قیمت دلار سرکش شد | گره کور اقتصاد ایران به مذاکرات
معاون پیشین بانک مرکزی معتقد است دلیل رسیدن قیمت دلار در میانه فروردین به بیش از ۱۰۵ هزار تومان، قوت گرفتن احتمال جنگ بود زیرا در آن زمان ترامپ تاکید می‌کرد بدون مذاکره حمله قریب الوقوع است و مقامات ایرانی هم تاکید داشتن با این شرایط به مذاکره تن نخواهند داد.
با اعلام خبر تعویق دور آتی مذاکرات میان ایران و ایالات متحده بازارهای داخلی به سرعت تحت تاثیر قرار گرفتند. در بازار ارز نرخ هر دلار تا ۸۶ هزار و ۹۰۰ تومان نیز در روز شنبه افزایش پیدا کرد. این درحالی است که در روند مذاکرات اتفاق مهمی رخ نداده که بتوان از تغییر روندها صحبت کرد؛ همچنان مذاکره کنندگان تهران و واشنگتن نسبت به چشم‌انداز مذاکرات ابراز امیدواری (ولو به شکل محتاطانه) می‌کنند. حتی تغییرات در کابینه ترامپ و تغییر مشاور امنیت ملی او نیز بیش از آنکه از اتخاذ یک رویکرد سخت‌گیرانه‌تر نسبت به ایران خبر بدهد، امکان ملایم‌تر شدن موضع دولت آمریکا را بالاتر برده است.
اقتصاد ایران در نیم قرن گذشته اغلب درگیر چالش‌های تحریمی بوده است. البته تحریم از اواخر دهه ۸۰ به موضوعی مهمتر تبدیل شد اما این سطح از «شرطی شدن» اقتصاد در هیچ دورهای چنین شدید نبوده است. کار به جایی رسیده که تعویق یک دور از مذاکرات می‌تواند تا ۴ درصد از ارزش ریال بکاهد. رفع این چالش در کوتاه مدت شاید ممکن نباشد ولی در میان و بلندمدت وابستگی اقتصاد تا این اندازه به اتفاقات دیگر بخش‌ها مشکل ساز خواهد بود و نظام تصمیم‌گیری باید برای آن چاره جویی کند.
در همین رابطه کمال سید علی، معاون پیشین ارزی بانک مرکزی با اشاره به افزایش قیمت ارز در بازارها گفت: «از روز اول که مذاکرات با ایالات متحده آغاز شده ما با یک کاهش نرخ سریع مواجه شدیم و امروز نیز که مذاکرات به تعویق افتاده با روندی معکوس رو به‌رو هسیتم. اقتصاد ایران در شرایطی قرار دارد که هر خبر مثبت یا منفی در این زمینه به سرعت اثر خود را می‌گذارند.»
تحلیل‌گر حوزه ارزی ادامه داد: «گرچه من اعتقاد دارم در نهایت قیمت همان چیزی است که در بازار تعیین می‌شود ولی نمی‌توانیم نادیده بگیریم کسانی که در گذشته ارز گران‌تر خریدند، خود را به تکاپو می‌اندازند و تلاش می‌کنند تا فضا را به سمت افزایش قیمت هدایت کنند. هم شم قوی بازار و هم این تحرکات دست به دست هم دادند تا قیمتها بالا برود.»
جزییات کار را سخت کرده اما توافق محتمل است
وی خاطرنشان ساخت: «در دورهای اول و دوم مذاکرات به اطمینان بیشتر منجر شد و ارزش ریال تقویت شد. در دور اخیر به نظر می‌رسد چالش‌هایی در جزییات وجود دارد و همزمان اظهاراتی از سوی وزیر خارجه امریکا هم عنوان شده که نتیجه آن تخلیه فشار هیجانی در بازار ارز ایران شده است.»
سید علی درباره این احتمال که اگر مذاکرات شکست بخورد باز هم قیمت هر دلار به بیش از ۱۰۵ هزار تومان خواهد رسید یا نه توضیح داد: «من فکر نمی‌کنم قیمت ۱۰۵ هزار تومانی، قیمت واقعی دلار بود. در آن زمان مساله این بود که خطر جنگ قریب الوقوع به نظر می‌رسید و قوت گرفتن احتمال جنگ باعث شده بود قیمت تا جای ممکن بالا برود. بر این اساس باور من این است که حتی اگر مذاکرات به هم بخورد نیز نباید قیمت دلار تا آن اندازه بالا برود مگر اینکه خطر جنگ تقویت شود. در آن دوران هر بار ترامپ در مورد ایران صحبت کرد، تهدید می‌کرد که بدون مذاکره، کار به جنگ خواهد رسید و موضع رسمی ایران هم مذاکره نکردن بود.»
کارشناس حوزه ارزی معتقد است اگر دوباره احتمال جنگی همه گیر تقویت شود باز هم نرخ دلار رکوردشکنی خواهد کرد اما اگر مذاکرات به نتیجه برسد قیمت دلار بین ۷۵ تا ۸۰ هزار تومان خواهد شد.
معاون ارزی سابق بانک مرکزی در مورد «شرطی شدن» اقتصاد ایران توضیح داد: «واقعیت این است که اقتصاد ما نسبت به وقایع سیاسی شدیدا واکنش نشان می‌دهد. یک زمانی کشور ما تحریم می‌شد و برخی مقامات تحریم‌ها را ورق پاره قلمداد می‌کردند و بازار ها نیز مانند امروز واکنش نشان نمی‌دادند. به تدریج هر چه از دهه ۸۰ به سمت امروز می‌آییم وابستگی اقتصاد به موضوعات سیاسی و دیپلماتیک بیشتر شده است.»
این تحلیل‌گر اقتصادی با اشاره به اقدامات اخیر دولت آمریکا هشدار داد: «تا امروز فروش محصولات پتروشیمی کشور ما بدون مشکل بوده ولی حالا واشنگتن روی آن دست گذاشته است. اقدامی غیردوستانه که البته من فکر می‌کنم این دست تهدیدات برای این است که در مذاکرات آتی دست بالاتری داشته باشند. من فکر می‌کنم در این ماجرا مشخص است که ایران حاضر به انعطاف در سطح غنی سازی هست اما بعید است در دیگر بخش‌ها این عقب نشینی را جمهوری اسلامی بپذیرد.»
سید علی گفت: «در این مدت ترامپ نیز به مسائل دیگر حرف نزده و بیشترین تاکیدش بر عدم دستیابی ایران به بمب اتمی بوده است. نمی‌خواهم بگویم اکنون مذاکرات کاملا روی ریل قرار دارند زیرا در جزییات همین مساله اختلافات بزرگی وجود دارد. تا زمانی که بحث در مورد سطح غنی‌سازی هسته‌ای باشد، مذاکرات شانس زیادی برای رسیدن به نتیجه‌ای مقبول دو طرف خواهد داشت.»
او در پاسخ به اینکه چرا امروز بیش از گذشته اقتصاد کشور شرطی شده است، تاکید کرد: «آن چیزی که «شرطی شدن» نامیده می‌شود محصول این است که امروز فشارها به مراتب بیش از گذشته هستند. در گذشته کشور ما این قدر دچار چالش‌های بزرگ بیرونی مانند احتمال بالای وقوع جنگ نبوده است. این شرطی شدن نشان می‌دهد که جامعه نیز بیش از گذشته تحت تاثیر جدالهای سیاسی و بین‌المللی قرار گرفته است.»
او پیش‌بینی کرد: «من فکر می‌کنم نهایتا مذاکرات به نتیجه برسد و از امروز توافق را قطعی می‌دانم زیرا ایالات متحده از حمله به ایران سود چندانی نخواهد برد و حتی برای آنها هزینه‌ای هم در پی خواهد داشت چرا که منطقه را به آشوب می‌کشد. در مقابل به نتیجه رسیدن مذاکرات این فرصت را به واشنگتن می‌دهد که روی مسائل اصلی خود، مانند رقابت با چین یا موضوع جنگ اوکراین تمرکز کند.»
منبع:
خبر آنلاین
سارا سمیع شمس
