از رهبری ارکستر تا آهنگسازی؛ تأثیر ماندگار موسیقیدانان ارمنی در تاریخ موسیقی ایران

مهدی مرادی، دانش آموخته‌ی پژوهش هنر، دانشگاه شهید چمران اهواز، در یاداشتی برای میراث آریا نوشت: موسیقی‌دانان ارمنی در تاریخ موسیقی مدرن ایران نقش برجسته‌ای ایفا کرده‌اند و با هنر و تعهد خود به پیشرفت موسیقی کلاسیک در این کشور کمک شایانی کرده‌اند. امانوئل ملیک-اصلانیان، یکی از این چهره‌ها، پیانیست برجسته و استادی تأثیرگذار بود. او در آلمان در رشته‌های نوازندگی پیانو، آهنگسازی، رهبری ارکستر و فلسفه تحصیل کرد و در دوران جنگ جهانی دوم، حتی در شرایط دشوار بمباران‌های متفقین در آلمان و اتریش، کنسرت‌هایی اجرا کرد که شهرتی جهانی برایش به ارمغان آورد. گفته می‌شود آدولف هیتلر پس از یکی از اجراهای او، به دلیل مهارت استثنایی‌اش، لقب «بتهوون شرق» را به او داد. ملیک-اصلانیان در سال ۱۳۳۱ به ایران بازگشت و با اجراها و آموزش‌هایش، نسل جدیدی از موسیقی‌دانان ایرانی را پرورش داد. یکی از شاگردان برجسته او، لیندا ماکاریان، پیانیست نام‌آشنا بود.

والودیا تارخانیان، ویولنیست حرفه‌ای و شاگرد سرژ خوتسیف، استاد روس، از دیگر چهره‌های سرشناس است. او که در تفلیس متولد شده بود، همراه خانواده‌اش به ایران مهاجرت کرد و فعالیت هنری خود را در این کشور ادامه داد. خانواده تارخانیان به دلیل مهارت پدر و عموی والودیا در نواختن تار در ارمنستان شهرت داشتند و نام خانوادگی‌شان از این ساز گرفته شده است.

روبن توماسیان، نوازنده ویولا، و لودویگ بازیل، آهنگساز و ویولنیست، نیز نقش مهمی در توسعه موسیقی کلاسیک ایران داشتند. واروژان، آهنگساز برجسته موسیقی پاپ ایران و شاگرد بازیل، بعدها تأثیر عمیقی بر موسیقی معاصر ایران گذاشت.

تانیا آشوت هاروتونیان، پیانیست برجسته‌ای بود که با کسب جوایز متعدد در مسابقات بین‌المللی و اجرای آثار شوپن، لقب «دختر شوپن» را به دست آورد. رافائل مناتساکانیان (پیانیست)، خاچیک بابایان (ویولنیست) و برادرش گاگیک بابایان (نوازنده پیانو) نیز با آموزش و اجراهای خود به تقویت موسیقی کلاسیک ایران کمک کردند.

خوانندگان ارمنی نیز در پیشبرد موسیقی ایران نقش مهمی داشتند. شاکه ماکاریان، آیدا هوونانیان، آیدا هوهانسیان، هاکینت وارتانیان و آرمن آقابکیان (باریتون) با فعالیت در آواز کلاسیک و اپرا، به رشد این هنر کمک کردند.

رهبران ارکستر و آهنگسازان ارمنی نیز جایگاه ویژه‌ای در موسیقی ایران دارند. نیگول گالاندریان و هامبارتسوم گریگوریان، رهبران گروه کُر هم‌سرایان، و گورگن موسسیان، استاد و رهبر ارکستر، از چهره‌های اثرگذار بودند. موسسیان شاگردانی چون نصیر حیدریان، رهبر کنونی ارکستر سمفونیک تهران، را تربیت کرد. واهه خوجایان، بنیان‌گذار ارکستر مجلسی رادیو و تلویزیون ملی ایران، و آلفرد ماردویان، بنیان‌گذار گروه کر ملی ایران، نیز از نام‌های برجسته‌اند.

لوریس چکناواریان، آهنگساز و رهبر ارکستر سرشناس، که علاوه بر فعالیت در ایران، ارکستر فیلارمونیک ملی ارمنستان را نیز رهبری کرد، جایگاه ویژه‌ای دارد. هراچوئی ماکاریان، رهبر اولین گروه کر جوانان ایران، و لوریس هویان، بنیان‌گذار ارکستر دانشجویی دانشکده هنرهای زیبا و رهبر ارکستر صداوسیما، از دیگر چهره‌های شاخص هستند. هویان، شاگرد موسسیان، مدرک پیشرفته رهبری سمفونی و اپرا را از کنسرواتوار کومیتاس ارمنستان دریافت کرد.

انتهای پیام/