موزه تاریخ، تماشاگه تاریخ؛ معرفی بخش‌ها

موزهٔ تاریخ، که آن را «تماشاگه تاریخ» نیز می‌نامند، بنایی دیدنی در محلهٔ ونک و از جاذبه‌های شاخص تهران است. این موزه در خیابان ولیعصر، بالاتر از بلوار میرداماد و در نبش خیابان «قبادیان غربی» جای گرفته و مجموعه‌ای از آثار ادوار گوناگون، از هخامنشیان تا روزگار معاصر، را گرد آورده است.

روایت شکل‌گیری موزه تاریخ تهران

در همسایگی خیابان قبادیان تهران، خانه‌ای سه‌طبقه از روزگار پهلوی دوم قرار داشت. پس از انقلاب ۵۷، بنیاد مستضعفان این بنای تاریخی را به محلی برای نمایش گنجینه‌های تاریخ معاصر ایران بدل کرد و نام «موزهٔ تاریخ» یا «تماشاگه تاریخ» بر آن نشست.

چند سال بعد، در سال ۱۳۸۳ خورشیدی، موزه به‌طور ناگهانی تعطیل شد. بنیاد مستضعفان نیز به‌سبب کمبود فضا، همهٔ آثار را به ساختمانی به نام «دفینه» در بلوار میرداماد منتقل کرد.

براساس اعلام رسمی، دو علت برای تعطیلی موقت موزه عنوان شد:

• هزینهٔ بالای مرمت و نگهداری اشیا و پراکندگی موزه‌ها در سطح شهر
• افزایش ترافیک در تقاطع خیابان ولیعصر و بلوار میرداماد هنگام فعالیت موزه

شاید برایتان پرسش باشد که چرا متولی موزه بنیاد مستضعفان است و نه میراث فرهنگی. سجاد عسگری، پژوهشگر و دبیر کمیتهٔ پیگیری حفاظت از خانه‌های تاریخی، توضیح می‌دهد:

«اوایل پیروزی انقلاب اسلامی که برخی از خانه‌ها مصادره شدند، این خانه با همهٔ اموال آن در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت. بنیاد هم گنجینهٔ تاریخی این خانه‌ها شامل ساعت‌های قدیمی، اسناد تاریخی، ظروف ارزشمند و… را در موزه‌های مختلف به نمایش گذاشت.»

مرور بخش‌ها و آثار موزه؛ از ورودی تا گالری‌ها

این مجموعهٔ سه‌طبقه از چند ساختمان با کاربری‌های متنوع تشکیل شده است؛ از جمله:

• سفره‌خانه، چای‌خانه، تماشاخانه، نگارخانه، کتابخانه و ساختمان اصلی.

چیدمان فضاها در طبقات مختلف به این صورت است:

طبقه همکف

تماشاخانه در این طبقه قرار دارد و میزبان آثاری چون تابلوهای رنگ‌روغن قرن بیستم، ظروف سفالی، جام‌ها و ظروف فولادی سده‌های نوزدهم و بیستم است که در انگلستان، روسیه و ایران ساخته شده‌اند.

همچنین در همکف می‌توانید این موارد را ببینید:

• انواع ظروف شیشه‌ای کریستال متعلق به چکسلواکی سابق
• کاسه‌ها و بشقاب‌های چینی و مجموعه‌ای از ظروف متنوع

همچنین در تماشاخانهٔ همکف می‌توان این اشیا را یافت:

• آثار ساخته‌شده از عاج و دندان حیوانات
• تزئینات فلزی متنوع از جنس نقره و برنز
• ظروف گوناگون از فولاد، سفال و شیشه
• گونه‌های مختلف زمان‌سنج
• قلمدان‌های متعدد با طرح‌های متنوع از مقوای فشرده
• کاشی‌های نقش‌برجسته
• قاب آینه نقره و انواع شمعدان
• مینیاتورهای استاد فرشچیان
• ابزارهای جنگی مانند شمشیر و تفنگ
• وسایل شخصی ناصرالدین‌شاه از جمله کیف دستی و…
• آثار لاکی و تابلوهای رنگ‌روغن استاد کمال‌الملک؛ پرتره‌هایی از صنیع‌الدوله، مصورالممالک، ظهیرالدوله و مظفرالدین‌شاه قاجار

طبقهٔ اول

در این طبقه «سالن‌های نمایش» و «بخش اداری» موزه قرار گرفته‌اند.

طبقهٔ دوم

نگارخانه در طبقهٔ دوم است و به‌صورت دوره‌ای آثار هنرمندان مختلف را به نمایش می‌گذارد.

فضای باز محوطهٔ موزه نیز با غرفه‌های صنایع‌دستی، سفره‌خانهٔ سنتی و یک مرکز خرید تجهیز شده است و علاقه‌مندان می‌توانند از محصولات فرهنگی خرید کنند.

موزه‌های همسایه با تماشاگه تاریخ

ونک فقط میزبان این موزه نیست؛ چند موزهٔ دیگر نیز در اطراف آن قرار دارند:

موزه هنرهای دینی امام علی (ع)

از مجموعه‌های مهم هنر مدرن و معاصر ایران با رویکردی دینی و هنری به شمار می‌رود.

موزه علوم و فنون جمهوری اسلامی ایران

این موزه با هدف بازنمایی دستاوردهای علمی ایران پیش و پس از اسلام شکل گرفته و اصول علمی و فناوری‌های روز را نیز معرفی می‌کند.

موزهٔ پول و موزهٔ هنر جهان

در این مجموعه آثاری از سراسر جهان، از هزارهٔ چهارم پیش از میلاد تا قرن بیستم، به نمایش گذاشته شده است.

تماشاگه تاریخ؛ یادگار هویت ایرانی

تماشاگه تاریخ از یادگارهای دورهٔ پهلوی دوم و یکی از موزه‌های چشم‌نواز پایتخت است. امید می‌رود درهای این مجموعه بار دیگر به روی دوستداران تاریخ ایران گشوده شود. «دستی بر ایران» پیشنهاد می‌کند در هنگام بازدید، منشور گردشگری مسئولانه را نیز مدنظر داشته باشید.