با سوغاتیهای تبریز آشناشویم
در سفر خود به تبریز، حتماً بعد از گشت و گذار در شهر و بازدید از جاذبههای گردشگری، از خرید سوغات و یادگاری برای خود و عزیزانتان غافل نشوید. تبریز یک شهر زیبا و پر از شیرینیها، شکلاتها و صنایع دستی ارزشمند است. تبریز به عنوان مرکز استان آذربایجان شرقی شناخته میشود و تاریخ بسیار […]
در سفر خود به تبریز، حتماً بعد از گشت و گذار در شهر و بازدید از جاذبههای گردشگری، از خرید سوغات و یادگاری برای خود و عزیزانتان غافل نشوید. تبریز یک شهر زیبا و پر از شیرینیها، شکلاتها و صنایع دستی ارزشمند است.
تبریز به عنوان مرکز استان آذربایجان شرقی شناخته میشود و تاریخ بسیار قدیمیای دارد. در طول تاریخ، تبریز به عنوان پایتخت حکومتهای مختلفی شامل اتابکان آذربایجان، خوارزمشاهیان، ایلخانان، قرهقویونلوها، آققویونلوها، صفویان و خانات آذربایجان ایران و غیره بوده است. جاهای دیدنی تبریز شامل خانههای تاریخی، مساجد، کاخها، موزهها، پارکها و مراکز خرید است که هر سال هزاران گردشگر داخلی و خارجی را به سوی خود جذب میکند. در ادامه، ما به شما با سوغات تبریز آشنا خواهیم کرد.
سوغاتهای تبریز عبارتند از:
– نوقا
– قرابیه تبریز
– باقلوا
– اریس
– اریس خشک یا چورتمه
– راحتالحلقوم
– حلوا بزرک
– شیرینی لطیفه تبریز
– شیرینی کنجدی
– شیرینی پیچ انگشتی
– لوز تبریزی
– مربای گل سرخ
– شکلات تسبیحی
– نان روغنی تبریزی
– رشته ختایی
– آجیل و خشکبار تبریز
– پنیر لیقوان تبریزی
– قالی و تابلو فرش
– ورنی بافی یا سوماک
– گلیم
– جاجیم بافی
– کفش چرم تبریز
– نقرهکاری و نقرهکوبی
– قلم زنی
– حجاری سنتی تبریزی
– تابلوهای ترام سنگ
– سفالگری
– نگارگری
– چاپ باتیک
نوقا
یکی از سوغات مشهور تبریز، نوقا است. تبریز به عنوان پایتخت شیرینی و شکلات کشور شناخته میشود و بیش از ۵۰ درصد شیرینیها و شکلاتهای کشور را تولید میکند. بنابراین، خوراکیها از جمله محبوبترین و معروفترین سوغاتیهای این منطقه به حساب میآینددر سفر به تبریز، پس از بازدید از جاذبههای شهر و گشت و گذار در آن، حتماً از خرید سوغات تبریز برای خود و عزیزانتان فراموش نکنید. تبریز شهری است که شیرینیها، شکلاتها و صنایع دستی ارزشمندی دارد.
باقلوا
باقلوا یک شیرینی خوشمزه و اصیل ترکی است که در سفر به تبریز حتماً باید آن را تجربه کنید. باقلوا در مناطق مختلفی مانند قزوین، کاشان، یزد، گیلان، تبریز، سردرود، ترکیه، لبنان و سوریه تهیه میشود. باقلوای تبریزی شباهت زیادی به باقلوای ترکیه دارد و از خمیر ورقهای، کره، مغز گردو، پسته و شیره تشکیل شده است. در تبریز، باقلوا به شکلهای مربعی، لوزی و لولهای سرو میشود و در طعمهای مختلفی مانند پسته، نارگیل و بادامی عرضه میشود. این شیرینی سنتی با لایههایی از آجیل خردشده و شربت پر میشود. برخی روایات تاریخی حکایت میکنند که اولین باقلوا به شکل امروزی در آشپزخانه کاخ توپکاپی ترکیه تهیه شده است.
اریس
اریس یکی از محبوبترین و شیرینترین شیرینیهای تبریز است. این شیرینی خوشمزه با استفاده از شیر، شکر، وانیل، پسته، کاکائو و سایر مواد تهیه میشود. اریس انواع مختلفی مانند اریس کاکائویی، اریس شیری، اریس ترد و اریس تسبیحی دارد. شیرینی اریس بهجز اریس تسبیحی به دو صورت اریس پستهای و ساده درست میشود.
اریس معمولاً بهجای قند با چای میخورند و بهصورت بستنی خشک یا سوت شیرینی سی شناخته میشود. این شیرینی بافت خشکی دارد و بهراحتی قابل حمل است. شیرینی اریس تبریز برای اولین بار توسط علی اکبر صداقت در سال ۱۲۸۹ هجری شمسی طبخ و به بازار عرضه شد. علی اکبر صداقت، مالک قنادی صداقت در بازار صفی تبریز بود و اتحادیه قنادان تبریز را تأسیس کرد. امروزه، فرزندان و نوههای علی اکبر صداقت بهعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان شیرینی اریس و سایر سوغاتیهای سنتی تبریز شناخته میشوند.
چورتمه یا اریس خشک
چورتمه یا اریس خشک از سوغاتیهای خوشمزه تبریز است که بافتی خشکتر و سفتتر از اریس دارد؛ اما طعم و عطر و روش تهیه آن شبیه به اریس است. چوروتمه جایگزین خوبی برای قند محسوب میشود و در اشکال مربعی و در رنگهای قهوهای و شیری تولید میشود.
راحتالحلقوم
راحتالحلقوم یکی از قدیمیترین شیرینیهای جهان است. این شیرینی بافتی نرم و لطیف دارد که شبیه قند در دهان آب میشود. مواد اولیه تهیه راحتالحلقوم شامل نشاسته گل، قند، آب، گلاب و آرد است. در آجیل شب یلدا، راحتالحلقوم جایگاه ویژهای دارد و معمولاً با استفاده از گلاب، ترنج، لیمو یا دارچین و نعنا طعمدهی میشود. همچنین برای تزیین آن از گردو، پسته و فندق خرد شده به همراه پودر نارگیل استفاده میشود.
راحتالحلقوم تبریز به ۲۴ طعم مختلف تهیه میشود. برخی از این طعمها شامل راحتالحلقوم گلاب، کندر، راحتالحلقوم ساده، نعنا و قهوه میشوند. همچنین انواع دیگری از راحتالحلقوم شامل راحتالحلقوم ژلهای، راحتالحلقوم مغزدار، راحتالحلقوم پرچمی، راحتالحلقوم رولی و راحتالحلقوم نگیندار وجود دارند.
حلوا بزرک
حلوا بزرک یکی از شیرینیهای سنتی تبریز و مراغه است. این شیرینی رنگ تیرهای دارد و از دانه روغنی به نام برزک، که از خانواده کتان است، تهیه میشود. حلوا بزرک خواص درمانی برای دردهای استخوانی، پوکی استخوان و تقویت عمومی بدن دارد. شما میتوانید این شیرینی را علاوه بر فروشگاههای شیرینی، در عطاریها نیز پیدا کنید. مواد اولیه حلوا بزرک شامل دانه بزرک آسیاب شده، پودر قند یا شیره انگور، آرد سفید، کره یا روغن مایع و آب است. این شیرینی در مراغه با نام “بزره حلواسی” نیز شناخته میشود.
شیرینی لطیفه
لطیفه نیز یکی از انواع شیرینیهای خامهای است که در بسیاری از نقاط کشور پخته میشود. اما نسخه تبریزی لطیفه با عطر و طعم خاص خود، بسیار محبوب است. این شیرینی بهصورت مجلسی در مهمانیها و دورهمیها، بهویژه در عید نوروز، سرو میشود. ریشه شیرینی لطیفه به تبریز بازمیگردد و از این شهر به سایر مناطق ایران راه یافته است.
شیرینی لطیفه تبریزی از دو قطعه نان بافت ترد و نرم تشکیل شده است که بین آنها خامه و پودر پسته قرار داده میشود. مواد اولیه لطیفه تبریزی شامل آرد سفید، نشاسته ذرت، شکر، تخممرغ، بیکینگ پودر، وانیل، نمک، پودر قند، پودر پسته و خامه است.
شیرینی کنجدی
شیرینی کنجدی یا سوهان کنجدی نیز یکی از سوغاتیهای لذیذ و مغذی تبریز است. این شیرینی با استفاده از کنجد، زرده تخممرغ و شکر تهیه میشود و در جشنها، مهمانیها و شبنشینیها سرو میشود. خمیر این شیرینی با ارد تهیه میشود و روی آن با کنجد و درون آن با خرما و مغز گردو پر میشود. شیرینی کنجدی میتواند تا یک هفته در یخچال نگهداری شود.
پفک گردویی
شیرینی پیچ انگشتی یا پفک گردویی یکی از شیرینیهای خوشمزه و مخصوص نوروز در تبریز است. این شیرینی با استفاده از زرده تخممرغ، گردوی خرد شده، وانیل، پودر شکر و پسته تهیه میشود. جالب است بدانید که این شیرینی در تمامی شهرهای ایران و حتی در کشورهای ترکیه، عراق، انگلستان، روسیه، پاکستان، کویت، امارات و لندن محبوبیت بسیاری دارد و صادر میشود.
لوز تبریزی
لوز تبریزی نیز یکی از شیرینیهای معروف ایران است که در تبریز، کرمان، اصفهان و یزد یافت میشود. با این حال باید بدانید که لوز تبریزی به طرز تهیه خاصی نسبت به سایر انواع لوزها میپردازد. این شیرینی با استفاده از زعفران، پودر بادام، آب، کرم تارتار و مغز پسته تهیه میشود و معمولاً در نوروز تبریزیها به عنوان شیرینی سفره میآید. میتوان لوز را با طعم نارگیلی، وانیلی و شکلاتی یا حتی در دو رنگ مختلف نیز تهیه کرد.
مربای گل سرخ
مربای گل سرخ یا گل محمدی نیز از مرباهای معروف تبریزی است که بسیاری از مردم به عنوان سوغاتی خریداری میکنند. این مربا از گلهای محمدی کاشان تهیه میشود، اما گلهای محمدی تبریزی نیز عطر و بوی بینظیری دارند. تبریزیها برخلاف کاشانیها، به جای گلابگیری از گل محمدی، مربا را درست میکنند و به آن “قیزیل گول موراباسی” میگویند.
شکلات تسبیحی
شکلات تسبیحی نیز یک شیرینی لذیذ تبریزی است که از اتصال دو نوع خمیر با رنگهای سفید و قهوهای تهیه میشود. مواد اولیه این شکلات شامل شکر، گلوکز، وانیل، کره، بیکینگ پودر، پودر کاکائو و شیرخشک است.
ایشلی کوکه
نان روغنی یا ایشلی کوکه یکی از نانهای محلی و خوشمزه در شهر تبریز است. بوی آن همیشه از نانواییهای شهر به مشام میرسد. این نان با استفاده از شیر، آرد، آب، زنجبیل، تخممرغ و ماست تهیه میشود و به صورت ساده و یا حاوی مغز، گرم سرو میشود.
رشته ختایی
رشته ختایی یکی از محبوبترین خوراکیها در ماه رمضان در تبریز است. این شیرینی با استفاده از رشتههای ختایی، کره و پودر قند تهیه میشود. برای افزایش طعم آن، موادی مانند زنجبیل، دارچین، پودر گل محمدی و گلاب به آن اضافه میشود. رشته ختایی شبیه به کادایف ترکیه است و معمولاً با مغزهای مختلفی مانند پسته و بادام پر میشود.
آجیل و خشکبار تبریز
آجیل و خشکبار تبریز نیز از جمله سوغاتیهای خوراکی تبریز است. این محصول نه تنها در تبریز، بلکه در سراسر جهان هم مشهور است و به عنوان یکی از کالاهای صادراتی این منطقه شناخته میشود. آجیل شور، آجیل خام و آجیل میوه خشک از محبوبترین سوغاتیهای تبریز به حساب میآیند.
پنیر لیقوان تبریزی
پنیر لیقوان تبریزی یکی از سوغاتیهای معروف تبریز است که در فروشگاههای شهر موجود است. این پنیر نرم و چرب از شیر گوسفندان پرچرب تهیه میشود. پنیر لیقوان از پنیرهای سنتی و قدیمی ایران است و اولین بار در روستای لیقوان تبریز تهیه شد. طعم و عطر بینظیری دارد و به دلیل استفاده از شیر گوسفندانی از منطقه سهند، طعم خاصی دارد. پنیر لیقوان دارای سوراخهای درشت و بافت نرم و چربی است.
فرش دستبافت
شهر تبریز یکی از مراکز اصلی و قدیمیترین مراکز بافت فرش دستبافت ایرانی در سراسر جهان است. فرشهای تبریز شهرت جهانی دارند و شورای جهانی صنایع دستی شهر تبریز را به عنوان شهر جهانی فرش انتخاب کرده است. بافت فرش در تبریز به دوره قبل از صفویه بازمیگردد و طرحها و رنگهای متنوعی که در فرشهای تبریزی استفاده میشود، توجه هر بینندهای را جلب میکند.
فرشهای تبریز به طور معمول با استفاده از پشم (از منطقه کوهپایهای ماکو) یا ابریشم (از خراسان و تهران) بافته میشوند و به دلیل کیفیت بسیار بالاشان شهرت دارند. تارهای این فرشها اغلب از جنس پنبه و بسیار محکم هستند و پودها از پشم ساخته میشوند. همچنین، قالیچههای ابریشمی نیز گزینههای مناسبی برای یادگاری و سوغاتی هستند. در فرشهای تبریز، طرحهای مستوفی، اسلیمی ترنجدار، اسلیمی لچکدار، ترنج، نقش ماهی یا هراتی، گلدانی، میناخانی، طرح درختی، طرح تصویری، طرح باغی یا گلستانی و طرح شکارگاه مشهورند.
ورنی بافی
ورنی بافی یا سوماک نیز یک نوع دستبافت خاص است که با استفاده از پشم، پنبه، کنف یا ابریشم انجام میشود و در بین عشایر ارسباران بسیار معروف است. ورنی نوعی گلیم یکرو و بدون پرز است که در آن از گره استفاده نمیشود و به عنوان زیرانداز، روانداز و رویه پشتی استفاده میشود. این گلیمها با طرحهای پیچبافی، جناغی و هندسی زیبا هستند و در اندازهها و رنگهای مختلفی بافته میشوند. ورنیهای ابریشمی نیز با ظرافت و زیبایی بیشتری ساخته میشوند و به عنوان سوغاتی مناسب تر محسوب میشوند.
گلیم
گلیم نیز یکی دیگر از صنایع دستی مشهور تبریز است. گلیم یک سوغاتی ماندگار و بادوام است و در گذشته برای پوشاندن دیوتا قرن بیستم به عنوان روانداز و سفرهپاره استفاده میشد. گلیمها به صورت دستبافت در اندازهها و طرحهای مختلفی ساخته میشوند. طرحهای گلیمها اغلب هندسی و جناغی است و از رنگهای زنده و زیبا استفاده میکنند. گلیمهای تبریزی با کیفیت بالا و مقاومت بسیار مناسبی برخوردارند و به عنوان تزئینی زیبا و خاطرهانگیز در فضاهای داخلی مورد استفاده قرار میگیرند.
در کنار فرش، ورنی بافی و گلیم بافی، صنایع دستی دیگری نیز در تبریز وجود دارند. برخی از این صنایع دستی شامل قالیبافی، جاجیمبافی، کیفدوزی، پارچهبافی و میناکاری است. قالیبافی نیز در تبریز به عنوان یک صنعت مهم محسوب میشود و قالیهای دستبافت تبریز به دلیل طرحها و کیفیت بالایشان جزو بهترین قالیهای دستباف جهان محسوب میشوند.
به طور کلی، صنایع دستی تبریز با استفاده از مواد اولیه با کیفیت بالا و با تکنیکهای حرفهای و طرحهای زیبا تولید میشوند. این صنایع دستی با ترکیب زیبایی، هنر و مهارت دستافراد بومی تبریز به وجود آمدهاند و جزو یکی از مهمترین عناصر فرهنگی و صنعتی این منطقه به حساب میآیند.
جاجیم
جاجیم یک نوع دستبافت عشایری است که در ابتدا سطح خشن و زبری دارد، اما با استفاده به طور مداوم، نرم و لطیف میشود. جاجیم معمولاً به عنوان زیرانداز یا رواندازی مورد استفاده قرار میگیرد تا در میان عشایر به عنوان محافظ سرما عمل کند. جاجیم با استفاده از نخهای رنگی و ظریف پشمی و پنبهای یا ترکیبی از پشم و پنبه بافته میشود و نقوش غالب آنها عمدتاً شامل الگوهای هندسی مانند چهار گل، خشتی، پنجهای و گل آفتابگردان است. جاجیمها در رنگهای قرمز، سبز، سیاه و آبی بافته میشوند. همچنین نوعی جاجیم بدون نقش و نگار نیز وجود دارد که به آن جاجیم موج مشهور است.
چرم و کفش تبریز
درباره صنعت چرم و کفش در تبریز باید بدانید که این شهر به عنوان پایتخت صنعت چرم و کفش در ایران شناخته میشود. تبریز از گذشته تاکنون دارای کارخانههای متعدد چرمسازی و کارگاههای تولید کفش دستدوز و صنعتی است و نقش مهمی در تأمین محصولات چرمی مصرفی کشور دارد. تولیدات چرمی تبریز شهرت جهانی دارند و به کشورهای مختلف نیز صادر میشوند. از جمله سوغات بهترین ایرانیها نیز به شمار میآیند.
صنایع نقرهکاری و نقرهکوبی
صنایع نقرهکاری و نقرهکوبی نیز در تبریز بسیار مهم هستند. محصولاتی نظیر زیورآلات، ظروف کاربردی و تزیینی، آینه و شمعدان، سینی، سماور و قاب عکس از جمله نتایج این صنایع دستی بسیار ارزشمند هستند. نقرهکاری در تبریز از سال ۱۹۱۵ میلادی رواج داشته و نقرهکوبی نیز به عنوان شاخهای از صنعت قلم زنی شناخته میشود.
قلم زنی
قلم زنی نیز از صنایع دستی برجسته تبریز است که شباهتی به قلم زنی شیراز و اصفهان دارد، اما دارای سبک و سیاق خاص خود است. در تبریز، قلم زنی تنها با استفاده از فشار دست و با استفاده از قلم بر روی فلزاتقلم زنی تبریز انجام میشود. این صنعت دستی معمولاً بر روی فلزاتی مانند مس، نقره و برنج انجام میشود. قلم زنی تبریز شامل نقوش هندسی، گل و بتهها، حیوانات و شکلهای طبیعی است. قلم زنی تبریز در تزیین انواع ظروف، سینیها، ظروف کوزهای، سیبهای آب نما و سفالها استفاده میشود. هنرمندان قلم زن تبریز با استفاده از ابزارهایی مانند قلم، فریز زنی، چکش و کندهزنی، طرحهای زیبا و دقیقی را بر روی سطح فلزات ایجاد میکنند.
حجاری
حجاری یکی از هنرهای سنتی و اصیل ایرانی است که در حال حاضر دیگر به اندازه گذشته محبوبیت ندارد. با این حال، هنرمندان تبریزی هنوز به این هنر مشغول هستند و اثرهای با ارزشی را با استفاده از حجاری خلق میکنند. حجاری به معنای حکاکی روی سنگ است. در این هنر، پس از برش و طراحی مناسب سنگ، نقش و نگار مورد نظر با استفاده از قلم روی سنگ تراشیده میشود. محصولات حجاری از جمله سوغاتیهای بسیار ارزشمند تبریز هستند.
تابلوهای ترام سنگ
تابلوهای ترام سنگ نیز یکی از صنایع دستی نفیس و جدید تبریز هستند که در پارک مفاخر تبریز نیز قابل مشاهده هستند. این هنر توسط صابر اصغری ابداع شده است. در این تابلوهای هنری ویژه، تصاویر اشخاص معروف و محبوب با استفاده از سنگهای ریز طراحی شدهاند و توانستهاند استقبال گردشگران را به خود جلب کنند.
سفالگری
سفالگری نیز از دو قرن پیش در مناطق کوزه کنان و زنوز استان آذربایجان شرقی رواج داشته است. این هنر امروزه محصولات متنوعی مانند بشقاب، کاسه، فنجان، نعلبکی، پارچ آب، قوری و قندان را در تبریز تولید میکند و به عنوان سوغاتی به گردشگران عرضه میشود. تمام مراحل ساخت این سفالها، از جمله تزییناتی مثل نقاشی، برجستهکاری، کندهکاری و مشبککاری به صورت سنتی انجام میشوند.
نگارگری
نگارگری نیز یکی از هنرهای اصیل ایرانی است که در شهرهای مختلف کشور رواج دارد. در تبریز، نگارگری از دوره ایلخانیان شروع شده و امروزه به عنوان یکی از صنایع دستی تبریز شناخته میشود. در این هنر، تصاویر با استفاده از رنگ روی سطوح مختلف مانند کاغذ، بوم و دیوار نقاشی میشوند و در گذشته برای مصورسازی کتب مختلف استفاده میشد. آثار نگارگری بسیار زیبا و منحصر به فرد هستند و میتوانند گزینههای عالی برای سوغات تبریز باشند.
باتیک یا چاپ کلاقهای (کلاغهای)
باتیک یا چاپ کلاقهای (کلاغهای) یک هنر اصیل از منطقه اسکو در آذربایجان شرقی است که برای تزیین و رنگرزی پارچههای مختلف استفاده میشود. در این نوع چاپ، طرح با استفاده از مهر یا بدون مهر یا ترکیبی از این دو روش روی پارچه پخش میشود و برای تزیین انواع شال و روسری، لباس، کیف، رومیزی، روتختی و تابلوهای دیواری استفاده میشود.
در هنر چاپ باتیک، ابتدا طرح را با استفاده از مهر و مواد مقاوم مانند صمغ، موم، پارافین یا پیه روی پارچه میافکنند. سپس پارچه با واکس پوشیده میشود و در نهایت، هر دو روی پارچه به طور یکسان رنگ میشوند. در چاپ باتیک، اغلب از رنگهای گیاهی مانند روناک، اسپرک، پوست انار و زردچوبه استفاده میشود.
برای خرید در تبریز کجا برویم؟
برای خرید سوغاتیهای تبریز، میتوانید به بازار بزرگ و سنتی تبریز (بزرگترین بازار سرپوشیده سنتی جهان) مراجعه کنید. این بازار، به عنوان مرکزی برای خرید صنایع دستی و سوغاتیهای خوراکی تبریز شناخته میشود. بازار تبریز با معماری منحصر به فرد خود شامل بازارچهها، تیمچهها، سراها و کاروانسراهای زیادی است. همچنین، بازار کفاشان (باشماخجی بازار) و خانه سفال تبریز نیز از جاهای دیگری هستند که میتوانید در آنها کفشهای چرمی و محصولات سفالی را پیدا کنید.
برای خرید شیرینیها و سوغاتیهای خوراکی تبریز، میتوانید به فروشگاههای معروفی مانند جام جم (در بلوار جام جم)، رکس، افتخاری (در خیابان منصور، نزدیک پل منصور)، آجیلسرای تبریز (در خیابان ۲۹ بهمن)، تشریفات (در خیابان آبرسان)، پاک تبریز، حلوا تبریز و تواضع تبریز مراجعه کنید.
جمع بندی
سوغات تبریز به محصولاتی گفته میشود که در این شهر تولید میشوند و به عنوان هدیه یا یادگاری خریداری میشوند. برخی از سوغاتهای تبریز شامل نوقا، قرابیه، باقلوا، اریس، چورتمه، راحتالحلقوم، لوز، رشته ختایی، شکلات تسبیحی، پنیر لیقوان تبریزی، قالی و تابلو فرش، گلیم، جاجیم، ورنی بافی یا سوماک، محصولات چرمی، نقرهکاری و نقرهکوبی، قلمزنی و حجاری روی سنگ است.
برای خرید سوغات تبریز، میتوانید به بازار بزرگ و سنتی تبریز، بازار کفاشان (باشماخجی بازار) و خانه سفال تبریز مراجعه کنید. همچنین، میتوانید از فروشگاههایی مانند جام جم (در بلوار جام جم)، رکس، افتخاری (در خیابان منصور، نزدیک پل منصور)، آجیلسرای تبریز (در خیابان ۲۹ بهمن)، تشریفات (در خیابان آبرسان)، پاک تبریز، حلوا تبریز و تواضع تبریز نیز استفاده کنید.
صنایع دستی مشهور تبریز شامل قالی و تابلو فرش، رونی، گلیم، جاجیم، کفش چرم، نقرهکاری و نقرهکوبی، چاپ باتیک، نگارگری، حجاری و قلم زنی هستند.
صنعت نقرهکاری به شکل امروزی در تبریز در سال ۱۹۱۵ میلادی شکل گرفت.
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید