راهنمای سفر به همدان

همدان، شهر باستانی که در دامنه کوه الوند آرمیده، قدمتی دیرینه و داستانی پرفراز و نشیب دارد. این شهر، که روزی پایتخت ایران زمین بوده، هنوز هم شکوه و جلال گذشته را در بناهای تاریخی و خیابان‌های سنگفرش خود به نمایش می‌گذارد. همدان، دیاری پر از رمز و راز است. در هر گوشه از این شهر، می‌توان ردپای تاریخ را دید. از گنجنامه و کتیبه‌های باستانی گرفته تا آرامگاه بزرگان ایران، مانند ابن‌سینا و عارف قزوینی، همدان گنجینه‌ای از یادگارهای تاریخی است. در ادامه راهنمای سفر به همدان را از صفر تا صد در اختیارتان گذاشتیم.

تاریخچه همدان

قدمت این شهر به دوران مادها باز می‌گردد، زمانی که با نام «آمدانه» پایتخت حکومت مادها بود. نام «هگمتانه» که در زبان یونانی به اکباتان شهرت دارد، از دیگر نام‌های مشهور این شهر در آن دوران است.

همدان در طول تاریخ، همواره از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. پس از مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، آل بویه و سلجوقیان همگی این شهر را به عنوان یکی از پایتخت‌های خود برگزیدند. آب و هوای خنک و موقعیت ممتاز همدان، آن را به کاخ تابستانی شاهان تبدیل کرده بود.

عمر اشیا و کتیبه‌های کشف شده در همدان، به قدمت حکومت هخامنشیان گواهی می‌دهد. این شهر پس از ورود اسلام و حمله اعراب، بار دیگر به عنوان پایتخت انتخاب شد و در طول تاریخ، همواره مورد توجه پادشاهان و دولت‌های خارجی بوده است.

امروزه، همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران شناخته می‌شود. وجود بناهای تاریخی متعدد، عمارت‌های قدیمی، شهر باستانی هگمتانه، برج و باروهای باستانی، خانه‌های تاریخی و مدارس و حوزه‌های علمیه، همگی از ظرفیت‌های گردشگری گسترده این شهر خبر می‌دهند.

آب‌ و‌ هوای همدان

همدان، نگین تاریخ و تمدن ایران، در دامنه کوه الوند آرمیده و از آب و هوایی کوهستانی و خنک برخوردار است. موقعیت ممتاز جغرافیایی این استان، زمستان‌های سرد و پربرف و تابستان‌های خنک و دل‌انگیزی را به ارمغان می‌آورد.

در فصل‌های سرد سال، سرمای هوا در همدان به شدت احساس می‌شود. این شهر، به عنوان یکی از سردسیرترین مناطق ایران، در طول سال شاهد بارش برف و باران قابل توجهی است. در حالی که در گرم‌ترین زمان سال، دمای هوا در همدان به ندرت از 37 درجه سانتی‌گراد فراتر می‌رود، در برخی نقاط این استان، در سردترین زمان سال، دما تا منفی 30 درجه سانتی‌گراد نیز سقوط می‌کند.

همدان در دامنه‌های شمالی کوه الوند واقع شده است. وجود این کوه مرتفع و گردنه‌های مشهوری مانند گردنه زاغه در نزدیکی همدان، بر آب و هوای این منطقه تاثیر بسزایی دارد. رودهای مهمی مانند عباس‌آباد، دره مراد بیگ و آبشینه نیز با جاری شدن در این منطقه، طبیعتی زیبا و سرسبز را در اطراف شهر همدان خلق کرده‌اند.

بهترین زمان سفر به همدان، از اوایل تیر ماه تا اواسط شهریور است. در این بازه زمانی، هوا در همدان بسیار متعادل و دل‌انگیز می‌شود و حتی در برخی شب‌های تابستان، خنکای هوا لذت سفر را دوچندان می‌کند.

سفر به همدان در فصل زمستان، به دلیل سرمای شدید و بارش‌های سنگین، چندان توصیه نمی‌شود. در این زمان، امکان بازدید از جاذبه‌های طبیعی محدود می‌شود و بازدید از جاذبه‌های تاریخی نیز با دشواری‌هایی همراه خواهد بود.

سوغات همدان

صنایع دستی همدان، داستانی از دیرینه و ظرافت:

سفال: سفال همدان، با قدمتی بیش از 800 سال، یکی از مشهورترین صنایع دستی ایران است. نقاشی‌های زیبا، ظرافت و تنوع محصولات، سفال همدان را به سوغاتی محبوب تبدیل کرده است.
چرم: صنعت چرم همدان، اگرچه رونق سابق را از دست داده، اما هنوز هم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. محصولات چرمی همدان، با کیفیت و زیبایی خود، نظر هر بیننده‌ای را جلب می‌کنند.
طلاکوبی و نقره‌کوبی: این هنرهای ظریف، در همدان قدمتی دیرینه دارند و ظروف و زیورآلات نفیس و چشم‌نوازی را به ارمغان می‌آورند.
صنایع چوبی، مسگری و قلم‌زنی: ظرافت و دقت هنرمندان همدانی در این صنایع، در محصولات چوبی، مسی و قلم‌زنی شده به وضوح قابل مشاهده است.
گلیم‌بافی: گلیم‌های همدان، با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع، از محبوب‌ترین سوغات‌های این شهر هستند.
شیشه‌گری: شیشه‌گری سنتی همدان، با تولید ظروف و اشیاء تزئینی زیبا، به رونق صنایع دستی این شهر می‌افزاید.

خوراکی‌های همدان، طعمی به یاد ماندنی:

نان کماج: این نان سنتی، در تمام شیرینی‌فروشی‌ها و نانوایی‌های محلی همدان پخت می‌شود و طعمی بی‌نظیر دارد.
حلوا زرده: دسری مخصوص همدان، شبیه به فرنی، با طعمی لذیذ و خواصی مقوی.
انگشت‌پیچ: دسری متداول در همدان که در گذشته با انگشت میل می‌شد و طعمی منحصر به فرد دارد.
آب نبات قیچی: این آب نبات، با طعم‌های مختلف، سوغاتی جذاب و خوشمزه برای کودکان و بزرگسالان است.
نان چای: نانی سنتی و خوشمزه که در کنار چای، طعمی دلچسب دارد.
کلوچه برساق: کلوچه‌ای سنتی با طعمی شیرین و دلچسب.
حلوای لوزی: حلوایی با ظاهری زیبا و طعمی لذیذ، که از سوغات‌های محبوب همدان است.

غذاهای محلی همدان

آبگوشت قورمه سبزی: این غذا، ترکیبی از آبگوشت و قورمه سبزی است و طعمی بین این دو غذای محبوب ایرانی دارد. آبگوشت قورمه سبزی، در همدان بسیار محبوب است و در بسیاری از رستوران‌ها و خانه‌ها طبخ می‌شود.
کله جوش: غذایی ساده و لذیذ که با گوشت چرخ‌کرده، کشک، گردو و ادویه‌های متنوع تهیه می‌شود. کله جوش، طعمی دلچسب و خاصیتی فراوان دارد و به عنوان یک غذای مقوی، در بین مردم همدان محبوبیت زیادی دارد.
آش خشکبار: از آش‌های معروف همدانی که در آن از انواع برگه‌ها و خشکبار استفاده می‌شود. این آش، طعمی لذیذ و خاصیتی فراوان دارد و به عنوان یک غذای سنتی، در سفره‌های همدانی‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد.
کوفته همدانی: با طعمی بی‌نظیر و مخصوص، از برنج، آلو، گوشت، نخود، لپه و آرد نخودچی تشکیل می‌شود. کوفته همدانی، به دلیل طعم و مزه منحصر به فرد خود، از محبوب‌ترین غذاهای محلی این شهر است.
آش آماج: غذای سنتی همدان که مناسب مناطق سردسیر است. این آش، با مواد اولیه‌ای مانند حبوبات، سبزیجات و گوشت تهیه می‌شود و طعمی دلچسب و خاصیتی فراوان دارد.
خوراک سرداشی: غذایی با خاصیت فراوان و طعمی لذیذ که در گذشته در تنور پخته می‌شد. خوراک سرداشی، از غذاهای سنتی و محبوب همدان است که در بسیاری از رستوران‌های این شهر سرو می‌شود.

فرهنگ و آداب و رسوم مردم همدان

زبان و لهجه: اکثریت مردم همدان فارس هستند و به زبان فارسی با لهجه همدانی صحبت می‌کنند. این لهجه، لحنی زیبا و دلنشین دارد و از ویژگی‌های بارز فرهنگ مردم همدان است.
مذهب: مردم همدان مسلمان و شیعه هستند. تعدادی محدودی از اقلیت‌های مسیحی و یهودی نیز در این شهر زندگی می‌کنند. وجود کلیساها در همدان، نشان‌دهنده حضور دیرینه مسیحیان در این شهر است. آرامگاه استر و مردخای نیز، بقعه‌ای مقدس برای یهودیان به شمار می‌رود.
جشن‌ها و مراسم: مردم همدان در طول سال، جشن‌ها و مراسم مختلفی را برگزار می‌کنند. در فصل سرما، کرسی‌نشینی و برگزاری جشن‌هایی مانند شب چله بزرگ، کوسه گردی، چله کوچک و چهارشنبه سوری، از آداب و رسوم رایج در همدان است. در فصل بهار، سمنو پزان و در فصل پاییز، قازیان، از رسوم سنتی مردم این شهر هستند.
مراسم ویژه: چمچمه خاتون و گاوبر، از جمله مراسم ویژه‌ای هستند که در همدان برای باران‌خواهی و افزایش خیر و برکت برگزار می‌شوند.
جشنواره‌ها: جشنواره شیره‌پزی، یکی از معروف‌ترین جشنواره‌های همدان است که در اواخر تابستان و اوایل مهر ماه در ملایر و سایر نقاط همدان برگزار می‌شود. جشنواره‌های تابستانی نیز با هدف معرفی آداب و رسوم، فرهنگ و صنایع دستی همدان، هر ساله در این شهر برپا می‌شوند.

راه‌های سفر به همدان

سفر هوایی:

فرودگاه همدان: با قدمتی بیش از ۸۰ سال، در ۵ کیلومتری شمال شهر واقع شده است.
پروازهای مستقیم: به تهران، مشهد، کیش، کربلا و مکه (در ایام حج)
مزیت: سریع‌ترین راه برای سفر به همدان

سفر زمینی:

مسیر تهران: سه مسیر مختلف (جاده ساوه، اتوبان تهران-کرج و کرج-قزوین، جاده بوئین زهرا)
مسیر مشهد و شهرهای جنوب شرقی: بزرگراه گرمسار قم به سمت ساوه و سپس همدان
مسیر شهرهای شمالی و شمال شرقی: از طریق تهران
مسیر شهرهای غربی و شمال غربی: دسترسی مناسب با وسیله نقلیه شخصی
مسیر شهرهای جنوبی: انتخاب راه هوایی به دلیل مسافت زیاد

راه‌آهن:

ایستگاه راه‌آهن همدان: در ۱۲ کیلومتری شهر، نزدیک روستای «رباط شورین»
مسیر ریلی: تهران سنندج
مزیت: سفری دل‌انگیز و خاطره‌انگیز

سفر با اتوبوس:

پایانه مسافربری بزرگ همدان: تردد به تمام نقاط داخلی استان همدان و سایر مراکز اصلی کشور
پایانه اکباتان: تردد به خارج از استان
پایانه سفیدآبی: تردد داخل استانی