جاهای دیدنی اراک

کمی بیش از دو قرن قبل، در نزدیکی روستای کرهرود، تعدادی قلعه حدود هشت تا ده عدد وجود داشتند و یکی از آن‌ها قلعه‌ای نظامی به نام سلطان‌آباد بود. در این قلعه‌ها همواره جنگ و نزاع بین ساکنان وجود داشت، تا اینکه یک فرد به نام یوسف خان گرجی، مشهور به سپهدار و برجسته‌ای از خاندان قاجار، به دستور فتحعلی‌شاه قاجار قلعه‌ها را تخریب کرده و یک شهر را بنیان نهاد که امروزه با نام اراک شناخته می‌شود. در این شهر، تمام تاسیسات شهری مانند قنات، آب‌انبار، حمام، سقاخانه، ارگ و بازار ساخته شدند و با گذر زمان و توسعه اقتصادی شهر و راه‌آهن سراسری که از آنجا عبور می‌کند، مهاجرت به این شهر افزایش یافت. بسیاری از جاذبه‌های دیدنی اراک که امروزه برای ما جالب است، به همین دوران برمی‌گردد.

در حال حاضر، اراک با جمعیت بیش از ۵۰۰ هزار نفر و وجود صنایع بنیادی در آن، پایتخت استان مرکزی و پایتخت صنعتی ایران است. اگرچه زمستان‌های اراک سرد و تابستان‌های آن گرم و خشک است، اما با وجود ییلاقات و روستاهای سرسبز و کوه‌های اطراف، تالاب میقان و دشت فراهان، طبیعتی زیبا و دلنشین دارد. ترخینه، باسلوق، کشمش سبز و … جزو سوغات معروف اراک هستند. همچنین صنایع دستی این شهر شامل قالی‌بافی، گلیم‌بافی، سفالگری، کتابت و نگارگری و … است که می‌توانید این محصولات را از بازار سنتی اراک برای عزیزان خود تهیه کنید. اگرچه بازار سنتی اراک یکی از زیباترین جاهای دیدنی این شهر است و خرید از آن لذت ویژه‌ای دارد، اما مراکز خرید خاتم، پاساژ اسلامی و مرکز خرید گلستان نیز از جمله مراکز خرید معتبر این شهر هستند که می‌توانید برای خرید به آن‌ها مراجعه کنید.

حمام چهارفصل یا موزه مردم شناسی

به دستور احمد شاه قاجار، محمد ابراهیم خوانساری بزرگترین حمام ایران را ساخت. این حمام به مساحت حدود هزار و ۶۰۰ متر مربع و شامل چهار بخش زنانه، مردانه، حمام ویژه اقلیت‌های دینی و حمام خصوصی بود. در بخش سربینه مردانه، تابلوهایی با کاشی‌کاری وجود داشت که تصاویری از چهار فصل سال را نشان می‌دادند. این تابلوها یکی از زیباترین آثار معماری و کاشی‌کاری دوره قاجار بودند و نام چهار فصل از آن‌ها گرفته شده بود. آب مورد نیاز حمام از قنات تامین می‌شد و برای حفظ دمای آب، ارتفاع حمام حدود ۳/۵ متر پایین‌تر از خیابان‌های اطراف ساخته شده بود. در حال حاضر، یک بخش از این حمام به عنوان موزه مردم‌شناسی استفاده می‌شود و محراب تاریخی مسجد جامع ساوه نیز از جمله آثار برجسته این موزه است.

مدرسه سپهداری

با تلاش یوسف خان گرجی در دوران حکومت فتحعلی شاه قاجار، یک بنا با سبک معماری مدارس دوره صفویه در اراک ساخته شد که در واقع نخستین مرکز علوم دینی در این شهر بود. این بنا در قسمت قدیمی و مرکزی شهر و در نزدیکی بازار اراک قرار داشت. در سال ۱۳۳۳ هجری قمری، آیت‌الله حائری یزدی این مدرسه را به یکی از بزرگترین مدارس علمیه کشور تبدیل کرد. در این حوزه علمیه، آیت‌الله خمینی، نورالدین عراقی و آیت‌الله گلپایگانی نیز تحصیل کرده‌اند.

قلعه حاج وکیل یا عمارت کلاه فرنگی

در اواخر دوره قاجاریه، یک شرکت تجاری انگلیسی به نام زیگلر، یک بنا به مساحت سه هزار و ۸۰۰ متر مربع ساخت که شامل حیاط، ایوان، شبستان و بالاخانه بود. پس از تعطیلی این شرکت، حاج محمد حسین میثمی وکیل، یکی از ثروتمندترین افراد شهر اراک، آن را خریداری کرد و به نام قلعه حاج وکیل شهرت یافت. بخش شمالی این عمارت برونگرا و قسمت جنوبی آن نیمه درونگرا است. ستون‌ها و برخی از قسمت‌های خارجی بنا با کاشی‌های لعابدار زیبا تزئین شده‌اند، اما در داخل عمارت تزئینات خاصی وجود ندارد. پنجره‌های قلعه نیز از شبکه‌های چوبی زیبایی برخوردار هستند. در طبقه همکف، یک کلاه فرنگی زیبا مشاهده می‌شود. مساحت کل این عمارت حدود ۹۰۰ متر مربع است. در حال حاضر، این بنا متعلق به دانشگاه جامع علمی کاربردی صنایع دستی اراک است.

کاروانسرای شاه عباسی

در فاصله ۳۵ کیلومتری شهرستان اراک و در کنار غربی رشته کوه‌های هفتادقله، یک کاروانسرای قدیمی با سبک معماری چهار ایوانی قرار دارد. این بنا یکی از جاذبه‌های گردشگری اراک است و به دوران حکومت صفویان تعلق دارد. کاروانسرا به شکل مربع با چهار ایوان در چهار جهت اصلی ساخته شده است و یک حیاط مرکزی دارد. نمای داخلی کاروانسرا به گونه‌ای است که در وسط هر ضلع اصلی، یک ایوان بزرگ قرار دارد و در دو طرف آن سه حجره با ایوان‌های کوچک ساخته شده‌اند. ویژگی‌های منحصر به فرد کاروانسرای شاه عباسی اراک باعث شده است که این بنا در سال ۱۳۷۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شود.

کلیسای مسروپ مقدس

در سال ۱۹۱۴ میلادی، با همکاری ارامنه شهر اراک، کلیسایی به نام کلیسای مسروپ مقدس در این شهر ساخته شد. این کلیسا شامل مدرسه اختصاصی برای ارامنه، تالار اجتماعات، منزل کشیش و اقامتگاه سرایدار بود. ورودی‌های این کلیسا در قسمت‌های جنوبی و غربی قرار دارند. نقشه بنا به شکل بازیلیک مستطیلی است و در جهات چهارگانه بسیاری از نورگیرها قرار دارد. در جلوی ورودی غربی، یک برج و ناقوس کلیسا قرار داشت. در سال ۱۳۷۹، این بنا به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

بازار اراک

در دوران حکومت فتحعلی شاه قاجار، به دلیل نیازهای شهری، مجموعه‌ای از امکانات شامل مسجد، مدرسه، سقاخانه، حمام و آب‌انبار در بازار اراک ساخته شد. این مجموعه بازار از هر سو به دروازه‌های اصلی شهر متصل بود. امروزه، بازار اراک، اگرچه فقط مسجد و سقاخانه باقی مانده‌اند، همچنان یکی از مراکز مهم و پررونق خرید در این شهر و یک جاذبه گردشگری اراک محسوب می‌شود. این بازار، با سقفی کوتاه‌تر از یک کیلومتر و دیوارهای بلندی که در برخی نقاط به ارتفاع هفت متر هم می‌رسند، سرپوشیده است. همچنین، برای ورود و خروج مردم، راه‌های متعددی در این بازار وجود دارد که در صورت وقوع حادثه یا آتش‌سوزی، سرعت خروج مردم را افزایش می‌دهد. پس از گذر از ملاقاسم در بازار اراک، ساختمانی با نام سرای کاشانی و با معماری بسیار زیبا و منحصربه‌فرد قرار دارد. در انتهای این سرا، موزه سلطان‌آباد قرار دارد که اولین موزه خصوصی در اراک است و یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری اراک به حساب می‌آید. این موزه شامل مجموعه‌ای بسیار ارزشمند از آثار هنری شامل خوشنویسی و کتابت‌های مشهور دوره اسلامی، تابلوهای نقاشی قهوه‌خانه‌ای و آثار فلزکاری با کتیبه‌ها و خطوط اسلامی است.