چنگ دلالان بر تار و پود هنر زنان سربیشه، صنایع دستی در سراشیبی سقوط

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها-فاطمه کریمی: اینجا روستای سربیشه در ۱٨ کیلومتری شهرستان گچساران با هزار و ۴۰۰ نفر جمعیت، چند سالی است به دلیل رشد و رونق صنایع دستی از جمله جاجیم، گلیم، گپه و قالی به قطب صنایع دستی و گردشگری تبدیل شده است.

بیش از ٨۰ درصد بانوان این روستا هنرمندان ماهر صنایع دستی هستند که از گذشتگان و مادران خود این هنر زیبا را به ارث برده و با هزاران رنگ و جلوه اصالت این مهارت را در دنیای مدرن و ماشینی امروز به نمایش می‌گذارند.

بافندگی دست بافت‌های این زنان در سالیان گذشته گر چه با عشق و علاقه انجام می‌شد و هنر دستان توانمند زن قشقایی را بر صفحه تارپود به نمایش می‌گذاشت اما به واقع هر نقش آن روایتگر رنج و مشقات هنرمندان این عرصه است.

حاصل دست بافت زنان این روستا از گره‌هایی که بر تار و پود صنایع دستی تنیده می‌شود کم سویی چشم، مشکلات عضلانی، دردهای دائمی استخوانی است که در مقابل دستمزدهای ناچیز، بهایی گران است، تولیدات این زنان روستایی که اکثر آنها سرپرست خانواده هستند با بی توجهی مسئولین خریدار ندارد و با قیمت ناچیزی توسط افراد سودجو به غارت می‌رود.

دیگر هیچ ذوقی برای بافت صنایع دستی نداریم

خانم طاهری یکی از بافندگان قدیمی این روستا در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: من حدود ۳۰ سال است که شغلم رنگ رزی و بافندگی انواع صنایع دستی است اما متأسفانه هیچ مکانی برای فروش محصول خود ندارم و به ناچار و برای اینکه دست بافته هایم خراب نشود به نرخ کم می‌فروشم.

وی افزود: برای تهیه هر یک از این دست بافت‌ها خیلی زحمت می کشیم، مواد اولیه آن را از استان‌های دیگر تهیه و مرحله رنگ رزی و بافت آن را خودمان انجام می‌دهیم که همین کار ماه‌ها طول می‌کشد.

این هنرمند صنایع دستی اهل روستای سربیشه گچساران با اشاره به اینکه تاکنون هیچ نهاد دولتی برای فروش محصولاتمان کمکی نکرد، تصریح کرد: فقط اسمی روی این روستا به عنوان قطب صنایع دستی گذاشتند اما هیچ امکاناتی به ما ندادند و حمایتی صورت نگرفته است.

وی افزود: ما حتی بیمه نیستیم و وقتی به اداره میراث و صنایع دستی مراجعه می‌کنیم می‌گویند چون سن شما بالا هست امکان بیمه شدن وجود ندارد.

طاهری تاکید کرد: قیمت تمام شده یک دست بافت برای ما زیاد است و ما از پس هزینه‌ها بر نمی آییم، حتی به ما تسهیلات هم نمی‌دهند و اگر هم تحصیلاتی باشد باز هم می‌گویند چون سن شما بالا هست به شما تعلق نمی‌گیرد.

وی افزود: ما سال‌ها است تنها منبع درآمدمان همین بافندگی است اما با حمایت نشدن و نبود خریدار واقعی دیگر ذوقی برای ادامه این کار را نداریم و بیشتر محصولمان داخل خانه انباشته شده است.

تا به حال هیچکدام از محصولاتم را به قیمت واقعی نفروختم

رباب جواد بخش بافنده دیگر این روستا در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه از ۱۵ سالگی این کار را شروع کردم، گفت: تاکنون ۲۰۰ نوع بافنده از جمله قالی و جاجیم در نوع مختلف بافتم اما موفق نشدم هیچکدام از آنها را به قیمت واقعی بفروشم.

وی افزود: ما این هنر را از مادرمان یاد گرفتیم و به بافتن عادت کردیم و نمی‌توانیم این شغل را با همه زحمات آن ترک کنیم در حالی که هیچ سودی برای ما ندارد.

به دادمان برسید تا این هنر به فراموشی نرود

این هنرمند صنایع دستی با بیان اینکه باید مسئولان فکری به حال این وضعیت بکنند، ادامه داد: به دادمان برسید، از ما حمایت کنید تا این هنر به فراموشی سپرده نشود.

یکی دیگر از بانوان سرپرست خانواده اهل روستای سربیشه هم در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: روستای سربیشه به صنایع دستی معروف است، تمامی زنان این روستا بافنده هستند و حتی اینجا یک دختر بچه هم شغل بافندگی را از مادران خود یاد گرفتند اما به دلیل اینکه حمایت نشدیم دیگر انگیزه‌ای برای ادامه کار نداریم.

این خانم هنرمند افزود: تنها شغلی که می‌توانم انجام بدهم و درآمد زایی برایم باشد همین بافندگی است اما با هزاران مشقت و رنج آخر کار محصولات ما را فقط دلالان با قیمت پایین می خرند.

وی تصریح کرد: ما مواد اولیه این دست بافت‌ها را به سختی و با قیمت بالا تهیه می‌کنیم اما برای فروشش هیچ گونه حمایتی نمی‌شویم.

٨۰ درصد زنان روستای سربیشه بافنده هستند

دهیار روستای سربیشه گچساران هم در گفت و گو با خبرنگار مهر با بیان اینکه ٨۰ درصد زنان این روستا بافنده هستند، گفت: زنان بافنده این روستا برای تهیه این هنر دچار چالش‌های زیادی هستند.

الهام اسماعیلی افزود: این زنان هنرمند برای فراهم کردن مواد اولیه بافندگی از مرحله تهیه پشم تا رنگ رزی و بافندگی با سختی فراوان و بدون حمایت هیچ نهادی اقدام به تولید این محصول می‌کنند اما در مرحله فروش دچار مشکل هستند.

وی تصریح کرد: هیچ نهادی نیست که دست رنج آنها را به صورت مستقیم خریداری کند و همین باعث شده دلالان با قیمتی که خودشان دوست دارند خریداری کنند.

دهیار روستای سربیشه گچساران اظهار کرد: بعضی از زنان این روستا برای تأمین معاش خود مجبور هستند دست بافت را زیر قیمت بازار بفروشند که واقعاً زجر آور است.

وی با بیان اینکه از صفر تا صد صنایع دستی با زحمات خود زنان این روستا تهیه می‌شود، ادامه داد: از مسئولان انتظار داریم روستای سربیشه را به عنوان قطب صنایع دستی معرفی کنند تا حمایت‌ها از این هنرمندان و بافندگان بیشتر شود و حقوقشان توسط دلالان تضییع نشود.

راه اندازی دستگاه رنگ رزی برای خودکفایی هنرمندان روستای سربیشه

رئیس میراث فرهنگی و گردشگری گچساران هم در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: روستای سربیشه در شهرستان گچساران به علت وجود هنرمندان زیاد و بافت انواع صنایع دستی از قبیل گلیم، جاجیم، گپه و قالی به عنوان قطب هنرهای دستی معرفی شده است.

صادق ماندنی‌زاده افزود: در شهرستان گچساران حدود ۲ هزار هنرمند شناسایی شده‌اند که از این تعداد، ۵۰۰ تا ۷۰۰ نفر در رشته‌های مختلف صنایع دستی دست‌بافت فعالیت دارند.

وی از ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی در شهرستان خبر داد و بیان کرد: این پروژه حدود ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که در صورت تأمین اعتبار، ظرف یک سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد تا زمینه فروش آثار هنرمندان صنایع دستی فراهم شود.

رئیس میراث فرهنگی و گردشگری گچساران با بیان اینکه بیمه تمامی بانوان هنرمند روستای سربیشه در آینده نزدیک انجام می‌شود، یادآور شد: طبق برآوردهای انجام شده در تبصره ۱۸، تسهیلاتی در قالب حمایت از هنرمندان دست بافت روستای سربیشه در دستور کار قرار خواهد گرفت.

وی با بیان اینکه تمام تلاش اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان گچساران فراهم کردن زمینه رشد و توسعه صنایع دستی و حمایت از هنرمندان شهرستان است، افزود: در راستای خودکفایی و ایجاد اشتغال برای هنرمندان، دستگاه رنگ رزی به زودی در این روستا راه اندازی خواهد شد.

هنرمندان باید پیگیر امور بیمه و تسهیلاتشان باشند

کارشناس صنایع‌دستی، میراث‌فرهنگی و گردشگری گچساران هم با تاکید بر ضرورت رسیدگی هنرمندان روستای سربیشه به امور بیمه‌ای، مجوزها و تسهیلات، از آنان خواست با پیگیری مستمر، مسیر رشد و توسعه فعالیت‌های هنری خود را هموار کنند.

صالحی افزود: هنر، رقص انگشتان هنرمند بر بوم بی انتهای زندگی است و هر حرکت، هر انتخاب رنگ، هر گره و هر تراش، بخشی از داستانی بزرگ است که از قلب هنرمند به جهان عرضه می‌شود.

وی با اشاره به حمایت کامل اداره میراث‌فرهنگی از هنرمندان، افزود: در حوزه صدور مجوزهای چهارگانه، بیمه و تسهیلات، همه‌جانبه اعلام آمادگی داریم اما ضروری است که خود هنرمندان نیز در پیگیری امورشان فعال باشند.

کارشناس صنایع‌دستی، میراث‌فرهنگی و گردشگری گچساران با اشاره به قوانین تأمین‌اجتماعی گفت: با توجه به شرایط سنی تعیین‌شده، هنرمندان پس از رسیدن به سن ۶۰ سالگی از حقوق بازنشستگی بهره‌مند می‌شوند که خوشبختانه در شهرستان چندین هنرمند هم‌اکنون از این مزایا استفاده می‌کنند.

هنرمندان برای دریافت بیمه باید کارت مهارت دریافت کنند

وی از مراجعه نکردن برخی هنرمندان روستای سربیشه به منظور پیگیری کارت مهارت انتقاد کرد و ادامه داد: سال گذشته کلاس آموزشی بخش خصوصی در روستا برگزار شد، اما هنوز حدود ۲۵ نفر برای دریافت کارت خود مراجعه نکرده‌اند که دریافت این کارت‌ها شرط صدور گواهی و انجام مراحل بیمه است.

او با تجلیل از استعداد و پشتکار هنرمندان روستای سربیشه گچساران، گفت: خلاقیت و استقامت شما برای من و دیگر مسئولان الهام‌بخش است. شما سفیران فرهنگی این منطقه هستید و آثار دست‌سازتان حامل روح، احساس و اصالت نسل‌هاست و اگر خلقت کار خداوند است، هنرِ دستِ هنرمندان صنایع‌دستی تجلی همان صفت الهی بر زمین است.

صالحی ادامه داد: آثار دست‌ساز شما هنرمندان سربیشه ای تنها یک شیء نیست، گفت‌وگویی بی‌کلام میان انسان و طبیعت است و هر نقش و هر تراش، پیام زیبایی و هویت را به آینده منتقل می‌کند.

وی در پایان ضمن اعلام آمادگی کامل برای همکاری با هنرمندان صنایع دستی گچساران، گفت: از هنرمندان عزیز روستای سربیشه می‌خواهم دست به دست هم دهیم تا مشکلات صدور مجوز، بیمه و تسهیلات را برطرف کنیم.