سوغاتی های همدان را بشناسیم
سوغات همدان شامل خوراکی‌ها و صنایع دستی است که شامل نان کماج، انگشت‌پیچ، شیره انگور و همچنین سفال، شیشه و فرش می‌شود. این سوغات تنوع بسیاری دارند و می‌توانند هر سلیقه‌ای را راضی کنند و بازگشت به خانه را با خاطره‌های زیبا همراه کنند. همدان با جاذبه‌های دیدنی فراوانی مانند غار علی‌صدر، گنجنامه، آرامگاه بو […]
سوغات همدان شامل خوراکی‌ها و صنایع دستی است که شامل نان کماج، انگشت‌پیچ، شیره انگور و همچنین سفال، شیشه و فرش می‌شود. این سوغات تنوع بسیاری دارند و می‌توانند هر سلیقه‌ای را راضی کنند و بازگشت به خانه را با خاطره‌های زیبا همراه کنند. همدان با جاذبه‌های دیدنی فراوانی مانند غار علی‌صدر، گنجنامه، آرامگاه بو علی سینا و مقبره باباطاهر عریان، توانسته است توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب کند. این منطقه با تاریخ و تمدن قدیمی، فرهنگ و هنر خود، به عنوان پایتخت ایران‌زمین در گذشته شناخته می‌شد.
در این متن، با بخشی از معروف‌ترین خوراکی‌ها و صنایع دستی همدان آشنا می‌شوید.
سوغات همدان عبارتند از:
– کماج همدان
– نان شیرمال همدان
– انگشت پیچ
– شیره انگور
– حلوا زرده
– حلوا لوزی
– برساق (نان روغنی همدان)
– آبنبات قیچی
– نان چای همدان
– باسلوق یا راحت الحلقوم (باسلوق ملایری)
– صنل (شیرینی مخصوص نهاوندی)
– گز همدان
– معجون همدانی
– ترشی همدان
– خشکبار همدان
– سفال همدان
– چرم همدان
– صنایع چوبی
– شیشه‌گری
– طلاو نقره کوبی
– مرواربافی (سبدبافی)
– مسگری و قلم زنی
– فرش، گلیم و جاجیم‌بافی
نان کماج
یکی از سوغات مشهور همدان، نان کماج است. این نان در مناطق مختلف به روش‌های متفاوتی پخته می‌شود، اما نان کماج همدان با دیگر نمونه‌ها تفاوت دارد. وقتی از سوغات خوراکی همدان صحبت می‌شود، بسیاری از افراد اولین چیزی که به ذهنشان می‌رسد، نان کماج است.
نان کماج یک نوع نان سنتی و خوشمزه در همدان است که به عنوان صبحانه یا عصرانه مصرف می‌شود. این نان به دو شکل ساده و مغزدار تهیه می‌شود. خمیر نان کماج از آرد، شکر، ماست یا شیر، کره، تخم‌مرغ، گلاب و هل تهیه می‌شود. مغز نان کماج هم می‌تواند شامل گردو خرد شده، شکر و پودر دارچین باشد. نان کماج در دهه ۹۰ خورشیدی به عنوان یکی از میراث‌های معنوی کشور ثبت شده است.
نان شیرمال
نان شیرمال نیز یک شیرینی محلی همدان است. این شیرینی به صورت مجلسی و مناسبتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و معمولاً برای پذیرایی از مهمانان استفاده می‌شود. مواد تشکیل دهنده نان شیرمال شامل آرد، شیر، پودر شکر، زرده تخم مرغ، روغن مایع، بیکینگ پودر و هل است. اهالی همدان معمولاً نان شیرمال را همراه با شیر داغ سرو می‌کنند.
انگشت پیچ
انگشت پیچ نیز یک خوراکی شیرین و منحصربه‌فرد در همدان است. این خوراکی به شکل انگشتان پیچیده شده بوده و در طعم به گز اصفهان شباهت دارد، اما در بافت آن متفاوت است. انگشت پیچ بافتی مایعی و بدون مغز دارد و قدمتی بیش از یک قرن دارد. این خوراکی یکی از قدیمی‌ترین سوغات همدان است و بسیار محبوب است.
انگشت‌پیچ یک خوراکی شیرین و محبوب است که از موادی مانند تخم‌مرغ، شکر، آب، گلاب، هل یا دارچین و گز انگبین (ماده‌ای که از بوته گز به دست می‌آید) تهیه می‌شود. این مواد با یکدیگر مخلوط می‌شوند تا خمیر سفید و سفت شود و مانند عسل روی انگشت پیچیده شود. به همین دلیل، برخی این خوراکی را “انگشت‌پیچ” یا “عسل سفید” می‌نامند.
انگشت‌پیچ خواص بسیاری دارد و به دلیل شیرین و مغذی بودن، به خصوص در ماه رمضان بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خوراکی معمولاً سفید است، اما به صورت زعفرانی نیز تهیه می‌شود تا تنوع بیشتری به آن ببخشد.
نام “انگشت‌پیچ” به خاطر شکل این خوراکی است، زیرا هنگام مصرف، به دور انگشت پیچیده می‌شود. در گذشته، افراد خوراکی‌هایی چون عسل، شیره یا دوشاب را با انگشت خورده و از آن لذت می‌بردند. به همین دلیل، برخی از خوراکی‌هایی مانند حلوای انگشت‌پیچ و شیرینی انگشت‌پیچ نام “انگشت‌پیچ” را به خود گرفتند.
شیره انگور
شیره انگور، یکی از بهترین سوغات همدان، از انگورهای خاصی با عناوین “فخری” و “گزنه‌ای” تهیه می‌شود. این انگورها مناسب تهیه شیره انگور هستند. شیره انگور معروف همدان، با کیفیت و طعم خوشمزه‌ای شناخته می‌شود.
شیره انگور دارای ارزش غذایی بالا است و حاوی ویتامین A و B، منیزیم و آهن می‌باشد. به همین دلیل، در پیشگیری و درمان برخی از بیماری‌ها مانند کم‌خونی ناشی از کمبود آهن بسیار مفید است. این خوراکی سنتی پرانرژی و مقوی است و به خصوص برای صبحانه مناسب است تا انرژی لازم برای تمام روز را فراهم کند.
در همدان، دو نوع شیره انگور تولید می‌شود. شیره انگور تیره و رقیق که تقریباً رنگ قرمزی دارد و برخی آن را با ارده مخلوط می‌کنند، و شیره انگور غلیظ و روشن که رنگ و بافت متفاوت و کرمی دارد. شیره انگور قرمز که معروف‌تر است، از آب انگوری به دست می‌آید که با استفاده از خاک سفید شفاف و زلال می‌شود. علاوه بر اینکه صبحانه‌ای خوشمزه با نان و کره است، برای تهیه حلوا، کیک، نان و شربت نیز استفاده می‌شود.
شیره انگور روشن‌تر که به آن “شیره انگور سفید” می‌گویند، از شیره انگور قرمز تهیه می‌شود. برای جلوگیری از تغییر رنگ آن، باید آن را در محیط خنک نگهداری کرد. شیره انگور سفید طعم خاصی دارد و همراه با انواع نان و صبحانه، یک مزه خوشمزه و مغذی را به ارمغان می‌آورد.
حلوا زرده
حلوا زرده، یک دسر محبوب و مقوی در همدان است که خواص زیادی دارد و در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت ملی رسیده است. نام این حلوا از زرده تخم‌مرغی در مواد اولیه آن مشخص است. برای تهیه حلوا زرده، معمولاً آرد را تفت می‌دهند و سپس با روغن حیوانی یا کره مخلوط می‌کنند تا رنگ آن تغییر کند. سپس مخلوط زرده تخم‌مرغ، شکر، گلاب، هل و زعفران را به آرد تفت داده شده اضافه می‌کنند و آن را به‌خوبی می‌زنند تا حلوا شکل بگیرد و روغن جذب شود.
در روش اصلی تهیه حلوا زرده، آرد یا نشاسته استفاده نمی‌شود. زرده و شکر به اندازه کافی می‌زنند تا به حالت کرمی برسند و سپس درون کره تفت می‌دهند. سپس به آن زعفران، هل و گلاب اضافه می‌کنند و به‌خوبی می‌زنند تا حلوا قوام لازم را به خود بگیرد. این حلوا مانند حلوا کاسه شیرازی است و در کاسه یا ظرفی گنده و سرد سرو می‌شود.
حلوا زرده سنتی غلیظ‌تر از فرنی است و در ظاهر ممکن است به شله‌زرد شباهت داشته باشد. در ماه رمضان، معمولاً در سفره افطار همدانی‌ها، یک کاسه حلوا زرده قرار دارد و برخی افراد آن را به عنوان سوغاتی از همدان خریداری می‌کنند.
حلوا لوزی
حلوا لوزی نیز یک نوع حلوای سنتی محبوب و خوشمزه در همدان است که به شکل لوزی برش می‌خورد. این حلوا به‌صورت سفید یا زعفرانی تهیه می‌شود و معمولاً به‌عنوان دسر یا همراه چای مصرف می‌شود.
برساق همدانی
برساق یک نوع نان روغنی و شیرین محلی است که در برخی مناطق ایران مانند استان‌های کرمانشاه، ایلام، لرستان و همدان تهیه می‌شود. هر منطقه روش خاص خود را برای تهیه برساق دارد و این به این معنی است که دستورالعمل‌های مختلفی برای آن وجود دارد. اما مهمترین تفاوت ممکن است در شکل خارجی برساق مشهود باشد. برساق در مناطق کردنشین به شکل بیضی با گوشه‌های خمیده است و روی آن یک شیار وجود دارد که پس از پختن، با قند و مغزهای دلخواه پر می‌شود.
در روستاهای همدان، برخلاف شهرهای کردنشین، خمیر برساق با استفاده از آرد، شکر، تخم‌مرغ، شیر، روغن، زردچوبه و هل تهیه می‌شود. مردم همدان این خمیر را به شکل گرد با کمک دست یا وردنه می‌سازند، در روغن سرخ می‌کنند و سپس سطح آن را با قند یا شکر پوشانده می‌کنند.
همچنین در همدان می‌توان برساق با مغز نیز دید که در آن دارچین، هل، شکر، مغز گردو، پسته و بادام به خمیر اضافه می‌شوند و سپس خمیر با مغز در روغن داغ سرخ می‌شود.
آبنبات قیچی
آبنبات قیچی یکی از شیرینی‌های سنتی و قدیمی همدان است که بسیاری از مسافران به عنوان سوغات خریداری می‌کنند. این شیرینی حس نوستالژیکی را در افراد برانگیزانده و آنها را به خاطرات شیرین کودکی متصل می‌کند.
آبنبات قیچی در واقع یک شیرینی ساده و رنگارنگ است که از ترکیب آب، شکر، روغن و اسانس‌ها و مغزهای مختلف تهیه می‌شود و سپس به قطعات کوچک بند انگشتی بریده یا قیچی می‌شود. این نوع آبنبات در طعم‌های مختلف مانند زعفرانی، زنجبیلی، هل‌دار، پسته‌ای، دارچینی، نارگیلی، پرتقالی، لیمویی و حترجمه به زبان فارسی:
برساق یک نوع نان شیرین و روغنی محلی است که در برخی مناطق ایران مانند استان‌های کرمانشاه، ایلام، لرستان و همدان تهیه می‌شود. هر منطقه روش خاص خود را برای تهیه برساق دارد و این به این معنی است که دستورالعمل‌های مختلفی برای آن وجود دارد. اما شاید تفاوت مهمترین در شکل ظاهری برساق قابل مشاهده باشد. برساق کرمانشاهی معمولاً دارای شکل دوکی (بیضی با گوشه‌های خمیده) است و در وسط آن شیاری وجود دارد که پس از پختن با قند و مغزهای دلخواه پر می‌شود.
نان چایی
نان چایی یک نوع شیرینی خوشمزه است که بسیاری از مردم به عنوان یک سوغات مشهور از قزوین آن را می‌شناسند. اما استان‌های زنجان و همدان نیز سوغات‌های محبوب و مشابهی با همین نام دارند. نان چای یک شیرینی مجلسی است که کمی شکر دارد و به عنوان یک جایگزین کم‌ضرر برای قند در کنار چای استفاده می‌شود. به همین دلیل، از گذشته آن را “نان چای” نامیده‌اند. نان چای یکی از خوشمزه‌ترین شیرینی‌های سنتی ایرانی است و به عنوان شیرینی عید نوروز نیز معروف است.
برای تهیه نان چای، آرد، ماست، کره و تخم‌مرغ به همراه کمی پودر قند استفاده می‌شود. این شیرینی سنتی با نام همدان به ثبت ملی رسیده است.
باسلوق یا راحت الحلقوم
باسلوق یا راحت الحلقوم نیز یک نوع شیرینی است که در همدان با شیره انگور تهیه می‌شود. باسلوق همدانی از باسلوق‌های مرسوم دیگر تفاوت دارد و این تفاوت در شکل، عطر و طعم آن قابل تشخیص است. در تهیه باسلوق همدانی از شیره انگور استفاده می‌شود که باعث می‌شود رنگ آن قهوه‌ای روشن باشد و طعم و مزه گرم و مغذی داشته باشد. باسلوق ملایری نیز به دلیل تولید بیشتر شیره انگور در شهر ملایر، شهرت دارد.
در همدان، اهالی برای پخت باسلوق خود، آب، نشاسته، شیره انگور، شکر و گردو را با هم مخلوط می‌کنند و مدام همزنی می‌کنند تا به غلظت لازم برسد. سپس گلاب را به مواد اضافه کرده و پس از خنک شدن، باسلوق را برش می‌دهند.
در روش دیگر تهیه باسلوق، ابتدا مغز گردو را به نخ می‌چسبانند. سپس آب، شیره انگور، آرد یا نشاسته، گلاب، هل و زعفران را روی حرارت می‌گذارند تا غلیظ شود. سپس ریسمان گردوها را در مواد باسلوق فرو می‌برند و آنها را آویزان می‌کنند تا خشک شوند.
صنل
صنل یک شیرینی بومی و سنتی است که فقط در شهر نهاوند همدان تولید می‌شود. درباره تاریخچه و اختراع این شیرینی اطلاعات دقیقی وجود ندارد، اما معتقدند که روش تهیه صنل در نهاوند از نسل به نسل منتقل شده است.
با توجه به شواهد موجود، تولید خمیر صنل در حدود سال ۱۳۲۰ خورشیدی صنعتی شده است و به عنوان یک سوغات معروف از نهاوند شناخته می‌شود. نام “صنل” با واژه “صندل” مرتبط می‌شود و برخی فکر می‌کنند که این نام به دلیل وجود یک ادویه خاص به نام “پودر چوب صندل” در مواد اولیه صنل انتخاب شده است.
خمیر صنل شامل آرد بوداده، روغن، بیسکویت، شکر، جوز، زنجبیل و دارچین می‌شود. مردم نهاوند معتقدند که صنل به دلیل حضور ادویه‌های خاص، خواص دارویی زیادی دارد. برخی از خواص آن شامل تقویت حافظه، کاهش فشار خون، ضدعفونی بدن، ضد التهاب و اسپاسم، ضد نفخ و خاصیت آرامبخشی است.
گز
گز یک شیرینی محلی و خاص است که به طور عمومی با شهر اصفهان در ارتباط است، اما در واقع گز همدان و شهر نهاوند به عنوان یکی از قدیمی‌ترین سوغات استان همدان شناخته می‌شود. تهیه و تولید گز در شهر نهاوند دارای تاریخی حدوداً ۱۰۰ ساله است و طعم و کیفیت برتر گز نهاوندی برای مدت‌ها در ذهن مردم به یادگار خواهد ماند.
گز آردی نهاوندی به شیوه‌ای سنتی تهیه می‌شود و از نمونه‌های مشابه با تفاوت در روش پخت و کیفیت مواد مصرفی برخوردار است. همچنین، میزان مغز در گز نهاوندی از سایر مناطق بیشتر است.
مردم نهاوند معتقدند که گز آردی ابتدا در نهاوند تولید شده و سپس به استان‌های اصفهان و یزد منتقل شده است. در نهاوند تنها گز آردی تولید می‌شود و تولیدکنندگان این شیرینی بر این باورند که افزودن آرد به مواد تشکیل‌دهنده گز، علاوه بر جلوگیری از چسبیدن لقمه‌ها، باعث جلوگیری از نفوذ هوا به داخل شیرینی می‌شود.
معجون همدانی
معجون همدانی یک سوغات خاص استان همدان است که به نام معجون صبحانه سنتی همدان نیز شناخته می‌شود. این خوراکی مقوی شبیه به حلوا است و از ترکیب آرد، کنجد، دارچین، زنجبیل، جوزهندی، کاکائو، عرق نعنا، میخک و روغن تهیه می‌شود. توصیه می‌شود معجون همدانی را به عنوان یک گزینه سالم و انرژی‌بخش برای صبحانه یا وعده‌های میانی مصرف کنید.
چای بغدادی
چای بغدادی یکی از سوغات‌های شیرین و خاص همدان است، اگرچه نامش حاوی کلمه “چای” است، اما در واقع چای بغدادی نوعی شیرینی است و خواص دارویی و ضد دردی نیز دارد. این محصول شیرین به جای قند همراه با چای سرو می‌شود یا با حل شدن در آب به صورت شربت یا دمنوش مصرف می‌شود.
چای بغدادی دارای ادویه‌هایی مانند دارچین، زنجبیل، هل و میخک است .
همدان، شهری در غرب ایران است و دارای میراث فرهنگی و طبیعی غنی است. برخی از جاذبه‌های گردشگری معروف همدان عبارتند از:
1. باغ علاءالدوله: این باغ تاریخی در قلب شهر همدان قرار دارد و محلی زیبا و آرام برای گردش و استراحت است. باغ علاءالدوله دارای بناها و مناظر زیبا، چشم‌اندازی دل‌نشین و فضایی ایده‌آل برای پیاده‌روی و تفریح است.
2. گنبد سنگی آوان: یک بنا تاریخی است که در شهرستان آوان واقع شده است. این گنبد ساختمانی با برجستگی‌ها و حکاکی‌های زیبا است که به دوره صفویه تعلق دارد. این مکان به عنوان یک جاذبه گردشگری محلی شناخته می‌شود.
3. پارک ملت: یکی از بزرگترین پارک‌های شهر همدان است که فضای سبزی زیبا و امکانات تفریحی را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. این پارک مکانی مناسب برای پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و تفریح خانوادگی است.
4. آبشار گنبدلی: این آبشار در منطقه‌ای به همین نام در شهرستان بهار واقع شده است و یکی از جاذبه‌های طبیعی دیدنی همدان است. آبشار گنبدلی با آبی که از بالاترین نقطه کوه سراکلی به پایین می‌ریزد، مناظری زیبا و دیدنی را ایجاد می‌کند.
5. قلعه بابا تاهر: قلعه‌ای تاریخی در شهرستان ملایر که در دوران صفویه بنا شده است. این قلعه دارای برج‌ها و دیوارهای قوی است و به عنوان یک جاذبه تاریخی و فرهنگی مهم در همدان شناخته می‌شود.
این تنها چند نمونه از جاذبه‌های گردشگری همدان هستند و شهر و منطقه‌ای بسیار چند‌جانبه و دارای زیبایی‌های فراوان است که ارزش بازدید را دارند.
ترشی‌های همدان
ترشی‌های همدان، علاوه بر خوراکی‌های شیرین و خوشمزه، شامل ترشی‌های باکیفیت و متنوعی هستند. در همدان بیش از ۱۰۰ نوع ترشی یافت می‌شود و به همین دلیل برخی افراد آن را شهر ترشی‌ها می‌نامند.
همدانی‌ها تقریباً از همه مواد موجود، ترشی تهیه می‌کنند و به‌ویژه در فصل زمستان از آن استفاده می‌کنند. طبق گفته مردم همدان، علاقه آنها به ترشی‌ها به دلیل اقلیم سرد این استان است و تنوع و مصرف ترشی در همدان از گذشته تاکنون بیشتر از سایر مناطق بوده است. بنابراین، منطقی است که ترشی را یکی از مهمترین و محبوب‌ترین سوغاتی‌های همدان معرفی کنند.
انواع ترشی‌ها شامل ترشی فلفل، گردو، لوبیا سبز، زیتون، ذرت، سیر، موسیر، به، انبه، قارچ، خیار، انواع کلم، سبزی‌های معطر، خرفه، نخود فرنگی، بادمجان، آجیل، گلپر و حتی ترشی از میوه‌های مختلف مانند خرمالو و آناناس است که در همدان مشهود است.
ترشی «شیر شیره» به عنوان یکی از قدیمی‌ترین ترشی‌های سنتی همدان شناخته می‌شود. این ترشی با نخ کشیدن انگور و قرار دادن آن در سرکه انگور تهیه می‌شود. همچنین، ترشی گردو نوع دیگری از ترشی‌های ویژه همدان است که از گردوهای سبز و کال تهیه می‌شود.
ترشی شپله نیز یکی از ترشی‌های منحصربه‌فرد همدان است و خواص دارویی بسیاری دارد. شپله یا هندوانه ابوجهل، یک گیاه بوته‌ای است که در غرب کشور و استان‌های همدان و کرمانشاه رشد می‌کند. این گیاه به خاصیت‌های فراوانی مانند درمان چربی خون، دردهای مفاصل و بیماری‌های کبدی معروف است و بسیار مفید تلقی می‌شود.
خشکبارهای همدان
موقعیت جغرافیایی و آب و هوای همدان سبب شده است که در این استان بتوان انواع خشکبارها را کشت کرد. گردوی تویسرکان یکی از معروف‌ترین خشکبارهای همدان است و برخی افراد ادعا می‌کنند که این گردو از بهترین گردوهای قاره آسیا است.
علاوه بر گردو و بادام، میوه‌های خشک، مویز و کشمش نیز از سوغات محبوب و باکیفیت همدان هستند. در غذاهای سنتی همدان، غذایی به نام “آش خشکبار” وجود دارد که با استفاده از برگه‌های آلو، هلو و زردآلو، آلبالوی خشک، آلوی خشک و گردو تهیه می‌شود.
سفال لالجین
سفال لالجین یکی از بهترین و با کیفیت‌ترین محصولات سفالی کشور است که در همدان تولید می‌شود. این سفال‌ها با داشتن قدمتی حدود ۸۰۰ تا ۱,۰۰۰ ساله، به عنوان پایتخت سفال ایران و جهان شناخته می‌شوند. علاوه بر لالجین، هنر سفالگری در شهرهای دیگر همدان نیز وجود دارد، مانند ملایر، کبودرآهنگ و تویسرکان.
سفال و سرامیک، به خصوص سفال لالجین، از بهترین صنایع دستی همدان می‌باشند. ظروف سفالی زیبا و متنوعی که در همدان ساخته می‌شوند، از جمله با کیفیت‌ترین سفال‌های کشور است و همچنین قیمت مقرون به صرفه‌ای نیز دارند.
صنعت چرم‌سازی همدان
قدمت صنعت چرم‌سازی در همدان به حدود ۳,۰۰۰ سال قبل برمی‌گردد. در گذشته، همدان به عنوان مرکز تولید بهترین چرم در ایران شناخته می‌شد و به آن “شهر دباغخانه‌ها” می‌گفتند. در همدان، سه دباغخانه مشهور به نام سنگ شیر، خانه آقایی و خانه قانتور وجود داشتند.
اولین کارخانه تولید چرم به روش ماشینی با نام “کارخانه چرم ارباب اردشیر” توسط یک زرتشتی به نام “ارباب اردشیر” تأسیس شد و اکنون به عنوان بخشی از موزه تاریخ طبیعی همدان شناخته می‌شود.
در گذشته، تجار از همدان به عنوان انبار ایران یاد می‌کردند. چرم، یکی از اصلی‌ترین محصولات تجاری بود و مردم همدان در تهیه و فراوری پوست گاو و گوسفند و ساخت اشیا مفید و تزئینی مسلط بودند. در همدان، محصولات چرمی متنوعی مانند کمربندها، کیف‌ها و کفش‌های با نوک تیز وجود داشت. همچنین، تولید نمدهای نرم سفید، کلاه‌های پوستی و غایشه نیز در همدان مشهور بود.
اگرچه هنر چرم همدان با گذر زمان و شهرت جهانی خود فراموش شده است، اما همچنان یکی از بهترین صنایع دستی همدان به حساب می‌آید و محصولات چرمی با کیفیت و بازارپسند در بازار سنتی همدان به وفور یافت می‌شود.
صنایع چوبی
صنایع چوبی نیز در همدان رواج دارد. معرق‌کاری، منبت‌کاری، خراطی و نازک‌کاری از پرطرفدارترین صنایع چوبی در همدان هستند. شهرهای ملایر و تویسرکان نیز به عنوان دو مرکز تولید محصولات چوبی در استان همدان شناخته می‌شوند.
محصولات چوبی زیبا مانند تابلوها، جعبه‌ها، مبلمان با طرح‌های منبت‌کاری‌شده و ظروف چوبی می‌توانند به عنوان یکی از بهترین سوغات‌های صنایع دستی همدان تهیه شوند.
هنر شیشه‌گری
هنر شیشه‌گری نیز در همدان رواج دارد. شیشه‌گری و آبگینه از هنرهای قدیمی و باسابقه در همدان است. قدمت شیشه‌گری در ایران به قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد و برخی از اشیای گرانبهای موزه آبگینه از کاوش‌های در همدان به دست آمده است. ظروف شیشه‌ای و آبگینه از محصولات معروف و ارزشمند صنایع دستی همدان به حساب می‌آیند.
طلاکوبی
در همدان، هنر طلاکوبی نیز رواج دارد. طلاکوبی شامل ضرب کردن طلا روی شیشه، نقره، سرامیک و فولاد است. هنرمندان همدانی از طلای نازک برای حکاکی نقوش زیبا و متفاوت استفاده می‌کنند و اجسام و ظروف شیشه‌ای را با طلا زیبا می‌کنند.
هنر مرواربافی
هنر مرواربافی نیز به عنوان یک هنر بومی در همدان و سایر مناطق کشور انجام می‌شود. مروارها، شاخه‌های نازک و انعطاف‌پذیری از درخت بید است که به صورت خودرو در مناطق مختلف رشد می‌کنند. این شاخه‌ها برای بافتن سبدها و محصولات دیگر استفاده می‌شوند.
ترکه‌ها پس از جمع‌آوری زواید و برگ‌ها، به قسمت‌های کوچکتر تقسیم می‌شوند. سپس در پاتیل‌های مخصوص قرار داده شده و می‌جوشند. بعد از جدا کردن لایه بیرونی و خشک کردن آن، برای استفاده استفاده می‌شوند.
در مورد مرواربافی، عمر طولانی ندارد زیرا مرواره‌ها معمولاً بیش از یک سال عمر نمی‌کنند. بنابراین، تاریخچه دقیقی درباره این هنر زیبا وجود ندارد. انواع محصولاتی مانند سبدهای کوچک و بزرگ، کیسه‌های پیک‌نیک، سبدهای نگهدارنده لباس و روزنامه، لوسترهای مختلف، جعبه‌های شکلات، نگهدارنده نخ و سوزن، جای تخم‌مرغ، میز، صندلی و مبل و غیره در مرواربافی تولید می‌شود.
مرواربافی در شهرستان ملایر و برخی از روستاهای آن مانند قشلاق، گوراب و داویجان بسیار شایع است. این منطقه به عنوان مرکز صنعت مرواربافی در کشور شناخته می‌شود. برخی از مردم تخمین می‌زنند که مرواربافی نهاوند حدود نیم قرن قدمت دارد و این شهر را قطب تولید مرواربافی و سبدبافی استان همدان و حتی کشور می‌دانند.
در شهرهای ملایر و نهاوند، سبدهایی به نام “تویجه” وجود دارد که از قرون گذشته تا امروز محبوبیت داشته است. “تویجه” سبدهای بلندی هستند که بانوان می‌بافتند و باغبانان از آنها برای جابه‌جایی انگور استفاده می‌کردند. همچنین، سبدهای کوچکی نیز به عنوان جایگاه لوازم آرایش یا نگهدارنده سوزن و نخ برای دختران تازه عروس تهیه می‌شدند. نمونه‌های این سبدها در موزه لطف علیان ملایر قابل مشاهده است.
هنر قلم‌زنی و ساخت ظروف مسی
هنر قلم‌زنی و ساخت ظروف مسی نیز از زمان‌های دور در بین ایرانیان محبوبیت داشته و هنوز هم به عنوان یکی از صنایع دستی محبوب و ارزشمند کشور شناخته می‌شود. مس را اولین فلزی می‌دانند که توسط انسان کشف شد و فلزکاران ابترکه‌ها، پس از جمع‌آوری زواید و برگ‌ها، معمولاً به قسمت‌های کوچکتر تقسیم می‌شوند. سپس در پاتیل‌های مخصوص قرار داده شده و می‌جوشند. بعد از جدا کردن لایه بیرونی و خشک کردن آن، برای استفاده مورد نیاز قرار می‌گیرند.
از گذشته‌های دور، همدان یکی از مراکز اصلی تولید محصولات مسی در کشور بود. در این استان، انواع محصولات مسی مانند قابلمه، سینی، کاسه، فنجان، پارچ، گلدان و ظروف زینتی تولید و عرضه می‌شدند. این محصولات با هنر قلم‌زنی و ایجاد طرح و نقش بر فلز، زیبایی و ارزش بیشتری می‌یافتند.
فرش، گلیم و جاجیم
فرش، گلیم و جاجیم نیز از صنایع دستی مهم همدان بودند. فرش ایرانی به عنوان یکی از صنایع دستی برجسته و شناخته شده ایران در سطح جهان محسوب می‌شود. به دلیل تولید پشم و نخ‌های با کیفیت، همدان در تولید فرش، گلیم و جاجیم موفقیت‌های قابل توجهی داشت. قالی همدان به لحاظ جنس و ماندگاری، در رده سوم قالی‌های تولید شده در کشور قرار دارد.
قالی همدان ویژگی‌های خاصی دارد. این ویژگی‌ها شامل استفاده از پشم‌های دست‌ریس شده، رنگرزی طبیعی و طرح‌های هندسی شکسته می‌شود. طرح ماهی و ترنج از محبوب‌ترین نقش‌ها در قالی همدانی هستند و خاتم شیرازی، اصفهان، جوزان، اژدر، دست دلبر و شکاری نیز از نقوشی هستند که توسط بافندگان فرش در همدان استفاده می‌شوند. شهرهای کبودآهنگ و ملایر به عنوان محبوب‌ترین شهرهای تولید قالی در همدان شناخته می‌شوند.
گلیم یا قالی بدون گره، نوع دیگری از فرش است که معمولاً توسط عشایر هر منطقه تولید می‌شود. گلیم نهاوند در همدان شهرت ویژه‌ای دارد و به عنوان بهترین گلیم همدان شناخته می‌شود. نقش‌هایی مانند گل لاله، خرچنگی، زنگوله، گل سبدی، گل قندی، ضربدری، دست دلبر، جناقی و اسلیمی در گلیم همدانی وجود دارند.
جاجیم نیز یکی دیگر از صنایع دستی همدان است که در بسیاری از روستاهای ایران تولید می‌شود. جاجیم باروش بافتن نخ‌های نازک از جنس پنبه یا پشم و با استفاده از رنگ‌ها و نقش‌های متنوع ساخته می‌شود. این جاجیم‌ها به عنوان زیرانداز، روی کرسی و محافظ سرما استفاده می‌شوند.
سوغاتی های همدان را ازکجاتهیه کنیم؟
می‌توانید سوغات همدان را از بازار سنتی این شهر تهیه کنید. بازار سنتی همدان بهترین مکان برای خرید سوغات است. در این بازار، علاوه بر خرید انواع سوغات، می‌توانید از دیدن معماری زیبا، آجرچینی‌های منظم و فضای اصیل بازارهای سنتی ایرانی لذت ببرید. این بازار در سال ۱۳۷۷ به ثبت ملی رسیده است.
بازار سنتی همدان یکی از جاذبه‌های دیدنی معروف در این شهر است و بسیاری از ساختمان‌های آن در دوره قاجاریه ساخته شده‌اند. اما هسته مرکزی بازار همدان، تاریخچه‌ای قدیمی دارد. از زمان باستان، بازار همدان به عنوان یک مرکز تجارت و بازرگانی مهم شناخته می‌شد و خریدوفروش انواع کالاها در آن رونق داشت.
با توجه به اسناد موجود، بازار همدان در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و به یکی از مراکز تجارت بین‌المللی تبدیل شده بود. اما در طول تاریخ، این بازار قدیمی بارها تخریب شده و از اهمیت اقتصادی خود دست داده است. هسته اولیه بازار فعلی همدان به دوره صفویه و قاجاریه نسبت داده می‌شود.
بازار همدان شامل ۳۸ بازار و راسته بازار و ۲۶ سرا و کاروانسرا است. بخش‌های معروفی مانند “سرای گلشن”، بزرگترین بخش بازار، “سرای گمرک”، پرآبترین بخش بازار و “سرای میرزا کاظم”، زیباترین بخش‌های بازار همدان هستند.
راسته‌های بازار معمولاً بخش مهمی از بازارهای سنتی ایرانی هستند و بر اساس نوع فعالیت کسبه، نام‌گذاری می‌شوند. در بازار همدان نیز راسته‌هایی مانند بازار زرگرها، بازار صندوق‌سازها، بازار چلنگرها، بازار قصاب‌ها، بازار قنادها، بازار مسگرها، بازار شیشه‌فروش‌ها، بازار نخود بریزها، بازار حلبی‌سازها، بازار صحاف‌خانه، بازار علاقبندها، بازار کفش‌دوزها، بازار دباغخانه، بازار چاقوسازها، بازار شیشه‌فروش‌ها، بازار آهک‌فروش‌ها و بازار مرغ وجود دارند. در این راسته‌ها می‌توانید انواع سوغاتی‌ها از جمله زرگری، صندوق‌سازی، چلنگرسازی، قصابی، قنادی، مسگری، شیشه‌فروشی، نخودبریزی، حلبی‌سازی، صحاف‌خانه، علاقبندسازی، کفش‌دوزی، دباغخانه، چاقوسازی و آهک‌فروشی را تهیه کنید.
به علاوه، سایر سوغات‌های همدان می‌توانند شامل محصولات محلی مانند عسل، کشمش، سمنو، گز، حلوا، قهوه، چای و گیاهان دارویی باشند. همچنین، تابلوهای نقاشی دستی و صنایع دستی محلی نیز جزو سوغات‌های پرطرفدار همدان محسوب می‌شوند.
برای خرید سوغات در بازار سنتی همدان، بهتر است قیمت‌ها را مقایسه کنید و از مهارت مذاکره استفاده کنید تا به قیمت مناسبی برسید. همچنین، ممکن است بتوانید با برخی از فروشندگان مستقیماً مذاکره کنید تا هم عرضه کننده راضی شود و هم خودتان از خرید خوشایندتری برخوردار شوید.
بهتر است در هنگام خرید، از فروشندگان معتبر و قابل اعتماد خرید کنید و از اصالت و کیفیت محصولات اطمینان حاصل کنید. همچنین، در صورت تمایل می‌توانید از راهنمایان محلی یا مردمان محلی نیز راهنمایی بگیرید تا بهترین مکان‌ها و سوغات‌های همدان را پیدا کنید.
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید