رهایی تهران از وابستگی به درآمدهای سنتی با هوشمندسازی گردشگری

به گزارش خبرنگار مهر، اسماعیل قادری استاد دانشگاه تهران تحلیلی بر ظرفیت‌های اقتصادی توسعه گردشگری هوشمند در شهر تهران داشته است در این گزارش تحلیلی آمده که تهران با داشتن جاذبه‌های زیاد، اگر به‌سمت هوشمند شدن برود، می‌تواند اقتصاد شهری را متنوع کند و از وابستگی به درآمدهای سنتی (مثل ساخت‌وساز) کم کند. نمونه‌های موفق دنیا (مثل سنگاپور، اسپانیا، امارات) نشان داده‌اند که گردشگری هوشمند هم درآمد را بالا می‌برد و هم تجربه گردشگر را بهتر می‌کند.

در این گزارش درباره زیرساخت‌های شهر تهران در حوزه هوشمندسازی و ضعف‌های آن پرداخته شده است و ظرفیت‌های اقتصادی که می‌تواند برای درآمدزایی از این مسیر به وجود بیایید مانند عوارض و مالیات هوشمند، داده فروشی، جذب سرمایه گذار و رویدادهای دیجیتال.

همچنین عنوان شده که اگر شهرداری تهران بخشی از بودجه و برنامه‌های خود را روی توسعه گردشگری هوشمند بگذارد، می‌تواند درآمدهای پایدارتر برای شهر بسازد. کیفیت خدمات گردشگری را بالا ببرد و گردشگران بیشتری جذب کند. از فناوری برای کاهش هزینه‌ها و شفافیت استفاده کند. در نهایت تهران را به یک مقصد گردشگری جذاب و رقابتی در منطقه تبدیل کند.

در بخشی از این تحلیل آمده: با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی که در پی آن امکانات گسترده‌ای برای سفر به وجود آمده، گردشگری رونق چشمگیری گرفته و به یک صنعت تبدیل شده است که پس از صنایع خودروسازی و پالایشگاهی در زمره پرسودترین صنایع قرن بیست و یکم قرار دارد. شهرها در اولی نگاه به دلیل قدمت تاریخی و اینکه خود به عنوان یک حافظه تاریخی بشریت هستند، مقصد مهمی برای گردشگران به شمار می آیند.

هوشمند شدن پدیده‌ها در عصر نوین، موضوعی غیر قابل کتمان است. در این زمینه مفهوم گردشگری هوشمند نیز در عین جدید بودن از پیچیدگی‌های زیادی برخوردار است چرا که هماهنگی سامان مند و گسترده و به اشتراک گذاری و بهره برداری از داده‌های گردشگری برای ایجاد ارزش هنوز در مراحل ابتدایی آن است. اکنون گردشگری هوشمند به عنوان یکی از اشکال نوظهور گردشگری شناخته شده که در پی تحولات ناشی از فناوری اطلاعات شکل گرفته است. از بسیاری جهات گردشگری هوشمند را می‌توان توسعه منطقی گردشگری الکترونیکی سنتی و مدرن دانست که در آن زمینه برای نوآوری و جهت گیری فناورانه صنعت و مصرف کنندگان با پذیرش گسترده فناوری اطلاعات فراهم می‌شود.

رابطه همزیستی توسعه گردشگری هوشمند با اقتصاد

تحلیل ظرفیت‌های اقتصادی گردشگری هوشمند در تهران نه تنها راهگشای افزایش درآمدهای شهرداری، بلکه زمینه ساز توسعه پایدار، بهبود کیفیت زندگی شهروندان و تقویت موقعیت رقابتی شهر در سطح بین المللی خواهد بود. این تحلیل تخصصی می‌تواند به مدیران شهرداری بینش عمیق‌تری نسبت به تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم گردشگری هوشمند بر شاخص‌های اقتصادی داشته باشد و مسیر حرکت به سوی شهری هوشمند و مدرن را هموار سازد.

قادری همچنین در این مقاله به مبانی تئوریک و تجارب جهانی نیز پرداخته و نوشته: توسعه گردشگری هوشمند رابطه‌ای همزیستی با اقتصاد دارد و پیامدهای این رابطه تأثیرات بسیار گسترده‌ای به همراه دارد. با این حال، تأثیر اقتصادی گردشگری هوشمند فراتر از سودهای کوتاه مدتی است که از افزایش کارایی عملیاتی و بهبود رضایت گردشگران حاصل می‌شود.

با پذیرش این فناوری‌ها توسط مقاصد گردشگری، آنها نه تنها بهبود داخلی را تجربه می‌کنند، بلکه به عنوان مراکز نوآوری و توسعه اقتصادی شناخته می‌شوند. دومین جنبه این تأثیر، پتانسیل متنوع سازی اقتصادی است.

در بسیاری از پروژه‌های گردشگری هوشمند، محرکی برای توسعه صنایع ثانویه شکل می‌گیرد که شامل استارت آپ های نوآورانه‌ای است که به ارائه راهکارهای اختصاصی برای گردشگران تا کسب وکارهای محلی با خدمات و اختراعات مختلف می‌پردازند. این تنوع بخشی برای ساخت اقتصادهای پایدار و مقاوم که در برابر شوک‌های خارجی کمتر آسیب پذیر هستند نیز اهمیت دارد.

مقصد هوشمند به عنوان یکی از مؤلفه‌های گردشگری هوشمند، شکل ویژه ای از شهر هوشمند است. در حالی که گردشگری هوشمند و شهر هوشمند تجارب متفاوتی را برای ذینفعان خود خلق می‌کنند، می‌توان اجزا و ساختارهای آنها را مشابه در نظر گرفت. بنابراین با هوشمندسازی مناطق شهری، نه تنها ساکنان بلکه گردشگران نیز در برنامه ریزی و تخصیص منابع، پایداری، کیفیت زندگی یا بازدید و … مدنظر قرار می‌گیرند.

بنابراین توسعه شهر هوشمند دسترسی به خدمات ارزش افزوده برای گردشگران را نیز تسهیل می‌کند و با ادغام پلتفرم سخت افزاری و نرم افزاری برای اطلاعات و خدمات شهر هوشمند، گردشگری هوشمند می‌تواند از تمام مزایای بازار گردشگری، جاذبه‌های گردشگری، اطلاعات مرتبط، نهادهای دولتی و خدمات شرکت‌ها برای ترویج و توسعه گردشگری استفاده کند.

نقش اینترنت اشیا در مقاصد هوشمند

از اولویت‌های ساخت و ساز مقاصد گردشگری هوشمند می‌توان به بهبود تجربه سفر گردشگران، فراهم کردن بستر هوشمندتر برای جمع آوری و توزیع اطلاعات در مقصد، تسهیل و تخصیص کارآمد منابع گردشگری و ادغام تأمین کنندگان گردشگری در هر دو سطح خرد و کلان با هدف اطمینان از اینکه منافع این بخش به خوبی در جامعه محلی توزیع می‌شود اشاره کرد. با این حال، تحقیقات انجام شده در مورد هوشمندی مقاصد گردشگری در درجه اول بر اجرای فناوری متمرکز است.

اینترنت اشیا نیز می‌تواند مقاصد هوشمند را از نظر ارائه اطلاعات، تجزیه و تحلیل و همچنین اتوماسیون و کنترل پشتیبانی کند و اتصال همه جا حاضر و در هر زمانی را ارائه کند. در مورد اتوماسیون و کنترل، سیستم می‌تواند به عنوان مثال تعداد بازدیدکنندگان را در سایت‌های گردشگری خاص با استفاده از حسگرهای مختلف در رابطه با ظرفیت حمل هر مکان کنترل کند. لذا اینترنت اشیا به عنوان یکی از فناوری‌های کلیدی تحول دیجیتال، مزایای اقتصادی گسترده‌ای را برای مدیریت مقاصد گردشگری هوشمند و شهرداری‌ها به همراه دارد. با استفاده از حسگرها و دستگاه‌های متصل، شهرداری‌ها می‌توانند داده‌هایی از میزان تردد گردشگران، مصرف انرژی، کیفیت هوا و شرایط ترافیکی را دریافت کرده و تصمیمات بهینه‌تری برای تخصیص منابع اتخاذ کنند.

علاوه بر این، اینترنت اشیا به شهرداری‌ها کمک می‌کند تا از طریق سیستم‌های هوشمند در زمینه‌هایی مانند مدیریت پارکینگ و حمل و نقل عمومی، ضمن مدیریت ازدحام، بهره وری اقتصادی را افزایش دهند. همچنین، امکان نظارت بر جریان‌های توریستی و ارائه تحلیل‌های دقیق به کسب وک ارهای محلی، فرصت‌هایی را برای بازاریابی هدفمند و افزایش درآمد ایجاد می‌کند.بلاکچین نیز یک فناوری توزیع شده است که یک پایگاه داده عمومی ایمن و قابل اعتماد در بستر شهر و گردشگری محسوب می‌شود. این فناوری پاسخ مناسبی برای چالش انتقال داده ایمن و مطمئن شهر و گردشگری هوشمند است.

به کارگیری پهپادها، نرم افزارهایی در قالب خدمات SaaS، اسکن سه بعدی، فناوری‌های پوشیدنی، ربات‌ها، واقعیت مجازی VR و واقعیت افزوده AR می‌تواند در طراحی و کارکرد شهرهای هوشمند مورد استفاده قرار گیرند

همچنین فناوری‌های دیگری از جمله به کارگیری پهپادها، نرم افزارهایی در قالب خدمات SaaS، اسکن سه بعدی، فناوری‌های پوشیدنی، ربات‌ها، واقعیت مجازی VR و واقعیت افزوده AR نیز در طراحی و کارکرد شهرهای هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرند. فناوری بلاکچین با ارائه شفافیت، امنیت و کارایی در مدیریت داده‌ها، می‌تواند به طور قابل توجهی در توسعه اقتصادی شهر و بهره برداری توسط مدیران شهری و شهرداری‌ها مؤثر باشد. در حوزه گردشگری هوشمند، استفاده از بلاکچین امکان ایجاد هویت دیجیتال امن برای گردشگران را فراهم می‌کند که این امر به تسهیل فرآیندهای اداری و کاهش تخلف کمک می‌کند.

براین اساس گردشگری هوشمند به عنوان ابزاری نوین در مدیریت شهری و گردشگری، نقش مهمی در بهینه سازی فرآیندهای اجرایی سازمان‌هایی مانند شهرداری ایفا می‌کند. این رویکرد فناورانه با ایجاد زیرساخت‌های دیجیتال، امکان تحلیل داده‌های گردشگری را در لحظه فراهم کرده و به تصمیم گیریهای دقیق‌تر برای تخصیص بهینه منابع، کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش بهره وری اقتصادی منجر می‌شود. همچنین، با تسهیل ارتباط میان ذی نفعان و بهبود دسترسی به اطلاعات، روند سرمایه گذاری در حوزه گردشگری تسریع شده و رقابت پذیری مقاصد افزایش می‌یابد.

در این راستا، پیاده سازی هوشمندی در مقاصد گردشگری نیازمند یک پلتفرم یکپارچه و پویاست که از طریق آن اطلاعات مرتبط با فعالیت‌های شهری و گردشگری به صورت لحظه‌ای میان بخش‌های مختلف مبادله شود. گردشگری تجربه محور، با تأکید بر خلق تجربیات منحصر به فرد و معنادار برای گردشگران، به عنوان یک راهبرد کلیدی در توسعه اقتصادی مقاصد هوشمند نیز عمل می‌کند. تجربه مثبت و به یادماندنی در یک مقصد نه تنها موجب افزایش رضایت گردشگر و طولانی‌تر شدن مدت اقامت و هزینه کرد او در مقصد می‌شود، بلکه احتمال بازدید مجدد و وفاداری گردشگر را نیز تقویت می‌کند.

در مقاصد هوشمند گردشگری که از داده محوری و هماهنگی نهادها بهره می‌برند، شخصی سازی خدمات و بهینه سازی تجربه سفر، منجر به افزایش تعاملات اقتصادی در سطح محلی می‌شود

در مقاصد هوشمند گردشگری که از داده محوری و هماهنگی نهادها بهره می‌برند، شخصی سازی خدمات و بهینه سازی تجربه سفر، منجر به افزایش تعاملات اقتصادی در سطح محلی، از جمله رونق کسب و کارهای کوچک و افزایش درآمدهای دولت محلی یا شهرداری از روش‌های مستقیم و غیرمستقیم و توسعه زیرساخت‌های گردشگری می‌شود. علاوه بر این، تجربیات مثبت، تبلیغات شفاهی و دهان به دهان را تقویت کرده و به جذب گردشگران جدید کمک می‌کند، که در نهایت باعث ایجاد یک چرخه پایدار از رشد اقتصادی و ارتقای رقابت پذیری شهرها در صنعت گردشگری می‌شود.

پیش بینی می‌شود گردشگری هوشمند در دهه‌های آینده رشد قابل توجهی را در مناطق مختلف تجربه کند. در تلاش برای تحقق این مفهوم نوین و پویا، اکوسیستم‌های خدمات هوشمند به ایجاد اتحادهای جدیدی برای به اشتراک گذاشتن ریسک، گردش دانش و گسترش یا فرمول بندی مجدد زنجیره‌ها و شبکه‌های خود نیاز دارند و به دنبال ایجاد محیطی هستند که در آن فشار رقابتی زیادی برای مقرون به صرفه بودن و نوآوری در پیکربندی خدمات وجود دارد.

ترکیب گردشگری با هوشمندسازی

براین اساس می‌توان گفت توسعه گردشگری می‌تواند به یک ستون اقتصادی مهم برای شهرها تبدیل شود. با این حال، مطالعات موجود شواهد کافی درباره تأثیر ساخت شهرهای هوشمند و توسعه گردشگری هوشمند را در بُعد اقتصادی ارائه نداده بودند. لذا پژوهش حاضر در پی پر کردن شکاف موجود و احصا ظرفیت‌های اقتصادی گردشگری هوشمند در شهر تهران انجام گرفت.

بررسی ظرفیت‌های اقتصادی توسعه گردشگری هوشمند در تهران نشان می‌دهد که این رویکرد نه تنها یک تحول فناورانه در صنعت گردشگری است، بلکه ابزاری کارآمد است که می‌تواند به افزایش بهره وری اقتصادی، جذب سرمایه گذاری، رونق اشتغال و بهینه سازی مدیریت شهری منجر شود. از دید مدیریت شهری و شهرداری که متولی آن است، با توجه به اینکه تهران به عنوان پایتخت و یکی از مهمترین مقاصد گردشگری کشور از ظرفیت‌های متعددی برخوردار است، ترکیب گردشگری با هوشمندی می‌تواند با افزایش جذب گردشگر، تنوع بخشی به منابع درآمدی شهرداری و بهینه سازی هزینه‌های عملیاتی، به عنوان یک راهبرد کلیدی در توسعه پایدار شهری ایفای نقش کند.

از ابتدایی‌ترین دستاوردهای گردشگری هوشمند، افزایش درآمد مستقیم شهرداری از طریق افزایش فروش خدمات گردشگری به واسطه افزایش گردشگران، توسعه سیستم‌های بلیت فروشی آنلاین، توسعه جاذبه‌های مبتنی بر فناوری و ارائه خدمات حمل ونقل هوشمند گزارش نهایی مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران است. همچنین، با به کارگیری فناوری‌هایی مانند تحلیل کلان داده‌ها، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی، شهرداری می‌تواند به مدیریت بهینه جریان گردشگران پرداخته و بهره وری اقتصادی اماکن و مسیرهای توریستی را افزایش دهد. علاوه بر این، توسعه این فناوری‌ها به جذب سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی در حوزه گردشگری و فناوری‌های شهری کمک کرده و منابع مالی جدیدی را برای توسعه زیرساخت‌های شهری فراهم می‌کند.