سفر به شهر یزد

یزد، شهری باستانی با فرهنگی غنی، به دلیل بادگیرهای شگفت‌انگیز خود، به شهر بادگیرها شهرت دارد. این شهر تاریخی در سال ۱۳۹۶ به دلیل معماری ارزشمند و بافت تاریخی و سنتی خود، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. یکی از مهم‌ترین عوامل پیشرفت یزد در سال‌های گذشته، حکومت خاندان اتابکان یزد بوده است. این خاندان به مدت ۱۴۰ سال بر یزد حکومت کردند و در این مدت، اقدامات عمرانی و فرهنگی بسیاری در این شهر انجام دادند. بافت تاریخی یزد، به عنوان قدیمی‌ترین شهر خشتی دنیا، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

این بافت تاریخی، که به بافت تاریخی فهادان شهرت دارد، شامل مجموعه‌ای از خانه‌ها، مساجد، کاروان‌سراها، و سایر بناهای تاریخی است. یزد در مسیر شاه‌راه‌های باستانی قرار داشته است و از سرزمین‌های دوردست مادها به شمار می‌رود. این شهر در طول تاریخ، حکومت‌های بسیاری را به خود دیده است. همچنین، یزد از گذرگاه‌های مهم در دوره‌های تاریخی مختلف محسوب می‌شده است. نام یزد از واژه «یزدان» گرفته شده است و به معنای «پاک و مقدس» است. از این رو، شهر یزد را به عنوان شهر خدا و سرزمین مقدس نیز می‌شناسند. از دیگر القاب شهر یزد می‌توان به «عروس کویر» و «دارالعلم» نیز اشاره کرد.

موقعیت جغرافیایی و آب و هوای شهر یزد

یزد در مرکز فلات ایران قرار دارد و به همین دلیل یکی از مناطق مناسب برای گردشگری کویر و کمپینگ در بیابان‌های اطراف آن است. این شهر بین رشته‌کوه‌های شیرکوه و در دشتی وسیع به نام یزد اردکان واقع شده است. استان یزد در سلسله جبال مرکزی ایران و میان پستی‌ها و بلندی‌های فراوان در کویر قرار دارد. این ناهمواری‌ها شامل پای کوه، دشت، جلگه، بیابان، مناطق کویری و تپه‌های ماسه‌ای است. با این حال، ارتفاعات پوشیده از برف و یخ شیرکوه، نقش مهمی در ادامه حیات شهر یزد و سایر شهرهای این استان دارد. یزد به دو دلیل اساسی آب و هوایی خشک دارد.

دلیل اول قرار گرفتن این شهر در کمربند خشک جهانی و دلیل دوم، دور بودن از دریاها و دریاچه‌ها و بادهای رطوبت‌زای دریایی است. وجود ارتفاعات در استان، کمی تعادل در آب و هوای این منطقه ایجاد می‌کند. به استثنای منطقه کوهستانی شیرکوه، بقیه نقاط استان آب و هوایی خشک دارند. آب و هوای یزد نیز خشک و نیمه خشک است. زمستان‌ها در این شهر سرد و نسبی مرطوب و تابستان‌ها گرم و طولانی و خشک هستند. از دیگر مشخصه‌های منطقه کویری، شب‌های سرد زمستانی است. مردم یزد برای فرار از گرمای طاقت‌فرسای تابستان، به ارتفاعات پناه می‌برند.

سوغات شهر یزد

شهر یزد به شیرینی‌های خوشمزه و متنوعش شهرت دارد. در سفر به یزد، حتماً از شیرینی‌های این شهر امتحان کنید. از معروف‌ترین شیرینی‌های یزد، قطاب است که با عطر هل و شکر تهیه می‌شود. کیک یزدی، لوز بادام، لوز بیدمشک، لوز نارگیل، نان پنجره‌ای، باقلوا، پشمک، حلوا ارده اردکان، سوهان خانی و شیرینی حاجی بادام، از دیگر سوغات یزد هستند. علاوه بر شیرینی، انواع پارچه‌های ترمه، شمد، زیلو و دستمال یزدی نیز طرفداران زیادی دارند. ظروف سفالی و سرامیکی و قالی از برترین صنایع دستی یزد هستند و زری‌بافی در یزد، سابقه‌ای طولانی دارد.

غذاهای محلی شهر یزد

یکی از معروف‌ترین غذاهای یزد، خورشت قیمه نخود است. این خورشت شباهت زیادی به قیمه معمولی دارد، با این تفاوت که در آن از نخود استفاده می‌شود. کوفته نخودچی نیز از پرطرفدارترین غذاهای یزد است. این کوفته شباهت زیادی به کوفته تبریزی دارد، اما با دستور پخت یزدی طبخ می‌شود. خورشت به‌آلو، غذای سنتی یزد است. این خورشت برای افرادی که به طعم‌های ملس علاقه دارند، مناسب است. طبخ انواع آش در یزد نیز سابقه‌ای طولانی دارد. در بعضی از انواع این آش‌ها از رب انار، آبغوره یا سرکه به عنوان چاشنی استفاده می‌شود. انواع سبزیجات از مواد اصلی این آش‌ها هستند. آش شولی، آش گندم، آش شلغم، آش کلم، آش انار و آش آبغوره، نمونه‌هایی از آش‌های یزد هستند.

فرهنگ و آداب و رسوم مردم شهر یزد

مردم یزد از اقوام مختلف و ادیان گوناگون تشکیل شده‌اند. بیشتر مردم یزد مسلمان و شیعه دوازده امامی هستند و گروه بزرگی از زرتشتیان نیز در این شهر زندگی می‌کنند. مردم یزد به زبان فارسی با لهجه یزدی صحبت می‌کنند و پیروان آیین زرتشت به زبان بهدینی سخن می‌گویند. گویش یزدی بخشی از فارسی دری است. مردم یزد به آداب و رسوم خود اهمیت زیادی می‌دهند و در اعیاد و عزاداری‌ها، مراسم ویژه‌ای برگزار می‌کنند. یکی از معروف‌ترین رسوم قدیمی مردم یزد، «فال کوزه» است. در این مراسم، زنان یزدی برای انجام کارها نیت می‌کنند و به شیوه‌ای سنتی فال می‌گیرند.

جشن‌های نزدیک به ایام نوروز نیز میان مردم یزد رنگ و بوی خاصی دارد. یکی از این رسم‌ها، انداختن سکه در کوزه‌های قدیمی و پرت کردن آن کوزه از بام خانه‌ها است. سکه‌ها به افراد نیازمند می‌رسد و به این ترتیب مردم اعتقاد دارند که کهنگی از آن‌ها دور می‌شود. آتش روشن کردن بر بام خانه‌ها در شب سال نو و اسفند دود کردن نیز، میان مردم یزد متداول است. مراسم مذهبی نیز در شهر یزد باشکوه خاصی برگزار می‌شود. حسینیه شهر یزد به‌صورت یک‌پارچه میزبان مردم این شهر است و همه مردم با هم در مراسم مذهبی شرکت می‌کنند.

شهر یزد تقریبا در تمام ایام سال، شاهد برپایی مجالس روضه‌خوانی است. نخل‌برداری در دهه اول محرم و در دهه آخر ماه صفر از آیین‌های مذهبی این سرزمین است. سینه‌زنی مردمان یزد نظم ویژه‌ای دارد. کتل بستن نیز از دیگر آیین‌های مذهبی این منطقه است که اسبی زین‌کرده که معمولا با شال ترمه یا ابریشمی به نحو خاصی آذین شده است، در جلو دسته سینه‌زنی حرکت می‌کند.