که شخص در آن کارگاه مشغول به کار بوده است  را در دو برابر حقوق پایه ماهیانه  و یا به عبارتی،  در دستمزد مصوب ۶۰ روز او ضرب نموده  و حاصل را بر عدد  ۱۲  تقسیم کرد .

میزان عـیدی کارگران پاره وقت و کارگران سـاعتی 

مطابق ماده ۳۹ قانون کار، مزد و مزایا  ( از جمله عیدی ) کارگران پاره وقت به نسبت ساعات کار انجام گرفته ، محاسـبه و پرداخت  خواهد شد و در مورد کارگران ساعتی که حقوق ثابت ماهانه نداشـته و حقوق آن ها در ماه های مختلف  متغیر است ، ملاک محاسبه عـیدی  ، میانگین حقوق سه ماه آخر خدمت آن ها خواهد بود .

تعلق عیدی به دوران  مرخصی اسـتعلاجی : در خصوص مرخصی های استعلاجیِ در طول سال ، به دلیل بیماری یا حوادث ، اصل بر این است  که مرخصی استعلاجی که بر اساس مقررات قانونی ، و با تایید مراجع ذیصـلاح ( از جمله پزشک معتمد ) اعطاء شده باشد ، موجب محرومیت کارگر از حق دریافت عـیدی نشده  و دوران مرخصی نیز  در محاسبه عیدی ، جزو زمان اشتغال محسوب  خواهد شد .

نحوه محاسبه میزان مالیـات بر عیدی : بر اساس قوانین مالیـاتی ، در سال جاری (۱۴۰۳)

عیدی دریافتی کارگران تا مبلغ  ۱۲۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال معاف از مالیات بوده و نسبت به مازاد بر آن مبلغ  به میزان ۱۰ در صد  مالیات محاسبه و دریافت خواهد شد. بنابر این  چنانچه میزان عیدی پرداختی به کارگری بیشتر از مبلغ مذکور  باشد ، صرفا نسبت به مبلغ مازاد بر ۱۲۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال، مالیات محاسبه و دریافت خواهد شد و مبالغ کمتر از آن مبلغ معاف از مالیات می باشد.

سخن پایانی اینکه ، پرداخت عــیدی از سوی کارفرما  نه یک لطف و یا عرف ، بلکه  یک تکلیف قانونی بوده و نحوه محاسـبه  و میزان حداقل و حداکـثر آن در قانون تعیین گردیده است ، که  این مبلغ  می باید  تا پایان هر سال و قبل از شروع سال چدید به کارگران مشمول قانون کار  پرداخت گردد ، و چنانچه کارفرمایی از انجام این تکلیف قانونی اسـتنکاف نماید ، توصیه می گردد که  در وحله اول موضوع از طریق مذاکره مستقیم کارگـر با کارفرما و یا مذاکره باواسطه   اتحادیه ها و سندیکاهای کارگری مربوطه  حل و فصـل گردد و در صورت عدم حصول نتیجه ، می توان با طرح شکایت در مراجع   حل اختلاف ادارات تعاون ، کار و رفاه اجتماعیِ  محل اشتغال ، موضوع را تحت  رسیدگی قرار داده و چنانچه توفیقی در حصول صلح و سازش د رآن  مرجع  به  دست نیاید ، با ارجاع شکایت به هیات  تشخیص ، متشکل از نمایندگان کارگران  و  کارفرمایان  و دولت ، موضوع از طریق آن مرجع قانونی ، مورد رسیدگی قرار گرفته  و در آن خصوص رای قطعی و لازم الاجرا صادر  گردد. امــید است با افزایش آگاهی کارگـران و کارفرمایان نسبت به حــقوق و تکالیف قانونی خود ، زمینه های ایجاد اختلافات  کاری کاسـته شده و با ایجاد رابطه کاری سـالم و بالنده ، شاهد شکوفا شدن بیشتر صنعت و اقتصـاد و نیز ایجاد انگیزه و امید برای قشـر شریف و زحمتکش کارگران باشیم .