محاسبه معوقات بازنشستگان تامین اجتماعی با فرمول نامرئی!

۲- با توجه به اینکه طبق قانون، حداقل بگیران (کسانی که با توجه به مدت سابقه و دستمزد مبنای کسر حق بیمه، مستمری آنان کمتر از حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار در سال برقراری بوده و مطابق ماده ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی تا آن سطح ترمیم شده است) مشمول متناسب سازی نیستند، با پیگیری‌های بعمل آمده توسط مدیرعامل سازمان، مساعدت سران محترم قوا و مجوزهای اخذ شده از ارکان محترم سازمان (هیات مدیره و هیات امنا)، در سال گذشته ، برای این عزیزان ماهانه مبلغ ۷۱۶ هزارتومان به عنوان «کمک به حفظ قدرت خرید ۱۴۰۳» پرداخت شده است. این مبلغ، در مورد کسانی که مستمری آنها براساس قانون کمتر از حداقل است، به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه محاسبه می شود.

۳- برای افرادی که مبلغ متناسب سازی قانونی آنها در سال ۱۴۰۳، کمتر از ۷۱۶ هزار تومان بوده است نیز مابه التفاوت تا این مبلغ، تحت عنوان «کمک به حفظ قدرت خرید ۱۴۰۳»، تعیین و پرداخت شده است.

۴- با توجه به اینکه متناسب سازی در هیچ کدام از صندوق های بازنشستگی به معنای پرداخت مبلغ ثابت به کلیه مستمری بگیران نیست و طبق اصول محاسبات بیمه و با لحاظ مستمری هر فرد اجرا می شود، محاسبه مبلغ معوقات ۷ ماهه متناسب سازی، به شکل زیر انجام می شود:

ابتدا مبلغ متناسب سازی و کمک به حفظ قدرت خرید مندرج در فیش حقوقی اسفندماه سال گذشته، با هم جمع شده و در عدد ۷ ضرب می شود. سپس ۳ میلیون تومان علی الحساب پرداخت شده در خرداد ۱۴۰۳ از آن کسر می شود.

مثال ۱: اگر مبلغ متناسب سازی سال ۱۴۰۳ برای فردی ۱۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال باشد مجموع ۷ ماهه آن مبلغ ۱۰۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال است که با کسر مبلغ علی الحساب ۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال پرداختی در خرداد ۱۴۰۳، مبلغ قابل پرداخت به ایشان ۷۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال خواهد بود.

مثال ۲؛ اگر مجموع مبلغ متناسب سازی و حفظ قدرت خرید سال ۱۴۰۳ برای فردی ۷.۱۶۶.۸۴۰ ریال باشد مجموع ۷ ماهه آن مبلغ ۵۰.۱۶۷.۸۸۰ ریال است که با کسر مبلغ علی الحساب ۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال پرداختی در خرداد ۱۴۰۳،  مبلغ قابل پرداخت به ایشان ۲۰.۱۶۷.۸۸۰ ریال خواهد بود.

مثال ۳: اگر مجموع مبلغ متناسب سازی و حفظ قدرت خرید سال ۱۴۰۳ برای فردی  که با ۱۰ سال سابقه بازنشسته شده و به نسبت سنوات، مستمری دریافت می کند ۲۳۹ هزار تومان باشد، مجموع معوقات ۷ ماهه آن مبلغ ۱۶.۷۳۰.۰۰۰ ریال می شود که کمتر از  ۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال علی الحساب پرداختی به ایشان در سه ماهه اول سال گذشته است. لذا به ایشان مبلغی از بابت معوقات تعلق نگرفته است.

۵- مقرر شد در خصوص افرادی که مانند مثال سوم، مبلغ معوقه قانونی متعلق به آنها کمتر از ۳ میلیون تومان پرداختی علی الحساب از جانب سازمان باشد، در این مرحله، مبلغی از حقوق پرداختی به آنها کسر نشود.

شایان ذکر است، در خرداد سال گذشته و علی رغم عدم اجرای کامل متناسب سازی سال ۱۴۰۳، مبلغ ۳ میلیون تومان به صورت علی الحساب به کلیه بازنشستگان و مستمری بگیران سازمان پرداخت شده بود. با روی کار آمدن دولت چهاردهم و پیگیری های ویژه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی، علی رغم برخی مشکلات در تامین منابع مالی و اخذ مجوزهای قانونی، از آبان سال ۱۴۰۳ احکام متناسب سازی صادر و به همراه مستمری ماه واریز شد.

ابهاماتی که باقی ماند 

اطلاعیه جدید سازمان تامین اجتماعی درحالی مطرح شده است که این اطلاعیه به کلیات قانون برنامه هفتم و هدف جبران ۹۰ درصد افت ضریب مستمری اشاره دارد اما جزئیات دقیقی از نحوه محاسبه این متناسب‌سازی ازجمله فرمول دقیق، ضرایب مورد استفاده برای گروه‌های مختلف با سوابق و حقوق متفاوت همچنان مبهم است و بازنشستگان نمی‌توانند به طور مستقل محاسبه کنند که میزان افزایش قانونی حقوق آن‌ها چقدر باید باشد.

ازسویی دیگر، دراین اطلاعیه بین «متناسب‌سازی قانونی» و «کمک به حفظ قدرت خرید» تمایز وجود دارد به طوری که پرداخت ۷۱۶ هزار تومان به حداقل‌بگیران به عنوان «کمک» تلقی شده در حالی که متناسب‌سازی بر اساس «قانون» انجام می‌شود و این ابهام وجود دارد که آیا این کمک بخشی از فرایند متناسب‌سازی قانونی محسوب می‌شود یا یک اقدام جداگانه است و اینکه آیا قرار است در مراحل بعدی لحاظ شود یا خیر؟

نکته مهم دیگر اینکه محاسبه معوقات بر اساس مبلغ متناسب‌سازی و کمک به حفظ قدرت خرید در فیش اسفند ماه، این تصور را ایجاد می‌کند که این مبلغ در طول ۷ ماه معوقه یکسان بوده است و این ممکن است برای همه بازنشستگان صادق نباشد، زیرا ممکن است مبلغ متناسب‌سازی در طول این ماه‌ها تغییر کرده باشد یا به تدریج اعمال شده باشد.

محاسبه افت ضریب چگونه است؟

موضوع دیگر اینکه در حالی پرداخت علی‌الحساب ۳ میلیون تومانی در خرداد ۱۴۰۳ اقدام مثبتی بوده، نحوه کسر آن از مبلغ معوقات می‌تواند برای برخی ابهام‌آمیز باشد، به ویژه برای کسانی که مبلغ متناسب‌سازی قانونی آن‌ها کمتر از این مبلغ بوده است (مثال ۳). این افراد عملاً از بخش قابل توجهی از علی‌الحساب بهره‌مند نشده‌اند و اکنون نیز مبلغی دریافت نمی‌کنند.

ابهام دیگر اینکه در اطلاعیه به هدف نهایی جبران ۹۰ درصد افت ضریب مستمری تا پایان سال سوم اشاره می‌کند؛ درحالیکه هیچ توضیحی در مورد چگونگی محاسبه این «افت ضریب» و نحوه دستیابی به این هدف در سال‌های آینده ارائه نمی‌دهد.

همچنین رویکرد متفاوت با حداقل‌بگیران و نحوه محاسبه معوقات ممکن است باعث ایجاد نارضایتی در بین گروه‌های مختلف بازنشستگان شود به ویژه کسانی که احساس می‌کنند به اندازه کافی از متناسب‌سازی بهره‌مند نشده‌اند.

بازنشستگان سر دو راهی

ازسویی دیگر، اگرچه در اطلاعیه سازمان تامین اجتماعی به « برخی مشکلات در تامین منابع مالی و اخذ مجوزهای قانونی» اشاره شده است اما هیچ توضیحی در مورد منابع پایدار و بلندمدت برای اجرای کامل و مستمر متناسب‌سازی ارائه نشده است.

با اینکه این اطلاعیه تلاش کرده است تا به سوالات و ابهامات بازنشستگان پاسخ دهد و روند پرداخت معوقات را تشریح کند اما ابهامات و عدم شفافیت‌هایی در مورد جزئیات محاسبات، نحوه برخورد با گروه‌های مختلف و منابع مالی پایدار وجود دارد که می‌تواند منجر به سردرگمی و نارضایتی بخشی از بازنشستگان شود.