شهر حریره در کیش

اگر می‌خواهید به جزیره زیبای کیش سفر کنید، بهترین فرصت را برای بازدید از شهر حریره از دست ندهید. این شهر تاریخی در شمال جزیره واقع شده و تاریخچه‌ای به ۸۰۰ سال قبل بازمی‌گردد. حریره در قرن چهارم هجری قمری بعد از رونق بندر تجاری سیراف ساخته شد و در گذشته شهری با زندگی پررونق بود؛ به گونه‌ای که به عنوان یکی از مراکز تجاری و بازرگانی مهم در خلیج فارس شناخته می‌شد.

شهر باستانی حریره دارای قسمت‌های مختلفی است که خانه‌های اعیان، مساجد، حمام‌ها، بخش‌های کارگاهی و صنعتی، تاسیسات آبی و بندرگاه جزئیات جالبی از این شهر تاریخی را تشکیل می‌دهند.

در این سفر، قصد داریم به جزیره کیش برویم و همراه هم یک بازدید به یادماندنی از شهر حریره را تجربه کنیم. تا پایان این سفر، با ما همراه باشید.

شهر حریره کجاست؟

شهر تاریخی حریره در استان هرمزگان واقع شده و به عنوان یکی از جاذبه‌های دیدنی کیش شناخته می‌شود. این شهر در شمال جزیره زیبای کیش و در نزدیکی مجموعه ورزشی المپیک قرار دارد. تاریخ این شهر به قرن چهارم هجری قمری بازمی‌گردد و تا قرن دهم بهره‌برداری و رونق داشته است و سپس ترک شده است.

شهر باستانی حریره یک نماد اقتصادی و تجاری برجسته در جزیره کیش است. این شهر در سال ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۸۶ به عنوان یک میراث ملی کشور ثبت شده است.

آدرس: بلوار میرمهنا، بلوار المپیک، میدان حریره، خیابان کرانه، کیش (روی نقشه قابل مشاهده است)

برای دسترسی به شهر باستانی حریره، باید به منطقه جنوب ایران و جزیره زیبای کیش سفر کنید. در نزدیکی مجموعه المپیک و در امتداد جاده کرانه، شهر حریره قرار دارد.

تاریخچه شهر حریره

شهر حریره یک شهر باستانی است که در جزیره کیش قرار داشته و در طول تاریخ به عنوان یکی از منابع تجاری و اقتصادی برجسته در منطقه شناخته می‌شد. این شهر دارای مناظر زیبا است و با عمارت‌ها و باغ‌های دلنشین احاطه شده است. بناهای زیبایی که در این شهر وجود دارند، شامل چندین آب‌انبار بزرگ و پنج بازار معروف هستند.

در توصیفات تاریخی، شهر حریره به عنوان یک بندر مهم و مرکز ارتباطی بین ایران، هند و چین شناخته می‌شد. تاریخ این شهر به بیش از ۸۰۰ سال پیش می‌رسد. در قرن چهار هجری، شهر حریره به شکل فعلی خود شکل گرفت و به‌مدت ۵۰۰ سال به عنوان یک مرکز تجاری و بازرگانی مهم در خلیج فارس شناخته می‌شد. در آن زمان، جمعیتی زیاد در این شهر ساکن بود.

در سال ۳۵۶ هجری قمری، به دلیل افت رونق شهر بندری سیراف، تاجران منطقه به جزیره کیش مهاجرت کردند و شهر حریره شکل گرفت. در دوره ایلخانی، این شهر یک بار بازسازی شد و بسیاری از بناهای موجود در آن به این دوره تعلق دارند. اما در حال حاضر، بخش‌های زیادی از این شهر تخریب شده‌اند. با این حال، بازمانده‌هایی که باقی مانده‌اند، نشانه‌هایی از شکوه و جلال گذشته این شهر هستند. باستان‌شناسان ایرانی و خارجی تحقیقات و کاوش‌های متعددی روی حریره انجام داده‌اند و بخش‌های مختلفی از این شهر کشف شده است.

علت نامگذاری این شهر

شهر تاریخی حریره نامی است که درباره آن روایت‌های مختلفی وجود دارد. یکی از روایت‌ها می‌گوید که این شهر به نام بانویی نامیده می‌شد که در گذشته بر این شهر حاکمیت می‌کرده. در روایت دیگر، نام حریره به دلیل سرسبزی و آبادی شهر انتخاب شده است.

ساختار شهر حریره

شهر حریره در کنار دریا و در سواحل خلیج فارس وسعتی حدود ۱۲۰ هکتار دارد و از فضاهای مختلف تشکیل شده است. نقشه شهر حریره نشان می‌دهد که این شهر در گذشته یک بندر بوده است. برای مقابله با حملات دزدان دریایی، شهر به صورت یک قلعه ساخته شده است و دارای برج و بارو بوده است.

در حال حاضر، باقیمانده‌های شهر حریره به صورت پشته‌های بزرگ دیده می‌شوند. در ساخت بناها از سنگ‌واره‌های صدفی، سنگ‌های آهکی و مرجانی استفاده شده و از خشت و آجر به میزان کمتری استفاده شده است. بناهای شهر حریره ارتفاعی بیش از ۶ متر دارند و نشان از وجود طبقات در آن‌ها است.

در اطراف حریره، مجموعه‌ای از کانال‌های افقی و زیرزمینی و چاه‌های متعدد وجود دارد. عملکرد دقیق این سازه‌ها مشخص نیست، اما احتمالاً با فعالیت‌هایی مانند صید ماهی، استخراج مروارید و مرجان مرتبط بوده و برای دسترسی آسان‌تر به دریا ساخته شده‌اند.

شهر حریره دارای بخش‌ها و قسمت‌های مختلفی است. بر اساس کاوش‌ها و تحقیقات باستان‌شناسی، این شهر شامل بندرگاه، خانه اعیان، مسجد، حمام، قنات‌های قدیمی و بخش‌های صنعتی و کارگاهی مانند کارگاه شیشه‌گری است.

لنگرگاه و اسکله‌های شهر حریره در نزدیکی ساحل قرار دارند و ساختارهای نیم‌دایره‌ای دارند که با راهروها، دهانه‌های سنگی و پلکان‌ها به دریا متصل می‌شوند. کانال‌های ورودی و خروجی همچنان در حال استفاده هستند. به دلیل استفاده از سنگ‌های آهکی و مرجانی، ساختمان‌های این لنگرگاه تحت تأثیر فرسایش فیزیکی و شیمیایی قرار گرفته‌اند.

همچنین در کنار ساختمان بندرگاه، یک قصر وجود دارد که توسط مردمان محلی به آن “قصر” می‌گویند. نوشته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در جزیره کیش، یک قصر مرتفع به نام “قصر ملک جمشید” ساخته شده است. مسجدی نیز در شهر حریره قرار دارد که نشان از حضور جامعه مسلمانان در آن دوران دارد. مسجد حریره معماری سلجوقی دارد و در دوره‌های بعدی تعمیر و بازسازی شده است. این مسجد شامل شبستان، چهار محراب، مناره بلند با نقشه دایره‌ای و آب‌انبار است. علاوه بر عبادت، مسجد حریره در گذشته به عنوان مکانی برای تجمع تجار و اسکان موقت آن‌ها نیز استفاده می‌شد.

خانه اعیانی، یکی از بخش‌های شهر حریره است که به واسطه کاوش‌های باستان‌شناختی کشف شده است. این عمارت در فاصله ۳۰۰ متری جنوب مجموعه ساحلی و در مسیر راهی به سمت ساحل صخره‌ای شمالی قرار دارد. طراحی و بناپذیری این خانه به خانه‌های سنتی شهرهای یزد، کاشان و اصفهان یادآوری می‌کند که چند خانواده با هم در آن زندگی می‌کردند. علاوه بر این، این خانه یکی از نمونه‌های مسکن جمعی در حومه خلیج فارس به حساب می‌آید.

عمارت اعیانی حریره شامل ورودی، سالن اصلی، یک خانه بزرگ در شمال و یک خانه کوچک در جنوب آن است. در این عمارت، تعداد زیادی اشیای سفالی و تزئینات دیواری از جمله گچ‌بری و کاشی‌های لعاب‌دار مربوط به قرن‌های سیزدهم و چهاردهم میلادی کشف شده است. کاشی‌های ستاره‌دار مشابه نمونه‌های موجود در تخت سلیمان و سلطانیه نیز در اینجا پیدا شده‌اند. این نمونه‌های کاشی وارد شده نشان می‌دهد که این خانه متعلق به یکی از اشراف شهر بوده است.

حمام شهر حریره با مساحت ۵۰۰ متر مربع در شمال غربی خانه اعیانی قرار دارد. این حمام در دو دوره ایلخانی و تیموری ساخته و گسترش یافته است. حمام شامل حصار، صحن‌های مختلف، بخش خدمات، انبار و اتاق کارگر در بخش شمالی، سربینه، گرمخانه، تون و دو انبار کوچک و بزرگ در جنوب گرمخانه است.

با توجه به ظرفیت محدود حمام و دیوار بیرونی سراسری که تا مجموعه عمارت اعیانی امتداد دارد، به نظر می‌رسد که این حمام به عنوان یک حمام خصوصی و متعلق به صاحب عمارت اعیانی بوده است. همچنین، حمام حریره به عنوان یکی از قدیمی‌ترین حمام‌های ایران شناخته می‌شود.

کارگاه‌ها و صنایع حریره در نزدیکی ساحل واقع شده‌اند. یکی از کارگاه‌ها دارای اتاق‌هایی با کف شیاردار است که در آن شیره خرما جمع‌آوری می‌شده. با عبور شیره از شیارهای موجود در کف، به مخزنی در گوشه اتاق منتقل می‌شد.

برای حمل کوزه‌های شیره خرما در ساحل، حفره‌هایی ایجاد شده بود که بتوان آن‌ها را به راحتی به داخل کشتی‌ها منتقل کرد. یکی از حفره‌ها دارای پله‌های مثبت و منفی بود که حمل بار را آسان‌تر می‌کرد. وجود این حفره‌ها در طول ساحل نشان‌دهنده حجم بالای تجارت در حریره است.

کارگاه‌های تولید شیشه نیز در حریره وجود دارند. این مجموعه شامل کوره‌های شیشه‌گری است که نشان می‌دهد تولید شیشه در این منطقه بسیار فعال بوده است. احتمالاً کارگاه‌های دیگری نیز در سایر قسمت‌های شهر وجود داشته‌اند.

با توجه به وجود کارگاه‌ها و نتایج کاوش‌های جدید، ساکنان حریره در دوره ایلخانی علاوه بر صید ماهی و تجارت مروارید و سایر محصولات، به تولید و صادرات نیز مشغول بودند؛ زیرا حجم تولید کارگاه‌ها بیشتر از نیاز مصرف داخلی بوده است.

در بخش شرقی شهر حریره، مجموعه‌ای از آب‌انبارها در دل صخره قرار دارد. این مجموعه علاوه بر آب و راه پله، چاه‌هایی به نام قنات-آب‌انبار دارد. این قنات‌-آب‌انبارها به صورت زنجیره ایجاد شده‌اند و امکان عبور چند نفر در آن‌ها وجود دارد.

بر روی کل محوطه حریره، قطعات سفالی پراکنده شده‌اند. سفال‌های سلادن با نقوش اژدها، ماهی و گل‌های تزیینی، سفال اسگرافیاتو با نقش کنده و ظروف لعابدار با نقوش سیاه آبی بر زمینه نخودی از جمله قطعات رایج هستند. ظروف چینی این شهر مربوط به قرن هشتم و نهم هجری قمری هستند. همچنین، کاشی‌های زرین فام و سکه‌های دیگری نیز در این محوطه کشف شده‌انبخش‌های صنعتی و کارگاهی شهر حریره در نزدیکی ساحل واقع شده‌اند. یکی از کارگاه‌ها اتاق‌هایی با کف شیاردار دارد که برای جمع‌آوری شیره خرما استفاده می‌شود. شیره از طریق شیارهایی در کف به مخزنی در گوشه اتاق منتقل می‌شود.

برای انتقال کوزه‌های شیره خرما در ساحل، حفره‌هایی ایجاد شده است که به راحتی می‌توان آن‌ها را به داخل کشتی‌ها منتقل کرد. یکی از حفره‌ها دارای پله‌های مثبت و منفی است که حمل بار را آسان‌تر می‌کند. وجود این حفره‌ها در طول ساحل نشان‌دهنده حجم بالای تجارت در شهر حریره است.

در شهر حریره، کارگاه‌های تولید شیشه نیز وجود دارند که از طریق کاوش‌های باستان‌شناختی کشف شده‌اند. این کارگاه‌ها شامل کوره‌های شیشه‌گری هستند که نشان‌دهنده تولید فراوان شیشه در این منطقه است. احتمالاً کارگاه‌های دیگری نیز در بخش‌های دیگر شهر وجود داشته‌اند.

با توجه به وجود کارگاه‌ها و نتایج جدید کاوش‌ها، در دوره ایلخانی، ساکنان شهر حریره به‌جز صید ماهی و تجارت مروارید و سایر محصولات، به تولید و صادرات نیز مشغول بودند؛ زیرا حجم تولید کارگاه‌ها بیشتر از نیاز مصرف داخلی شهر بوده است.

در بخش شرقی شهر حریره، مجموعه‌ای از آب‌انبارها در داخل صخره قرار دارد. این مجموعه علاوه بر ذخیره آب، دارای چاه‌هایی به نام قنات-آب‌انبار است. این قنات‌-آب‌انبارها به‌طور زنجیره‌ای ساخته شده‌اند و چند نفر به‌راحتی می‌توانند در آن‌ها حرکت کنند.

در سراسر محوطه شهر حریره، قطعات سفالی قدیمی پراکنده شده‌اند. سفال‌های سلادن با نقوش اژدها، ماهی و گل‌های تزیینی، سفال اسگرافیاتو با نقش کنده و ظروف لعابدار با نقوش سیاه آبی بر زمینه نخودی از جمله قطعات معمولی هستند.

ساعات بازدید

ساعت بازدید: از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۰ شب
قیمت بلیط: رایگان

دیدنی های اطراف شهر حریره

شهر زیرزمینی کاریز در نزدیکی شهر باستانی حریره یکی از جاذبه‌های دیدنی است. این شهر زیرزمینی که به نام قنات کیش هم شناخته می‌شود، دارای تاریخچه‌ای ۲,۵۰۰ ساله است. این شهر در عمق ۱۶ متری زیر زمین قرار دارد و مساحت آن حدود ۱۰ هزار متر مربع است.

آدرس: جزیره کیش، بلوار میرمهنا، بعد از میدان المپیک، نرسیده به میدان فارور (مشاهده روی نقشه)

آب‌انبار سنتی کیش یا آب‌انبار دو قلو کیش در فاصله ۱٫۵ کیلومتری شهر حریره قرار دارد. این آب‌انبار در سال ۱۳۷۲ ساخته شده و دو گنبد و پنج بادگیر دارد. طراحی آب‌انبار کیش به سبک سنتی یزد است.

آدرس: بلوار میرمهنا، بلوار المپیک، خیابان درخت سبز (مشاهده روی نقشه)

مرکز خرید دامون یکی از مدرن‌ترین و مجهزترین مراکز تجاری کیش است. این مرکز در نزدیکی حریره و ساحل دامون قرار دارد و دارای امکانات متعددی مانند فروشگاه‌ها، پیست اسکیت روی یخ و فودکورت با چشم‌انداز زیبا است.

آدرس: جزیره کیش، کنار مجتمع دامون کیش ایر و دامون ساحلی کیش (مشاهده روی نقشه)

کلوپ دریایی آکواریوس یکی از مکان‌های تفریحی نزدیک به شهر باستانی حریره است. در این کلوپ می‌توانید از تفریحات هیجان‌انگیزی مانند غواصی، قایق تندرو، شاتل، بنانا و پاراسل لذت ببرید.

آدرس: انتهای خیابان هرمز، پشت برج‌های ساحلی پرشین (مشاهده روی نقشه)