راز نظم در آسمان / چرا هواپیماها در آسمان با یکدیگر برخورد نمی‌کنند؟
روزانه هزاران پرواز در سراسر جهان در حال انجام است و بسیاری از آن‌ها با فواصل زمانی و مکانی اندک از کنار یکدیگر عبور می‌کنند. با این حال، احتمال برخورد میان هواپیماها بسیار پایین است. این ایمنی و عدم برخورد مدیون مقررات دقیق و استانداردهای بین‌المللی است که آسمان‌ها را به شکلی حساب‌شده مدیریت می‌کنند.
امیرمسعود عابدین: اگر نقشه هوایی زنده را مشاهده کنید، تعداد زیادی هواپیما را مشاهده می‌کنید که در حال حرکت در آسمان هستند. اینکه انبوهی از هواپیماها در آسمان از کنار یکدیگر رد می‌شوند، این سئوال را برای ما به وجود می‌آورد که چرا آن‌ها با یکدیگر برخورد نمی‌کنند؟
یکی از مهم‌ترین دلایل برخورد نکردن هواپیماها در آسمان، رعایت قوانین بین‌المللی هوانوردی در خصوص جداسازی عمودی و افقی پروازها است. این قوانین توسط سازمان ایکائو (ICAO) و در هماهنگی با نهادهای نظارتی هوایی هر کشور اجرا می‌شوند.
جداسازی عمودی بر اساس جهت پرواز
در سطح پروازی کروز (Cruise Altitude)، یعنی ارتفاعی که هواپیما پس از اوج‌گیری به آن می‌رسد و مسیر طولانی پرواز را طی می‌کند، یک قاعده کلیدی وجود دارد:
-
هواپیماهایی که از شرق به غرب در حال حرکت‌اند، باید در ارتفاعات زوج (مثل ۳۲۰۰۰، ۳۶۰۰۰ یا ۳۹۰۰۰ پا) پرواز کنند.
-
هواپیماهایی که از غرب به شرق در حال حرکت‌اند، باید در ارتفاعات فرد (مثل ۳۱۰۰۰، ۳۵۰۰۰ یا ۳۸۰۰۰ پا) پرواز کنند.
این تفکیک ساده اما مؤثر باعث می‌شود که حتی اگر دو هواپیما در یک مسیر افقی و در یک زمان پرواز کنند، به دلیل اختلاف ارتفاع، احتمال برخورد وجود نداشته باشد.
قانون RVSM (Reduced Vertical Separation Minimum)
تا سال ۲۰۰۲، حداقل فاصله عمودی ایمن بین دو هواپیمای در حال پرواز، ۲۰۰۰ پا بود. اما با اجرای قانون RVSM در سطح جهانی، این فاصله برای هواپیماهای دارای تجهیزات دقیق ارتفاع‌سنجی و ناوبری به ۱۰۰۰ پا کاهش یافت. RVSM معمولاً در بازه ارتفاعی ۲۹۰۰۰ تا ۴۱۰۰۰ پا اجرا می‌شود.
به عنوان مثال، اگر هواپیمایی از دبی به فرانکفورت در حال پرواز باشد، در ارتفاع ۳۸۰۰۰ پا حرکت می‌کند و هواپیمای دیگری که از فرانکفورت به دبی می‌آید، در ارتفاع ۳۹۰۰۰ پا قرار دارد. هر دو هواپیما در یک مسیر هوایی هستند اما به دلیل رعایت فاصله عمودی و قوانین جهت پرواز، ایمنی آن‌ها تضمین شده است.
نقش کنترل ترافیک هوایی (ATC)
علاوه بر قوانین پروازی، یکی دیگر از عوامل مؤثر در پیشگیری از برخوردها، نظارت دائم توسط مراکز کنترل ترافیک هوایی (ATC) است. این مراکز به صورت لحظه‌ای اطلاعات مربوط به موقعیت، ارتفاع و مسیر هواپیماها را دریافت کرده و با هدایت دقیق، مسیرهای ایمن برای آن‌ها فراهم می‌کنند.
بنابراین، ایمنی در پرواز حاصل یک سیستم چندلایه از قوانین، فناوری و کنترل انسانی است. قوانین جداسازی ارتفاعی و قانون RVSM، در کنار هدایت دقیق توسط ATC، باعث شده‌اند که با وجود میلیون‌ها ساعت پرواز در سال، حوادث ناشی از برخورد هوایی به‌شدت نادر باشند.
۲۲۷۳۲۲
