بررسی جامع صنعت سیمان؛ از بحران انرژی تا فرصت‌های صادراتی

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، عرفان صبوری، کارشناس بازار سرمایه در یادداشتی به تحلیل وضعیت صنعت سیمان پرداخته است. مشروح این یادداشت به شرح زیر است:

در سال‌های گذشته، صنعت سیمان ایران یکی از مهم‌ترین نمونه‌های مقاومت و رشد در اقتصاد کشور بوده است. این صنعت علی‌رغم مواجهه با چالش‌های مختلف از جمله تحریم‌ها، بحران‌های ارزی و تغییرات ساختاری در بازار مسکن و پروژه‌های عمرانی، توانسته جایگاه خود را حفظ کند و حتی ارتقا دهد. افزایش ارزش بازار شرکت‌های سیمانی، رشد قابل توجه شاخص صنعت سیمان و افزایش سودآوری، همگی نشانه‌هایی از مسیر رو به جلوی این صنعت است که باعث شده سرمایه‌گذاران توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند.

 یکی از مهم‌ترین دلایل رشد مستمر صنعت سیمان، بهره‌مندی ایران از منابع غنی و در دسترس مواد اولیه‌ای همچون سنگ آهک، خاک رس و گچ است؛ عاملی که باعث شده هزینه تولید سیمان نسبت به بسیاری از کشورهای رقیب پایین‌تر باشد و تولیدکنندگان داخلی بتوانند در بازارهای داخلی و خارجی با رقابت قوی‌تری ظاهر شوند.

از سوی دیگر، اصلاح سازوکارهای فروش و کنارگذاشتن قیمت‌گذاری دستوری با ورود سیمان به بورس کالا، مسیر شفاف و رقابتی‌تری را برای تولید و فروش سیمان فراهم کرده است. این تحول، تضمین‌کننده قیمت عادلانه برای تولیدکننده و مصرف‌کننده بوده و باعث رونق معاملات شده است.

از دیگر دلایل پایداری رشد در این صنعت می‌توان به توسعه ابزارهای مالی همچون گواهی سپرده سیمان، سهولت تامین مالی، ارتقاء سطح فناوری و بهینه‌سازی خطوط تولید، تمرکز بر بازار صادرات و افزایش تعامل با بازارهای منطقه‌ای اشاره کرد. حضور در بازارهای خارجی نه فقط یک راهبرد کوتاه‌مدت برای پوشش نوسانات داخلی، بلکه یک ستون اساسی برای تداوم رشد و توسعه صنعت سیمان ایران بوده و هست.

نقش انرژی، بورس کالا و ابزارهای نوین فروش

انرژی به ویژه برق و گاز یکی از حیاتی‌ترین ارکان صنعت سیمان است و نوسانات آن می‌تواند تأثیر جدی بر عملکرد این صنعت داشته باشد. هر ساله با رسیدن فصل گرما، افزایش مصرف برق و محدودیت تأمین انرژی برق موجب کاهش ظرفیت تولید بسیاری از کارخانه‌های سیمان می‌شود. این موضوع در شرایطی رخ می‌دهد که همزمان تقاضا برای سیمان به خاطر رونق نسبی ساخت‌وسازهای تابستانی بالا رفته و بازار با نوعی عدم توازن در عرضه و تقاضا مواجه می‌شود؛ نتیجه این روند، افزایش قیمت سیمان در بورس کالا و رو آوردن بیشتر فعالان بازار به معاملات نقدی و ابزارهای فروش سریع‌تر است.

از سوی دیگر، در نیمه دوم سال و فصل سرد، محدودیت گاز برخی خطوط تولید را با وقفه یا توقف مواجه می‌کند. این چالش‌ها حتی با وجود همه امکانات، همچنان یکی از دغدغه‌های بزرگ شرکت‌های سیمان است و دولت و بخش خصوصی برای مدیریت این چالش‌ها همواره به دنبال راهکارهای جدید هستند.

با این حال، عرضه سیمان در بورس کالا و استفاده از ابزارهای مالی مدرن نظیر گواهی سپرده کالایی، فروش نقدی، پیش‌فروش و …) دست تولیدکننده را برای مدیریت بازار بازتر کرده و هم نقدشوندگی و هم ثبات مالی شرکت‌ها را بهبود داده است. بدین ترتیب، شرکت‌ها کمتر به وام‌های سنتی و پرهزینه بانکی نیاز دارند و می‌توانند برنامه‌ریزی مطمئن‌تری برای صادرات، توسعه خطوط تولید و سرمایه‌گذاری مجدد داشته باشند.

عملکرد شرکت‌ها و جایگاه صادرات

داده‌های آماری نشان می‌دهد که برخی شرکت‌های سیمانی پیشتاز صادرات و فروش داخلی هستند. شرکت‌هایی با نماد بورسی ساروج با 76 درصد، سباقر با 74 درصد و سدشت با 53 درصد از کل فروش خود را به صادرات اختصاص داده‌اند و عملاً به عنوان موفق‌ترین شرکت‌های صادرات‌محور صنعت سیمان ایران شناخته می‌شوند. این امر اهمیت برنامه‌ریزی هدفمند برای بازارهای خارجی را به خوبی نشان می‌دهد.

از نظر میزان فروش، شرکت‌هایی با نماد بورسی ستران، سابیک و ساوه در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند: ستران با 4221 میلیارد تومان، سابیک با 4061 میلیارد تومان و ساوه با 3948 میلیارد تومان بیشترین رقم فروش را در میان شرکت‌های بورسی ثبت کرده‌اند و جمعاً سهمی معادل 20 درصد از فروش کل صنعت را در اختیار دارند. این حجم فروش نشان‌دهنده ظرفیت بالای این شرکت‌ها برای توسعه داخلی و ورود به بازارهای منطقه‌ای است.

همچنین متوسط رشد درآمد شرکت‌های بورسی سیمان در یک سال گذشته 35 درصد بوده که حکایت از یک روند صعودی و فضای مثبت در صنعت دارد. شرکت سباقر با 135 درصد رشد، رکورددار افزایش درآمد بخش سیمان است و شرکت‌های سبزوا و سصوفی نیز با ثبت رشدهای 71 و 59 درصد، نشانه‌ای مثبت از توانمندی شرکت‌های کوچک‌تر این صنعت ارائه می‌دهند.

وضعیت بازارهای صادراتی سیمان ایران

صادرات سیمان همواره یکی از مزیت‌های اصلی این صنعت نسبت به سایر صنایع داخلی بوده است. تنوع بازار و حضور در کشورهای مختلف باعث شده ریسک بازار داخل تا حد زیادی کاهش پیدا کند و شرکت‌ها با اطمینان بیشتری برای توسعه تولید و سرمایه‌گذاری برنامه‌ریزی کنند.

طبق آمار سال 1403، افغانستان با سهم 24 درصدی، روسیه با 20 درصد و کویت با 16 درصد، بزرگ‌ترین مشتریان سیمان ایران بوده‌اند. کشورهای پاکستان و ترکمنستان هرکدام 8 درصد و عمان 7 درصد از بازار صادرات سیمان ایران را دریافت کرده‌اند. عراق (5 درصد) و چندین کشور دیگر از جمله امارات، قطر، هند، آفریقای جنوبی و برخی مقاصد شرق آسیا نیز بازار بخشی از سیمان صادراتی ایران را تشکیل می‌دهند. این پراکندگی بازار، ضریب امنیت تجاری را برای صنعت سیمان ایران بالا برده و وابستگی به یک بازار خاص را کاهش داده است.

 افق آینده صنعت سیمان

در نهایت، صنعت سیمان ایران علی‌رغم فشارهای ناشی از تحریم، محدودیت‌های انرژی و نوسانات محیط کسب‌وکار، توانسته با تکیه بر منابع اولیه غنی، بهره‌گیری از روش‌های نوین فروش و تأمین مالی، حضور مؤثر در بازارهای صادراتی و تعامل گسترده‌تر با بورس کالا جایگاه باثباتی برای خود ایجاد کند. شرکت‌های بزرگ این صنعت نه تنها سهم قابل توجهی را در بازار داخلی حفظ کرده‌اند، بلکه در بازارهای منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای نیز عملکرد قابل قبولی داشته‌اند.

افق پیش‌روی صنعت سیمان ایران روشن ارزیابی می‌شود، مشروط بر اینکه چالش‌هایی همچون تأمین پایدار انرژی و نوسانات سیاست‌گذاری به شکل اصولی مدیریت گردند و واحدهای تولیدی همگام با استانداردهای جهانی به سمت ارتقاء فناوری و بهینه‌سازی حرکت کنند. در این صورت، صنعت سیمان همچنان یکی از گزینه‌های اصلی سرمایه‌گذاری، توسعه اقتصادی و تأمین نیازهای داخلی و صادراتی کشور خواهد بود.

با توجه به رشد مناسب سهام شرکت‌های سیمانی و عملکرد مطلوب فروش، فرصت‌های جذابی برای سرمایه‌گذاران شکل گرفته است. با این حال، موفقیت در این حوزه صرفاً متکی به روندهای بازار کلان یا رشد قیمتی نیست و اتخاذ تصمیم منطقی نیازمند دانش تحلیل دقیق و شناخت شرایط منطقه‌ای است؛ چرا که قیمت سیمان بسته به موقعیت جغرافیایی تفاوت محسوسی دارد. لذا توصیه می‌شود فعالان بازار علاوه بر بررسی شاخص‌های مالی، به شرایط منطقه‌ای، توانمندی‌های فناورانه و ظرفیت عرضه و تقاضای هر منطقه دقت کافی داشته باشند تا از فرصت‌ها بهره‌مند شده و ریسک‌های بالقوه را مدیریت نمایند.

انتهای پیام/